Pojemność rynku

Pojemność rynku to wielkość masy towarowej, która przy danych cenach i dochodach może być sprzedana w określonym czasie i przestrzeni . Inaczej: wielkość dóbr i usług, które mogą być wchłonięte przez rynek. Pojęciem zbliżonym do pojemności rynku jest potencjał rynku, rozumiany jako maksymalna możliwa do osiągnięcia sprzedaż określonego dobra lub rodzaju dóbr w określonym czasie przy danych nakładach na marketing .

Ilość dóbr jaką rynek może wchłonąć w danym czasie jest zależna od rodzaju tych dóbr i związana bezpośrednio z tym, że niektóre z produktów zużywają się szybciej, a inne wolniej, dlatego też na pojemność rynku będzie miała wpływ:

• liczba nabywców oraz rozmiar ich jednorazowego zapotrzebowania na dany produkt
• początkowy zasób danego dobra
• szybkość zużywania się danego dobra.

TL;DR

Pojemność rynku to ilość towarów i usług, które mogą być sprzedane w określonym czasie i przestrzeni. Zależy od liczby nabywców, szybkości zużywania się produktów oraz początkowego zasobu towaru. Może być mierzona jako pojemność cząstkowa (popyt w danej grupie nabywców) lub pojemność ogólna (popyt wśród wszystkich konsumentów). Determinanty pojemności rynku to potrzeby, dochody i ceny. Badanie pojemności rynku wymaga zebrania danych dotyczących liczby ludności, potrzeb, liczby konsumentów, prawdopodobieństwa zakupu i liczby dostępnych dóbr. Pojemność rynku może być wyrażana jako iloczyn liczby konsumentów i przeciętnego spożycia danego dobra. Jest również wykorzystywana przez przedsiębiorstwa handlowe i producentów do planowania sprzedaży.

Pojemność cząstkowa a pojemność ogólna

Pojemność rynku można podzielić na dwa poszczególne rodzaje:

• pojemność cząstkową - określenie popytu w danej grupie nabywców,
• pojemność ogólną - określenie popytu wśród wszystkich istniejących konsumentów.

(Mruk H. 2003 s.76)

Determinanty pojemności rynku

Pojemność rynku jest determinowana przez te same czynniki, które wpływają na popyt czyli potrzeby, dochody oraz ceny.

Potrzeby

Potrzeby, wpływając na popyt, pośrednio wpływają również na strukturę, kształt i pojemność rynku. Mają one zróżnicowany charakter, natężenie i źródło. Konkretne potrzeby są związane z określonymi jednostkami konsumującymi. Mogą nimi być osoby lub grupy osób (np. gospodarstwa domowe), a w szerokim znaczeniu każda jednostka, z istnieniem której wiąże się powstanie jakiejś potrzeby (np. zwierzę, maszyna). Analiza rynku wymaga często wyróżnienia jednostek konsumpcyjnych ze względu na wybrane cechy (np. wiek, płeć).

Zaistnienie potrzeby jest bezpośrednim powodem nabywania dóbr przez konsumentów. Produkty mogą być odpowiedzią na różnego rodzaju potrzeby zaczynając od nabywania artykułów spożywczych czy kosmetycznych by zaspokoić potrzeby fizjologiczne czyli te niższego rzędu a kończąc na zakupie książek czy kursów doszkalających pozwalających na spełnianie potrzeb wyższego rzędu.

Dochody

Z dochodów finansowane są konsumpcja i oszczędności. Od wysokości dochodów ludności zależy, jaka ich część jest konsumowana. Zmiana wysokości dochodów pociąga za sobą także zmianę struktury wydatków na poszczególne dobra (prawo Engla). Wzrost dochodów może być przyczyną:

• ilościowego wzrostu popytu w obrębie produktów tej samej jakości,
• jakościowego wzrostu popytu w obrębie produktów tej samej ilości,
• ilościowego i jakościowego wzrostu popytu na dane produkty,
• ilościowego spadku popytu przy jego wzroście jakościowym,
• ilościowego spadku popytu w obrębie produktów tej samej jakości.

Cena produktu

Cena wpływa na popyt w kierunku odwrotnym niż potrzeby i dochody, tzn. jej wzrostowi towarzyszy spadek popytu. Im wyższa będzie cena danego dobra tym mniejsza liczba osób wyrazi chęć do nabycia go lub zdecyduje się ograniczyć ilość tego nabywanego dobra.

Badanie pojemności rynku

W celu zbadania pojemności rynku należy zebrać dane takie jak:

• liczba ludności zamieszkująca dany rynek,
• wskaźniki obrazujące potrzeby cechujące daną ludność,
• liczba jednostek, które są konsumentami,
• udziału danej grupy konsumentów w liczbie ludności ogółem,
• prawdopodobieństwo zakupu danego dobra w danej grupie konsumentów,
• liczba dóbr możliwa do skonsumowania przez daną liczbę odbiorców.

(Mruk H. 2003 s.78-80)

Szacowanie pojemności rynku

Pojemność rynku jest kategorią o charakterze ilościowym, najczęściej obliczaną jako iloczyn liczby konsumentów i przeciętnego spożycia danego dobra:

$Q=N*s$

gdzie:

• Q - pojemność rynku,
• N - liczba ludności,
• s - wskaźnik spożycia na 1 mieszkańca.

Gdy konieczne jest wzięcie pod uwagę jedynie określonych grup konsumentów (np. dzieci), wzór przyjmuje postać:

$Q=K*p*q$

gdzie:

• Q - pojemność rynku,
• K - liczba jednostek konsumujących,
• p - prawdopodobieństwo zakupu,
• q - liczba jednostek produktu.

Gdy należy uwzględnić zróżnicowanie spożycia dobra ze względu np. na wiek lub płeć, stosuje się wzór:

$Q=K*w_{i}*p_{i}*q_{i}$

gdzie:

• Q - pojemność rynku i-tej grupy jednostek konsumujących,
• K - liczba jednostek konsumujących,
• w_i - wskaźnik udziału i-tej grupy jednostek konsumujących w ogólnej liczbie jednostek,
• p_i - prawdopodobieństwo zakupu w i-tej grupie jednostek,
• q_i - liczba jednostek produktu nabywanego przez i-tą grupę jednostek konsumujących.

Pojemność rynku można również wyrazić wartościowo: jest to iloczyn liczby jednostek i średnich cen produktów.

Badania pojemności rynku są najczęściej wykorzystywane przez przedsiębiorstwa handlowe i producentów poszczególnych dóbr. Źródłem danych służących za podstawę wyliczeń są badania budżetów rodzinnych i statystyki ludności. W niektórych przypadkach, z uwagi na niedostępność lub nieprecyzyjność danych, konieczne są przybliżenia.

Przypisy

Pojemność rynku — artykuły polecane

Dobro luksusowe — Dobro normalne — Popyt turystyczny — Elastyczność łukowa popytu — Elastyczność dochodowa popytu — Elastyczność cenowa popytu — Elastyczność popytu — Krzywa Engla — Popyt sztywny

Bibliografia

• Balicki A. (2002), Analiza rynku, Wyd. Wyższej Szkoły Zarządzania w Gdańsku, Gdańsk
• Chotkowski J. (2013) Rynek jako podstawowa instytucja gospodarki : pojęcie, struktury, efektywność., "Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej"., nr.101
• Mruk H. (red.) (2003), Analiza rynku, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Mynarski S. (2001), Badania rynkowe w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Olbryś J., Mursztyn M. (2016) Głębokość rynku jako jeden z wymiarów płynności Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie SA., "Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia", nr 1/2016 (79)
• Pachura P. (2017), Analiza przestrzeni w kontekście wirtualizacji rynku, "Marketing i rynek", nr 7

Autor: Katarzyna Kasperczyk, Julia Krzysztofek