Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego to dokument mający na celu zwiększenie bezpieczeństwa użytkowników obiektu, który zawiera w sobie:

• warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, magazynowania (składowania) i warunków technicznych obiektu, w tym zagrożenia wybuchem
• określenie wyposażenia w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice oraz sposoby poddawania ich przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym
• sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia
• sposoby zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane
• warunki i organizację ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby ich sprawdzania
• sposoby zapoznania użytkowników obiektu, w tym zatrudnionych pracowników, z przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią przedmiotowej instrukcji
• zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących ich stałymi użytkownikami
• plany obiektów, obejmujące także ich usytuowanie, oraz terenu przyległego, z uwzględnieniem graficznych danych dotyczących w szczególności:
  • powierzchni, wysokości i liczby kondygnacji budynku,
  • odległości od obiektów sąsiadujących,
  • parametrów pożarowych występujących substancji palnych,
  • występującej gęstości obciążenia ogniowego w strefie pożarowej lub w strefach pożarowych,
  • kategorii zagrożenia ludzi, przewidywanej liczby osób na każdej kondygnacji i w poszczególnych pomieszczeniach,
  • lokalizacji pomieszczeń i przestrzeni zewnętrznych zaklasyfikowanych jako strefy zagrożenia wybuchem,
  • podziału obiektu na strefy pożarowe,
  • warunków ewakuacji, ze wskazaniem kierunków i wyjść ewakuacyjnych,
  • miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, kurków głównych instalacji gazowej, materiałów niebezpiecznych pożarowo oraz miejsc usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi,
  • wskazania dojść do dźwigów dla ekip ratowniczych,
  • hydrantów zewnętrznych oraz innych źródeł wody do celów przeciwpożarowych,
  • dróg pożarowych i innych dróg dojazdowych, z zaznaczeniem wjazdów na teren ogrodzony;
• wskazanie osób lub podmiotów opracowujących instrukcję. (Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów 2019, § 6 ust. 1)

TL;DR

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego jest dokumentem mającym na celu zwiększenie bezpieczeństwa użytkowników obiektu. Określa warunki ochrony przeciwpożarowej, sposoby postępowania w przypadku pożaru, organizację ewakuacji oraz obowiązki osób odpowiedzialnych za ochronę przeciwpożarową. Instrukcję należy zapewnić i wdrożyć, a także regularnie aktualizować. W niektórych przypadkach wymagane jest przesłanie dokumentów do Państwowej Straży Pożarnej. Opracowanie instrukcji może być wykonane przez osoby z odpowiednimi kwalifikacjami.

Obowiązek zapewnienia i wdrożenia instrukcji bezpieczeństwa pożarowego

Na właścicielu, zarządcy lub użytkownikach obiektów lub ich części stanowiących odrębne strefy pożarowe, przeznaczonych do wykonywania funkcji użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych, magazynowych oraz inwentarskich spoczywa obowiązek zapewnienia instrukcji bezpieczeństwa pożarowego.

Drugim bardzo istotnym obowiązkiem wymienionych podmiotów jest wdrożenie instrukcji. Aby zapisy ujęte w instrukcji przynosiły skutki w postaci podniesionego bezpieczeństwa użytkowników obiektu, należy udostępnić jej treść użytkownikom i poinformować o obowiązku zapoznania z jej treścią.

Obowiązki te wynikają z rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów.

Kiedy instrukcja bezpieczeństwa pożarowego nie jest wymagana?

Wymóg zapewnienia i wdrożenia instrukcji bezpieczeństwa pożarowego nie obowiązuje w przypadku obiektów lub ich części, jeżeli nie występuje w nich strefa zagrożenia wybuchem, a ponadto spełniony jest jeden z poniższych warunków:

1. kubatura brutto budynku lub jego części stanowiącej odrębną strefę pożarową nie przekracza 100 m2
2. kubatura brutto budynku inwentarskiego nie przekracza 1500 m3
3. powierzchnia strefy pożarowej obiektu innego niż budynek nie przekracza 1000 m2 (K. Szczerba 2012, s. 45)

Przechowywanie instrukcji

Zgodnie z zapisami rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna być przechowywana w sposób, który zapewni możliwość jej natychmiastowego wykorzystania na potrzeby działań ratowniczych (Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów 2019, § 6 ust. 3).

Aktualizacja instrukcji

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna być aktualizowana co najmniej raz na dwa lata i przy każdej zmianie sposobu użytkowania obiektu lub procesu technologicznego, która wpływa na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej (Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów 2019, § 6 ust. 7).

Przekazanie dokumentów do komendanta powiatowego Państwowej Straży Pożarnej

Dla niektórych obiektów i terenów wymagane jest przesłanie do właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej dokumentów stanowiących części instrukcji pożarowej: warunków ochrony przeciwpożarowej i planów obiektów. Dokumenty te mogą zostać przesłane w formie papierowej lub elektronicznie.

Komendant powiatowy (miejski) Państwowej Straży Pożarnej może zdecydować o zwolnieniu właściciela, zarządcy lub użytkownika z obowiązku przekazania dokumentów, o których mowa powyżej, jeżeli będą one dostępne do natychmiastowego wykorzystania na potrzeby prowadzenia działań ratowniczych.

Obiekty, których dotyczy ten wymóg zostały wymienione w § 28 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów są nimi:

1. budynki handlowe i wystawowe:
   1. jednokondygnacyjne o powierzchni strefy pożarowej powyżej 5000 m2
   2. wielokondygnacyjne o powierzchni strefy pożarowej powyżej 2500 m2
2. teatry o liczbie miejsc powyżej 300
3. kina o liczbie miejsc powyżej 600
4. budynki o liczbie miejsc służących celom gastronomicznym powyżej 300
5. sale widowiskowe i sportowe o liczbie miejsc powyżej 1500
6. szpitale, z wyjątkiem psychiatrycznych, oraz sanatoria - o liczbie łóżek powyżej 200 w budynku
7. szpitale psychiatryczne o liczbie łóżek powyżej 100 w budynku
8. domy pomocy społecznej i ośrodki rehabilitacji dla osób niepełnosprawnych o liczbie łóżek powyżej 100 w budynku
9. zakłady pracy zatrudniające powyżej 100 osób niepełnosprawnych w budynku
10. budynki użyteczności publicznej wysokie i wysokościowe
11. budynki zamieszkania zbiorowego, w których przewidywany okres pobytu tych samych osób przekracza trzy doby, o liczbie miejsc noclegowych powyżej 200
12. budynki zamieszkania zbiorowego nie wymienione w p. 11, o liczbie miejsc noclegowych powyżej 50
13. archiwa wyznaczone przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych
14. muzea oraz zabytki budowlane, wyznaczone przez Generalnego Konserwatora Zabytków w uzgodnieniu z Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej
15. ośrodki elektronicznego przetwarzania danych o zasięgu krajowym, wojewódzkim i urzędy obsługujące organy administracji rządowej
16. centrale telefoniczne o pojemności powyżej 10000 numerów i centrale telefoniczne tranzytowe o pojemności 5000-10000 numerów, o znaczeniu miejscowym lub regionalnym
17. garaże podziemne, w których strefa pożarowa przekracza 1500 m2 lub obejmujące więcej niż jedną kondygnację podziemną
18. stacje metra i stacje kolei podziemnych; dworce i porty, przeznaczone do jednoczesnego przebywania powyżej 500 osób
19. banki, w których strefa pożarowa zawierająca salę operacyjną ma powierzchnię przekraczającą 500 m2
20. biblioteki, których zbiory w całości lub w części tworzą narodowy zasób biblioteczny

(Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów 2019, § 6 ust. 2 i 4 , § 28 ust. 1)

Opracowanie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego

Jak podaje K. Szczerba zgodnie z art. 4 ust 1 Ustawy o ochronie przeciwpożarowej opracowanie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego budynków jest jednym z obowiązków właściciela budynku, obiektu budowlanego lub terenu, dlatego przedmiotowe instrukcje mogą opracowywać osoby, które posiadają co najmniej:

• wykształcenie średnie i ukończone szkolenie inspektorów ochrony przeciwpożarowej
• tytuł zawodowy technika pożarnictwa
• uznanie kwalifikacji do wykonywania zawodu technika pożarnictwa uzyskane w toku postępowania o uznanie nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, w państwach członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego - technika pożarnictwa.

O powyższych kwalifikacjach mówi art. 4 ust 2b wymienionej wyżej ustawy. (K. Szczerba 2012, s. 48)

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego — artykuły polecane

Ochrona przeciwpożarowa — Prawo lotnicze — SANEPID — Administrator bezpieczeństwa informacji — Administrator danych osobowych — Kierownik budowy — Informacja niejawna — Zadania publiczne gminy — Rejestr gruntów

Bibliografia

• Ogrodnik G., (2014), Jak sporządzić dobrą instrukcję bezpieczeństwa pożarowego "Zeszyty Naukowe Szkoła Główna Służby Pożarniczej, nr 47, s. 176-184
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, (2010), Dz. U. 2010 Nr 109 poz. 719
• Szczerba K. (2012), Zasady bezpiecznej eksploatacji obiektów, Wydawnictwo Centrum Naukowo-Badawczego Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego Państwowego Instytutu Badawczego, s
• Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej. Dz.U. 1991 nr 81 poz. 351

Autor: Aleksandra Stachura

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.