Informacja niejawna

Informacja niejawna według polskiej ustawy o ochronie informacji niejawnych jest to informacja której "nieuprawnione ujawnienie spowodowałoby lub mogłoby spowodować szkody dla Rzeczypospolitej Polskiej albo byłoby z punktu widzenia jej interesów niekorzystne, także w trakcie ich opracowywania oraz niezależnie od formy i sposobu ich wyrażania".

TL;DR

Artykuł omawia pojęcie informacji niejawnych w polskiej ustawie o ochronie informacji niejawnych. Dostęp do tych informacji mają tylko osoby, które dają rękojmię zachowania tajemnicy i są niezbędne do wykonywania pracy lub służby. Artykuł opisuje również klasyfikację informacji niejawnych na ściśle tajne, tajne, poufne i zastrzeżone, oraz okres ochrony i proces udostępniania tych informacji. Nadzór nad ochroną informacji niejawnych sprawuje Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Służba Kontrwywiadu Wojskowego.

Dostęp do informacji niejawnych

Kwestia ta została uregulowana w art. 4 wyżej wspomnianej ustawy, dostęp do tego typu informacji mogą mieć jedynie osoby które dają rękojmię zachowania tajemnicy, a informacje te są niezbędne do wykonywania przez te osoby pracy lub pełnienia służby na zajmowanym stanowisku. Można tu zauważyć występowanie zasady wiedzy niezbędnej również zwaną zasadą wiedzy koniecznej".

Historia

Do języka prawnego pojęcie informacji niejawnej zostało wprowadzone dopiero przepisami ustawy z 1999 o ochronie informacji niejawnych od tego czasu ustawa ulegała kilkukrotnym zmianom"..

Większe zmiany zostały wprowadzone w ustawie z 2010 roku i miały między innymi następujące skutki:

• Zrezygnowano z używania takich pojęć jak tajemnica państwowa i tajemnica służbowa, zmianie nie uległ podział informacji niejawnych na ściśle tajne, tajne, poufne i zastrzeżone,
• Informacje które dotyczą prawnie chronionych interesów obywateli a także jednostek organizacyjnych objętych tajemnicami których ochrona jest normowana ;poprzez inne ustawy przestały być traktowane jako informacje niejawne;
• Wprowadzono możliwość zniesienia lub zmiany klauzuli w sytuacji gdy przesłanki ochrony ustaną lub zostaną zmienione,
• Wprowadzono obowiązkowy przegląd dokumentów, aby móc określić czy dalej spełniają warunki nadania im odpowiedniej klauzuli tajności;

Ostatnie zmiany zostały wprowadzone w pierwszych miesiącach 2018 roku.

Klasyfikowanie informacji niejawnych

Kwestia powyższa poruszana jest w art. 5 ustawy o ochronie informacji niejawnych. Odpowiednią klauzulę nadaję się biorąc pod uwagę zagrożenia jakie spowodowałoby ujawnienie danej informacji bez uprawnień. Osoba odpowiedzialna za nadawanie klauzuli to osoba która ma uprawnienia do podpisania dokumentu lub oznaczenia materiału innego niż dokument. Poniżej zostaną omówione poszczególne rodzaje informacji niejawnych ze względu na klauzulę tajności:

Informacjom niejawnym nadaje się klauzulę ściśle tajne, jeżeli ich nieuprawnione ujawnienie spowoduje wyjątkowo poważną szkodę dla Rzeczypospolitej Polskiej przez to, że:

• zagrozi niepodległości, suwerenności lub integralności terytorialnej Rzeczypospolitej Polskiej,
• zagrozi bezpieczeństwu wewnętrznemu lub porządkowi konstytucyjnemu Rzeczypospolitej Polskiej,
• zagrozi sojuszom lub pozycji międzynarodowej Rzeczypospolitej Polskiej,
• osłabi gotowość obronną Rzeczypospolitej Polskiej,
• doprowadzi lub może doprowadzić do identyfikacji funkcjonariuszy, żołnierzy lub pracowników służb odpowiedzialnych za realizację zadań wywiadu lub kontrwywiadu, którzy wykonują czynności operacyjno-rozpoznawcze, jeżeli zagrozi to bezpieczeństwu wykonywanych czynności lub może doprowadzić do identyfikacji osób udzielających im pomocy w tym zakresie,
• zagrozi lub może zagrozić życiu lub zdrowiu funkcjonariuszy, żołnierzy lub pracowników, którzy wykonują czynności operacyjno-rozpoznawcze, lub osób udzielających im pomocy w tym zakresie, zagrozi lub może zagrozić życiu lub zdrowiu świadków koronnych lub osób dla nich najbliższych, osób, którym udzielono środków ochrony i pomocy przewidzianych w ustawie z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka (Dz. U. z 2015 r. poz. 21), albo świadków, o których mowa w art. 184 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego, lub osób dla nich najbliższych.

Informacjom niejawnym nadaje się klauzulę tajne, jeżeli ich nieuprawnione ujawnienie spowoduje poważną szkodę dla Rzeczypospolitej Polskiej przez to, że:

• uniemożliwi realizację zadań związanych z ochroną suwerenności lub porządku konstytucyjnego Rzeczypospolitej Polskiej,
• pogorszy stosunki Rzeczypospolitej Polskiej z innymi państwami lub organizacjami międzynarodowymi,
• zakłóci przygotowania obronne państwa lub funkcjonowanie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
• utrudni wykonywanie czynności operacyjno-rozpoznawczych prowadzonych w celu zapewnienia bezpieczeństwa państwa lub ścigania sprawców zbrodni przez służby lub instytucje do tego uprawnione,
• w istotny sposób zakłóci funkcjonowanie organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości,
• przyniesie stratę znacznych rozmiarów w interesach ekonomicznych Rzeczypospolitej Polskiej.

Informacjom niejawnym nadaje się klauzulę poufne, jeżeli ich nieuprawnione ujawnienie spowoduje szkodę dla Rzeczypospolitej Polskiej przez to,że:

• utrudni prowadzenie bieżącej polityki zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej,
• utrudni realizację przedsięwzięć obronnych lub negatywnie wpłynie na zdolność bojową Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
• zakłóci porządek publiczny lub zagrozi bezpieczeństwu obywateli,
• utrudni wykonywanie zadań służbom lub instytucjom odpowiedzialnym za ochronę bezpieczeństwa lub podstawowych interesów Rzeczypospolitej Polskiej,
• utrudni wykonywanie zadań służbom lub instytucjom odpowiedzialnym za ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa obywateli lub ściganie sprawców przestępstw i przestępstw skarbowych oraz organom wymiaru sprawiedliwości,
• zagrozi stabilności systemu finansowego Rzeczypospolitej Polskiej,
• wpłynie niekorzystnie na funkcjonowanie gospodarki narodowej.

Informacjom niejawnym nadaje się klauzulę zastrzeżone, jeżeli nie nadano im wyższej klauzuli tajności, a ich nieuprawnione ujawnienie może mieć szkodliwy wpływ na wykonywanie przez organy władzy publicznej lub inne jednostki organizacyjne zadań w zakresie obrony narodowej, polityki zagranicznej, bezpieczeństwa publicznego, przestrzegania praw i wolności obywateli, wymiaru sprawiedliwości albo interesów ekonomicznych Rzeczypospolitej Polskiej

Podsumowując można zauważyć, że informacje niejawne związane są z:

• ochroną bezpieczeństwa państwa,
• obronnością,
• porządkiem i bezpieczeństwem publicznym,
• polityką zagraniczna,
• gospodarką i finansami państwa,
• ściganiem karnym i wymiarem sprawiedliwości,
• skutecznością wykonywania przez uprawnione służby czynności operacyjno-rozpoznawczych,
• prawem i wolnością obywateli

Czas ochrony

Kolejną ważna kwestią jest okres ochrony jakim są objęte te informacje reguluje to art. 6 ust.4 ustawy o ochronie informacji niejawnych według którego kierownicy jednostek organizacyjnych mają obowiązek przeprowadzić przegląd materiałów nie rzadziej niż co 5 lat aby ustalić czy dalej spełniają ustawowe przesłanki ochrony, a więc jest możliwa zniesienia lub zmiana klauzuli tajności danej informacji.

Udostępnianie

Poświadczenie bezpieczeństwa, które upoważnia do dostępu do informacji niejawnych wydaje się na okres:

• 10 lat - jeżeli dotyczy dostępu do informacji niejawnych o klauzuli "poufne";
• 7 lat - jeżeli dotyczy dostępu do informacji niejawnych o klauzuli "tajne";
• 5 lat - jeżeli dotyczy dostępu do informacji niejawnych o klauzuli "ściśle tajne".

Poprzedza je wieloetapowy proces, który szczegółowo jest opisany w ustawie

Nadzór

Nadzór nad funkcjonowaniem systemu ochrony informacji niejawnych pełni ABW (Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego) i SKW (Służba Kontrwywiadu Wojskowego). Są oni odpowiedzialni za:

• prowadzenie kontroli nad ochroną informacji niejawnych a także przestrzegania przepisów odnośnie tego zakresu,
• realizowanie zadań, które dotyczą bezpieczeństwa systemów informatycznych,
• prowadzenie postępowań sprawdzających, kontrolnych postępowań sprawdzających oraz postępowań bezpieczeństwa przemysłowego,
• zapewnieniem ochrony informacji niejawnych, które są wymieniane między Rzeczpospolitą Polską a innymi państwami albo organizacjami,
• prowadzenie doradztwa jak i szkoleń w zakresie i ochrony informacji niejawnych;

Informacja niejawna — artykuły polecane

Ustawa o ochronie informacji niejawnych — Poświadczenie bezpieczeństwa — Ochrona przeciwpożarowa — Inspektor ochrony danych — Burmistrz — Ochrona informacji niejawnych — Najwyższa Izba Kontroli — Prawo administracyjne — Dane wrażliwe

Bibliografia

• Bogucka M. (2005), Ochrona prawna informacji niejawnych
• Hołyst B., Pomykała J. (2011), Cyberprzestępczość, ochrona informacji i kryptologia, Instytut Ekspertyz Sądowych im. Prof. dra Jana Sehna
• Kuspiel D. (2013), Materiały niejawne w postępowaniu karnym, Instytut Ekspertyz Sądowych im. Prof. dra Jana Sehna
• Strużewska-Smirnow S. (2015), Weryfikacja klauzul tajności w teorii i w praktyce, Portal Komunikacji Naukowej
• Szałowski R. (2015), Informacje niejawne zagadnienia prawnoadministracyjne, Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa
• Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych Dz.U. 2010 nr 182 poz. 1228
• Zalewski S. (2017), Informacje niejawne we współczesnym państwie, Editions Spotkania, Warszawa

Autor: Patrycja Oleś