Przewaga komparatywna

Przewaga komparatywna
Polecane artykuły
Korzyści z wymiany Teoria korzyści komparatywnych Terms of trade Teoria kosztów absolutnych Teoria kosztów względnych Gospodarka zamknięta Teoria obfitości zasobów Handel wewnątrzgałęziowy Przewaga absolutna

Przewaga komparatywna - zwana inaczej przewagą względną to przewaga uzyskana poprzez zdolność do produkowania wyrobu po niższym koszcie, niż jest w stanie robić to konkurent. To samo dotyczy gospodarki światowej. Każdy kraj powinien produkować i eksportować te dobra, które wytwarza najbardziej efektywnie w porównaniu z innymi krajami. Specjalizacja i handel zależne są od przewagi komparatywnej, a nie absolutnej.

Teoria przewagi komparatywnej

Teoria przewagi komparatywnej została sformułowana przez D. Ricarda w 1817 roku w dziele o tytule “Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania”. Istotą tej teorii jest to, że wymiana międzynarodowa może być korzystna dla obu partnerów także w sytuacji gdy jeden z partnerów wytwarza większość towarów taniej niż drugi. Do uzyskania korzyści z handlu międzynarodowego wystarczy bowiem istnienie względnych różnic w kosztach wytwarzania (wydajności produkcji) w obu krajach. Korzystna dla obu stron wymiana, co jako pierwszy zauważył Ricardo może mieć bowiem miejsce także wówczas, gdy między krajami występują w tej dziedzinie różnice względne. Gdy, mówiąc obrazowo, kraj będący tańszym (wydajniejszym) producentem obu towarów nie ma nad droższym (mniej wydajnym) producentem jednakowej przewagi w produkcji obu dóbr. (P. Bożyk 2002, s. 49)

Przewaga komparatywna to różnica między alternatywnym kosztem wytwarzania dobra, z którego trzeba zrezygnować, aby wytworzyć inne dobro. Otrzymujemy koszty różnych dóbr. Idea przewagi komparatywnej polega na tym, że kraje wytwarzają dobra, których względne koszty produkcji są niższe niż w innych krajach. Zgodnie z tą zasadą przewagi komparatywnej kraje wytwarzają i eksportują dobra, których względne koszty wytwarzania są niższe niż w innych krajach.

D.Ricardo uważał, że handel międzynarodowy jest możliwy również wtedy, gdy dany kraj ma przewagę nad drugim w kosztach wytwarzania mierzonych nakładami pracy wszystkich produktów. W tym przypadku kraj może zacząć specjalizować się w produkcji tego produktu, w wytwarzaniu którego uzyska większe korzyści, rekompensujące mu ewentualną stratę spowodowaną zakupem towaru, z którego wytwarzania zrezygnował (przewaga względna). tj. także wtedy gdy jeden z nich wytwarza wszystkie wyroby taniej (drożej) niż drugi. Do uzyskiwania korzyści z handlu międzynarodowego wystarczy istnienie względnych różnic w kosztach wytwarzania (wydajności produkcji) w obu krajach. D.Ricardo wskazywał, że wartość eksportu i importu każdego kraju muszą się tak wzajemnie dostosować, by eksport mógł zapłacić za import. Sformułowana przez D.Ricardo przewaga komparatywna oznacza zdolność kraju do wytwarzania pewnych dóbr po kosztach relatywnie niższych niż innych dóbr, w stosunku do innych krajów. Kraj dysponuje przewagą komparatywną, gdy przewaga absolutna nad innym krajem jest największa, lub, gdy jego absolutna strata w stosunku do drugiego kraju jest najmniejsza.

Wskaźnik ujawnionych przewag komparatywnych

Bazując na modelu D. Ricardo powstał wskaźnik oceny konkurencyjności sektora. Wskaźnik ten został zaproponowany przez Balassę. Jego oficjalna używana nazwa Revealed Comparative Advantage Index - RCA. Jest on wyznaczany przez udział j-tego sektora w całkowitym eksporcie i-tego kraju, odniesiony do udziału j-tego sektora w całkowitym eksporcie krajów ze zbioru G, zgodnie z poniższymi wzorem (K.Posłuszny (2011), s. 52):

Wskaźnik Balassa

Balassa uważał, że wskaźnik ten ujawnia przewagę komparatywną jeżeli udział sektora j-tego w kraju i-tym w eksporcie będzie większy niźli udział tego sektora w globalnej strukturze eksportu. Doskonale obrazuje to zatem dowód przewagi komparatywnej w zakresie produktów sektora j-tego tego kraju w stosunku do zbioru krajów G. Jednak takie rozumowanie może nie być do końca poprawne, ponieważ zmiany zachodzące we wskaźniku wynikają także ze zmian polityki eksportowej,a nie jedynie z zróżnicowanie produktywności.

Wskaźnik RCA może przybrać wartości od zera do nieskończoności, jednak głównie wyróżnia się dwa przedziały, które przybierają odmienne interpretacje.

0 < RCA < 1 - oznacza kraj nie mający przewag komparatywnych w zakresie produktów j-tego sektora lub RCA <1 - to kraj, który cechuje przewaga komparatywna, która jest zależna od wielkości współczynnika RCA.

Hinloopen i Marrewijk bazując na wskaźniku przewagi komparatywnej dokonali podziału na cztery klasy:

• Klasa A: 0 < RCA ≤ 1 brak przewagi komparatywnej sektora
• Klasa B: 1 < RCA ≤ 2 słaba przewaga komparatywna sektora
• Klasa C: 2 < RCA ≤ 4 przeciętna przewaga komparatywna
• Klasa D: RCA > 4 silna przewaga komparatywna

Propozycja ta bazowała na analizach rozkładów wskaźników w przypadku krajów Unii Europejskiej i mimo interesujących własności (wyniki badań Hinloopena wskazywały, że klasy a i d cechują się znacznie większą stabilnością niż pozostałe) taksonomia taka nie jest powszechnie stosowana.

Bibliografia

• Bożyk P. i in. (2002), Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE
• Pilarska C. (2014), Koncepcja smart specialisation w polityce ekonomicznej Unii Europejskiej, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego
• Posłuszny K. (2011), Konkurencyjność międzynarodowa jako miara skuteczności restrukturyzacji przemysłu, Ekonomia Menedżerska 9/2011
• Szajner P. (2011), Międzynarodowa konkurencyjność polskiego sektora mleczarskiego w kontekście wyników handlu zagranicznego, Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego 11/2011
• Świerkocki J. (2004), Zarys międzynarodowych stosunków gospodarczych, PWE

Autor: Katarzyna Czech