Gwarancje ubezpieczeniowe

Gospodarka rynkowa charakteryzuje się swobodą zawierania więzi gospodarczych. Jednym ze sposobów zapewnienia bezpieczeństwa obrotu jest złożenie zabezpieczenia majątkowego przez strony współpracy gospodarczej. W tym wypadku jedna strona umowy zobowiązuje się że w określonych sytuacjach przedstawi gwarancję, a gwarant (poręczyciel) spełni żądania finansowe drugiej strony umowy. Gwarancja zwiększa pewność, że obowiązki wynikające z umowy łączącej strony zostaną wykonane należycie i terminowo. Gwarancje finansowe w takiej sytuacji mogą być wydawane również przez zakłady ubezpieczeń, które zawierając umowy ubezpieczeń wchodzą w prawa gwaranta i jednocześnie przyjmują zobowiązania wynikające z treści umowy. Posiadanie umowy ubezpieczenia gwarancji na dany rodzaj kontraktu jest korzystne dla podmiotu gospodarczego występującego o taką gwarancję, ponieważ umożliwia udział w kontaktach gospodarczych bez angażowania środków własnych na zabezpieczenie zobowiązań dodatkowych wynikających z danego kontraktu.

TL;DR

Gwarancje ubezpieczeniowe są popularnym sposobem zabezpieczenia transakcji w gospodarce rynkowej. Pojawiły się już w starożytności, ale zyskały na popularności w XIX wieku. Gwarancje mogą dotyczyć różnych rodzajów kontraktów, takich jak zwrot zaliczki czy dobre wykonanie kontraktu. Instytucje ubezpieczeniowe mają duże ryzyko związane z udzielaniem gwarancji, dlatego stosują różne produkty, aby je zabezpieczyć. Ocena ryzyka udzielenia gwarancji jest ważnym aspektem, a klient musi udowodnić swoją zdolność do regulowania zobowiązań. Na polskim rynku istnieje 22 podmioty oferujące gwarancje ubezpieczeniowe.

Geneza gwarancji

Różne formy gwarantowania za zobowiązania osób trzecich pojawiły się już w starożytności. Były to gwarancje, poręki osób fizycznych. Tego rodzaju gwarancje (osób fizycznych) funkcjonowały przez wiele stuleci aż do czasów współczesnych, przy czym coraz wyraźniej dostrzegano ułomność takiego zabezpieczenia. Pod koniec XIX pojawili się więc zinstytucjonalizowani gwaranci działający na zasadach komercyjnych, a więc odpłatnie wystawiający gwarancje na zlecenie innych podmiotów. Warto zwrócić uwagę, że kontynentem, na którym rynek gwarancji rozwinął się najwcześniej i najpełniej, była właśnie Ameryka Północna. Do dziś rynek amerykański jest najlepiej rozwiniętym rynkiem gwarantowania za inne podmioty. W Europie jednym z bodźców do rozwoju gwarancji była polityka fiskalna państw, a ściśle mówiąc tryb pobierania danin na rzecz Skarbu Państwa. Rządy, kierując się ograniczonym zaufaniem do urzędników odpowiedzialnych za ściąganie od ludności podatków od dochodów, żądały zabezpieczeń, zwykle kaucji pieniężnej, na wypadek nie przekazania fiskusowi pobranych sum. Zauważmy, że gwarancje wystawiane przez zakłady ubezpieczeń w Europie były przez długi okres w cieniu gwarancyjnej działalności banków. Dopiero okres powojenny przyniósł wzrost konkurencji między tymi dwoma sektorami usług finansowych.

Przedmiot gwarancji

Przedmiotem umowy ubezpieczenia gwarancji może być praktycznie każdy kontrakt. Przed wydaniem gwarancji strona występująca o zawarcie umowy musi przedstawić całość dokumentacji dotyczącej danego kontraktu, a także własnej sytuacji finansowej. Umowa o gwarancję ubezpieczeniową rodzi po stronie zobowiązanego podmiotu obowiązek zapłacenia składki, zakład ubezpieczeń przyjmuje natomiast zobowiązania wynikające z gwarancji.

Rodzaje gwarancji

Gwarancje ubezpieczeniowe mogą być wydawane w stosunku do wielu różnorodnych zobowiązań kontraktowych. Najbardziej jednak popularne i najczęściej występujące w obrocie gospodarczym są:

• Gwarancje zapłaty wadium

• Gwarancje zwrotu zaliczki

• Gwarancje dobrego wykonania kontraktu

• Gwarancje dobrego działania

Ryzyko dla poręczyciela

Instytucje ubezpieczeniowe działając na rynku posiadają duże ryzyko związane ze swoją działalnością. Dlatego takie firmy zabezpieczają się na wypadek różnych wydarzeń. Przewidzenie zdarzenia losowego jest praktycznie nierealne, tym samym instytucje ubezpieczeniowe korzystają z produktów, które ułatwiają im przetrwanie na rynku. Elementami oddziałującymi na poziom ryzyka uwarunkowany z gwarancją są między innymi:

• kluczowe zastrzeżenia stopnia szkodowości
• niski stopień wpływający na wahania poziomu ryzyka w okresie gwarancyjnym
• długi okres gwarantowania
• znaczący poziom rygoru zobowiązania gwaranta
• inne.

Ocena ryzyka udzielenia gwarancji

Głównym aspektem mierzącym ryzyko związane z udzieleniem gwarancji jest rozstrzygnięcie czy klient jest zdolny pod kątem regulowania swoich zobowiązań oraz kontrolowanie danej zdolności na przestrzeni czasu trwania umowy. Istnieje zasada, która nakazuje stosowania gwarancji tylko i wyłącznie gdy osoba odpowiedzialna za badanie jest pewna, że beneficjent nie wykona wypłaty na żądanie. Zasada ta nosi nazwę "zerowego ryzyka" i należy ją bezwzględnie stosować. Informację, które potrzebne są gwarantowi do podjęcia decyzji jest wypełnienie wniosku, gdzie dołączyć należy kilka niezbędnych załączników, między innymi:

• informacje na temat rozpoczęcia działalności
• zaświadczenie z ZUS i US
• opinie instytucji finansowych tj. banków, z którymi klient współpracuje
• dokumenty związane z rozliczeniami (deklaracje podatkowe, bilanse, cash-flow itp.)
• inne.

Polski rynek a gwarancje ubezpieczeniowe

Pozwolenia na udzielanie gwarancji ubezpieczeniowych mają 22 jednostki na rynku polskim, które mają w swojej ofercie ubezpieczenia osobowe oraz majątkowe. Co ciekawe z przeprowadzonych badań wynika, że tylko 12 podmiotów proponuje takie proukty.

Gwarancje ubezpieczeniowe — artykuły polecane

Parabank — Gwarant — Kredyt konsumpcyjny — KYC — Przestępstwo gospodarcze — Limit kredytowy — Koasekuracja — Windykacja należności — Przewoźnik

Bibliografia

• Balicka A. (2016) Gwarancja ubezpieczeniowa - szansa dla małych przedsiębiorstw branży budowlanej?, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 1/2016 (79)
• Brzeski J. (2016), Gwarancje ubezpieczeniowe i bankowe jako zabezpieczenie umowy o roboty budowlane - zagadnienia praktyczne, Magazyn autostrady, nr 3
• Jacek Kukiełka, Dariusz Poniewierka, "Ubezpieczenia Finansowe", Bydgoszcz-Warszawa 2003, Oficyna Wydawnicza Branta, s. 28 i nast
• Jańska A. (2013) Ocena ryzyka w procesie udzielania ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych, Copernican Journal of Finance&Accounting
• Kowalczyk-Rólczyńska P. (2013), Ubezpieczenie jako instrument transferu ryzyka kredytowego, Zarządzanie i Finanse, nr 2
• M. i M. Capik, "Ubezpieczenia bez tajemnic", Warszawa 1996, TWIGGER SA, s. 145 i nast

Autor: Joanna Moszczak, Hubert Gromczak