Pozostałe przychody i koszty operacyjne

Pozostałe przychody i koszty operacyjne nie są związane bezpośrednio z działalnością gospodarczą jednostki i nie dotyczą podstawowego zakresu jej działania, ale występują jako pośredni efekt podejmowanych czynności. Ich cechą charakterystyczną jest znaczna różnorodność ze względu na szeroki wachlarz możliwości ich powstawania.

Pozostałe przychody i koszty operacyjne kształtują wynik z działalności operacyjnej (podwyższając lub obniżając wynik ze sprzedaży), będący wielkością potrzebną do określenia wyniku finansowego jednostki gospodarczej.

Konta "pozostałe koszty operacyjne" oraz "pozostałe przychody operacyjne" znajdują się w planie kont w zespole siódmym - "Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem".

Szczegółowo zakres obejmowany przez pozostałe przychody i koszty operacyjne określa Ustawa o rachunkowości (art. 3, ust.1, pkt 32 ustawy z dnia 9.11.2000r)

TL;DR

Pozostałe przychody i koszty operacyjne to dochody i wydatki, które nie są bezpośrednio związane z podstawową działalnością przedsiębiorstwa. Mogą obejmować zyski ze sprzedaży aktywów, dotacje, inne przychody operacyjne oraz straty ze sprzedaży aktywów, aktualizację wartości aktywów finansowych i inne koszty operacyjne. Przychody i koszty te są ewidencjonowane na odpowiednich kontach i na koniec okresu przeksięgowane na konto wyniku finansowego.

Rodzaje i umiejscowienie pozostałych przychodów operacyjnych w rachunku zysków i strat

Zgodnie z załącznikiem nr 3 do ustawy, w rachunku zysków i strat pozostałe przychody operacyjne wykazuje się w trzech grupach:

Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych - jest to dodatnia różnica (zysk) ze zbycia środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych, lub nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczanych do inwestycji, a ich wartością oraz kosztami związanymi ze zbytem tych aktywów. Poprzez zbycie rozumiemy sprzedaż (w tym również aktywów, które zostały pozyskane przez aport), fizyczną likwidację na skutek zużycia bądź wadliwego wykonania (na przykład środka trwałego w budowie), nadwyżki inwestycyjne bądź zaniechanie inwestycji. Zysk jest różnicą pomiędzy przychodami, a kosztami związanymi z transakcją zbycia danego składnika aktywów.

Dotacje - czyli nieodpłatne otrzymanie, także w drodze darowizny, aktywów (w tym środków pieniężnych) w celach innych, niż nabycie lub wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie, tudzież wartości niematerialnych i prawnych (art. 3 ust. 1 pkt 32 u.o r.). Dotacje mogą obejmować:

• Dotacje oraz subwencje, które zostały otrzymane lub przyznane do bieżącej działalności
• Subwencje otrzymane od władz samorządowych i gminnych oraz te otrzymane od Unii Europejskiej
• Odpisy rat dotacji, subwencji i dopłat otrzymanych na sfinansowanie lub nabycie środków trwałych, środków trwałych w budowie, bądź wartości niematerialnych i prawnych

Inne przychody operacyjne, które obejmują między innymi:

• Przychody z działalności socjalnej (np. odsetki od pożyczek z ZFŚP, z wynajmu mieszkań dla pracowników),
• Odzyskane kwoty odpisu należności z tytułu utraty wartości spowodowanej przedawnieniem, umorzeniem, lub nieściągalnością (za wyjątkiem należności publicznoprawnych nieobciążających kosztów do wysokości kwoty nieobjętej gwarancją lub innym zabezpieczeniem),
• Odpisanie zobowiązań z tytułu działalności operacyjnej (np. z tytułu dostaw i usług) przedawnionych i umorzonych,
• Odwrócenie odpisu z tytułu trwałej utraty wartości aktywów trwałych niefinansowych na skutek ustania przyczyn powodujących utratę wartości,
• Umorzenie zobowiązań z tytułu podatku dochodowego oraz odwrócenie odpisu z tytuły utraty wartości należności z tytułu podatku dochodowego oraz aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego (za wyjątkiem pewnych sytuacji),
• Rozwiązanie rezerw na przyszłe przewidziane koszty lub straty występujące z powodu ustania ryzyka dotyczącego działalności operacyjnej,
• otrzymane odszkodowania, kary i grzywny nie związane z nieterminową regulacją należności (czyli nie wliczamy tutaj odsetek zwłoki),
• Odpis ujemnej wartości firmy,
• Przychody z tytułu praw do emisji zanieczyszczeń powietrza,
• Darowizny otrzymane od osób fizycznych oraz prawnych (w postaci aktywów wszelkiego rodzaju),
• Nadwyżki inwentaryzacyjne aktywów obrotowych,
• Inne przychody pochodzące z działalności towarzyszącej działalności operacyjnej (np. przychody ze sprzedaży złomu, czy odpadów),
• Zwroty zasądzonych kosztów sądowych

Rodzaje i umiejscowienie pozostałych kosztów operacyjnych w rachunku zysków i strat

W rachunku zysków i strat pozostałe koszty operacyjne ujmuje się w trzech grupach:

Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych - jest to ujemna różnica (strata) między przychodami ze sprzedaży środków trwałych, środków trwałych w budowie lub wartości niematerialnych i prawnych a ich wartością oraz kosztami związanymi ze zbytem tych aktywów. Zysk i strata ze zbycia dotyczą różnych aktywów (zgodnie z ogólnym zakazem kompensat). Pozycja nie zawiera strat z tytułu zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa, ponieważ strata ta wykazywana jest w stratach nadzwyczajnych ze względu na swój jednorazowy charakter.

Aktualizacja wartości aktywów finansowych, która obejmuje odpisy z tytułu trwałej utraty wartości:

• Niefinansowych aktywów trwałych, takich jak: środki trwałe, środki trwałe w budowie i wartości niematerialne i prawne
• Należności
• Zapasów
• Czynnych rozliczeń międzyokresowych
• Aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego

Odpisowi z tytułu utraty wartości podlegają również należności wątpliwe.

Inne koszty operacyjne, obejmują między innymi:

• Koszty działalności pomocniczej
• Koszty działalności socjalnej
• Odpis z tytułu utraty wartości (spowodowany przedawnieniem, umorzeniem, nieściągalnością, z wyjątkiem należności publicznoprawnych)
• Utworzenie rezerw w związku z ryzykiem dotyczącym działalności operacyjnej (na przyszłe przewidziane koszty lub straty)
• Odszkodowania wypłacone i kary wymierzone przedsiębiorstwu
• Przekazanie aktywów wszelkiego rodzaju w formie darowizny dla osób fizycznych i prawnych
• Strata na sprzedaży praw do emisji zanieczyszczeń do powietrza
• Aktualizacja wartości firmy
• Koszty zaniechanej/niepodjętej produkcji
• Ponadnormatywne koszty wydziałowe
• Koszty wytworzenia przekraczające przekraczające normalne zdolności produkcyjne w przypadku, gdy sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa podlega corocznemu obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta
• Wartość środków trwałych w budowie, które nie przyniosły efektu gospodarczego
• Niezawinione niedobory i szkody
• Dodatnie zrealizowane i niezrealizowane różnice kursowe.

Pozostałe przychody i koszty operacyjne ewidencjonowane są na kontach: "Pozostałe przychody operacyjne" oraz "Pozostałe koszty operacyjne". Na koniec okresu sprawozdawczego zrealizowane na nich wielkości przeksięgowane zostają na konto "Wynik finansowy".

Pozostałe przychody i koszty operacyjne — artykuły polecane

Rachunek zysków i strat — Przychody i koszty finansowe — Przychody finansowe — Rozliczenia międzyokresowe kosztów — Sprawozdanie finansowe - informacja dodatkowa — Pasywa — Koszty finansowe — Rachunek przepływów pieniężnych — Strata

Bibliografia

• Bernat R. (2014), Koszty uzyskania przychodów w działalności prawniczej, Zeszyty naukowe Uczelni Warszawskiej im. Marii Skłodowskiej-Curie, nr 3
• Gałązka M. (2008), Rachunek kosztów docelowych jako narzędzie współczesnej rachunkowości zarządczej, Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy nr 1
• Gierusz B. (2018), Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk
• Gierusz J. (2010), Plan kont z komentarzem - handel, produkcja, usługi, ODDK, Gdańsk
• Gierusz J. (2014), Reklasyfikacja kosztów i przychodów ze sprawozdania z całkowitych dochodów do rachunku zysków i strat - przyczyny, zakres i konsekwencje, Zarządzanie i Finanse, nr 2
• Gos W. (2005), Sprawozdawczość i rewizja finansowa, Presspublica, Warszawa
• Micherda B. (2002), Podstawy rachunkowości, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Wędzki D. (2014), Sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa według polskiego prawa bilansowego, Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Marcin Caban, Barbara Bysiewicz

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.