David Ricardo

David Ricardo to jeden z najwybitniejszych klasyków ekonomii, został uznany za kontynuatora myśli Adama Smitha. Jego najznamienitsze dzieło "Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania" uznaje się za szczytowe osiągnięcie szkoły klasycznej i swoistego rodzaju uzupełnienie działa Adama Smitha. Powodem jego napisania była chęć rozwinięcia teorii podziału produktu społecznego zaprezentowana przez Adama Smitha.

Zobacz także: Teoria Ricardo-Barro.

TL;DR

David Ricardo był wybitnym ekonomistą, który rozwinął teorie ekonomiczne Adama Smitha. Jego najważniejsze teorie obejmują przewagę komparatywną, rentę gruntową, płace i ilość pieniądza. Ricardo był zwolennikiem liberalnej polityki ekonomicznej, opowiadając się za swobodą przedsiębiorczości i ograniczaniem ingerencji rządowej. Jego wkład w teorię finansów publicznych obejmuje teorię przerzucania podatków.

Życiorys

David Ricardo urodził się 18 kwietnia 1772 r. w Londynie. Syn bankiera który przybył do Anglii z Holandii. Był jednym z siedemnaściorga rodzeństwa. Nigdy nie odebrał formalnego wykształcenia. Od 14 roku życia pracował w rodzinnym biznesie. W wieku 21 lat zerwał wszelkie kontakty z rodziną i ożenił się z kwakierką, zmieniając przy tym wyznanie z mojżeszowego na katolickie. Rodzina nie zaakceptowała jego wyboru, co w konsekwencji doprowadziło do wydziedziczenia go z majątku. Po tym wydarzeniu postanowił rozpocząć pracę jako makler obligacji rządowych. W wieku 25 lat został jednym z najbogatszych ludzi w kraju dorabiając się pokaźnej fortuny. Jego majątek szacowany był na 1,6 mln funtów sterlingów. W wieku 41 lat postanowił poświęcić się całkowicie działalności naukowej i politycznej. Zajmował się takimi dziedzinami jak chemia, mineralogia, geologia i matematyka. W 1807 roku założył Geologiczne Towarzystwo Anglii. W późniejszym okresie poświęcił się działalności politycznej która zainspirowała go do badań nad ekonomią. Należał do Partii Wigów. W 1821 został założycielem Klubu Ekonomii Politycznej, który skupiał w swoich kręgach wielu wybitnych ekonomistów. Zmarł 11 września 1823 r. w swym majątku w Gatcombe Park w Gloucestershire.

Konstrukcja systemu filozoficznego Davida Ricardo

System filozoficzny stworzony przez Davida Ricardo można porównać do tradycji euklidesowo - kareziańskiej szczególnie gdyby wziąć pod uwagę metodę i logikę prowadzonych przez niego wywodów. w przeciwieństwie do innego mistrza szkoły klasycznej Adama Smitha, który zagadnienia ekonomiczne wyjaśniał poprzez dedukcję i opis współczesności lub historii, Ricardo prezentował metody oparte na abstrakcji i dedukcji. Teorie ekonomiczne Davida Ricardo były jednocześnie bardzo praktyczne i odzwierciedlały potrzeby polityki angielskiej. Ponadto w swojej filozofii ekonomicznej w centrum postawił zagadnienia dotyczące rozdziału wytworzonego produktu na trzy klasy społeczne:

• właścicieli ziemskich,
• kapitalistów,
• robotników.

Natomiast dwa główne bloki systemu ekonomicznego Davida Ricardo to ekonomia polityczna i polityka ekonomiczna. Do ekonomi politycznej zalicza się takie pojęcie jak teoria wartości, z które wynikają inne istotne pojęcia dla filozofii Davida Ricardo, a są nimi: teoria podziału, teoria płac, teoria zysku i renty, teoria procentu, teoria pieniądza oraz teoria środków komparatywnych. Wszystkie te zagadnienia stanowią fundament do drugiego bloku filozofii ekonomicznej Davida Ricardo - polityki ekonomicznej.

Najważniejsze teorie

Teoria przewagi komparatywnej

David Ricardo zanegował pogląd iż przesłanką międzynarodowego podziału pracy są różnice w bezwzględnym poziomie nakładów jakie trzeba ponieść na wytworzenie dóbr będących przedmiotem międzynarodowej wymiany handlowej. Teoria którą stworzył dowodzi, że korzyści z handlu zagranicznego pojawiają się gdy istnieje różnica w względnych kosztach produkcji dóbr, będących przedmiotem wymiany. Przewaga komparatywna pozwala czerpać korzyści z międzynarodowej wymiany towarów również krajom znajdującym się na niższym poziomie rozwoju gospodarczego.

Teoria renty gruntowej

Renta gruntowa jest dochodem, który uzyskuje właściciel ziemski, a jej wysokość zależy przede wszystkim od popytu na ziemię. W sytuacji w której wzrośnie popyt na ziemię, wzrośnie również stawka renty, co w efekcie doprowadzi do zwiększenia się dochodu właścicieli ziemskich. Natomiast podaż ziemi utrzyma się na tym samym poziomie. Jeśli rozpatrzy się ten przypadek pod względem efektywności wykorzystania ziemi, można zauważyć, że zarówno wzrost dochodu właścicieli, ani też jego obniżenie np. przez opodatkowanie nie mają wpływu na tą efektywność. Nie pogarszają jej, ani jej nie polepszają. Ricardo zauważył iż w przypadku opodatkowania renty gruntowej zmniejszy się jedynie dochód właścicieli, natomiast stawka ziemi pozostanie na tym samym poziomie, w związku z czym nie nastąpią żadne zmiany w popycie na ziemię. Nie zmieni się również podaż ziemi gdyż z założenia jest ona wartością stałą. Doszedł więc do wniosku że przy stałej podaży ziemi opodatkowanie renty gruntowej nie zmieni zachowań podmiotów gospodarczych, oraz nie zniekształci alokacji zasobów.

Teoria płac

W długim okresie, ceny odzwierciedlają koszty produkcji i tym samym są cenami naturalnymi. Naturalna cena produkcji to w praktyce koszt pracy wynikający z zatrudnienia robotników. Jeżeli płace odpowiadają naturalnej cenie pracy, to oznacza to, że są one utrzymywane na najniższym możliwym poziomie tj. poziomie, który pozwala tymże robotnikom przetrwać i minimalnie egzystować. Ricardo idzie jednak o krok dalej, niż Smith. W swoich rozważaniach za owo minimum obiera pewne minimum socjalne - zależne nie tylko od biologicznych determinant przetrwania, ale także od otoczki kulturowej w danym społeczeństwie. Jednakże dobra sytuacja gospodarcza może spowodować, że płace wzrosną wyraźnie ponad poziomem minimalnej egzystencji robotników. Wtedy to, w ramach redukcji kosztów producenci zwalniają niektórych pracowników i ci stają się bezrobotnymi. Chcąc być ponownie zatrudnionymi, muszą ubiegać się o niższą płacę.

Teoria ilościowa pieniądza

Ricardo był zwolennikiem pieniądza papierowego, który traktowała jako substytut pieniądza kruszcowego. Uważał, że musi on mieć pokrycie w złocie. Wyszedł on z założenia że ilość pieniądza nie zależy od procesów kształtowania się cen, a jest ona raczej czynnikiem aktywnym, wywołującym procesy cenotwórcze. Cała ilość pieniędzy znajdująca się w kraju obiega i oddziałuje na kształtowanie się cen, a w wyniku polityki menniczej państwa w obiegu może znaleźć się zbyt duża lub zbyt mała jej ilość. Wzrost ilości pieniądza w sferze cyrkulacji w stosunku do potrzeb będzie miał swoje skutki w postaci obniżenia siły nabywczej pieniądza w stosunku do wartości kruszcu. Natomiast w przypadku zbyt małej ilości pieniądza w obiegu siła nabywcza tego pieniądza wzrośnie. Teoria ta głosi więc, że pieniądza powinno być tyle, ile wartościowo wyrobów jest na rynku.

Wkład Davida Ricardo to do liberalnej polityki ekonomicznej

David Ricardo w swojej filozofii podnosił postulaty o zapewnieniu swobody przedsiębiorczości prywatnej. Według niego rządy nie powinny ingerować stosunki panujące pomiędzy kapitalistami, a rynkiem pracy. Uważa, że prawa ekonomiczne są najlepszym regulatorem i same w zupełności wystarczą do zapewnienie odpowiednich stosunków na rynku. Ponadto stwierdzał, że rząd powinien maksymalnie ograniczyć wszystkie obostrzenia i przeszkody w handlu zagranicznym. W zabiegach rządu angielskiego dotyczącego kolonii dostrzegał fakt, iż rząd działa na niekorzyść interesów kolonii przy jednoczesnym dbaniu o własny interes. David Ricardo ma swój duży wkład do teorii finansów publicznych, między innymi poprzez teorię przerzucania podatków. Stwierdzał on, że koszty związane z podatkami ponoszą ie właściciele ziemscy, a przedsiębiorcy (w tym wypadku kapitaliści) oraz konsumenci. Przerzucenie obciążeń podatkowych następuje poprzez rynek (mechanizmy rynkowe).

David Ricardo — artykuły polecane

Jean Baptiste Say — Karol Marks — Liberalizm gospodarczy — John Richard Hicks — Merkantylizm — Ludwig von Mises — Arthur Okun — Wartość — Ekonomia klasyczna

Bibliografia

• Czyżewski B. (2009), Kategoria renty gruntowej w ekonomii nurtu głównego i jej współczesne zastosowania, Journal of Agribusiness and Rural Development
• Landreth H., Colander D. (2005), Historia myśli ekonomicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Owsiak S. (2013), Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Stankiewicz W. (2007), Historia myśli ekonomicznej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Wojnarski D. (2004), Powszechna historia gospodarcza, Wydawnictwo Poltext, Warszawa
• Zagóra-Jonszta U. (1996), Wykłady z historii myśli ekonomicznej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice

Autor: Izabela Widła, Franciszek Bolechowski