Interfejs użytkownika

Interfejs użytkownika (z ang. User Interface) część systemu operacyjnego (programu komputerowego) odpowiedzialna za komunikowanie się z użytkownikiem. Wyróżnić można dwa rodzaje interfejsów użytkownika:

1. interfejs tekstowy - prezentacja interfejsu odbywa się w trybie tekstowym, ograniczonym najczęściej do 80 kolumn znaków ASCII ułożonych w 25 liniach. Ograniczona liczba elementów, które można wyświetlić jednocześnie na ekranie wpływa na funkcjonalność trybu tekstowego. Można wyróżnić dwa tryby pracy w interfejsie tekstowym:
   • komunikacja odbywa się za pośrednictwem wiersza poleceń; z reguły wymaga od użytkownika znajomości obowiązującego w danym systemie języka poleceń.
   • komunikacja odbywa się za pośrednictwem trybu pseudograficznego, gdzie podstawowe kontrolki trybu graficznego są budowane poprzez wykorzystanie znaków ASCII (przyciski, okienka, ramki). Takie rozwiązanie interfejsu użytkownika stosowane jest nadal w systemach bankowych i innych instytucjach wymagających szybkiego przetwarzania danych. Zaletą tego trybu jest szybkość działania, oraz małe wymagania sprzętowe. W trybie tym można wykorzystywać urządzenia wskazujące.
2. interfejs graficzny (z ang. Graphical User Interface, GUI) - komunikacja odbywa się za pomocą urządzenia wskazującego (np. myszki, wskaźnika dotykowego, pióra świetlnego); za pomocą kursora wybieramy na ekranie interesujące nas polecenie. Tryb graficzny, w którym wyświetlane jest GUI daje o wiele większe możliwości od trybu pseudograficznego. Na ekranie trybu graficznego możliwe jest umieszczenie większej liczby informacji, kontrolek, oraz oczywiście grafik (wykresy, zdjęcia itp.). Daje to dużą przewagę wobec szybszego, ale uboższego w możliwości prezentacji trybu pseudograficznego.

Obecnie bardziej popularny jest interfejs graficzny, rozpowszechniony głównie w komputerach klasy PC (C. M. Olszak, H. Sroka i in., 2003).

TL;DR

Interfejs użytkownika to część systemu operacyjnego, która umożliwia komunikację z użytkownikiem. Wyróżniamy interfejsy tekstowe i graficzne, przy czym ten drugi jest obecnie bardziej popularny. Interfejs użytkownika ewoluował wraz z rozwojem potrzeb użytkowników, a teraz skupia się na marketingu wartości. Obecne trendy w interfejsach graficznych to responsywność, minimalistyczny wygląd, personalizacja i funkcjonalność. Użyteczność interfejsu ocenia się pod kątem intuicyjności, efektywności, przyswajalności, odporności na błędy i satysfakcji użytkownika.

Źródło i rozwój

Interfejs użytkownika znajduje swój początek w ergonomii. Znajduje zastosowanie zarówno w pracy człowieka z maszyną (interakcja na linii człowiek-system), jak i człowieka z komputerem. W pierwszym przypadku projektowanie interfejsu nie jest osobnym obszarem projektowania, jak jest to w przypadku interakcji na linii człowiek-komputer. Z tego względu wyróżniona została interdyscyplinarna dyscyplina naukowa, jaką jest komunikacja człowiek-komputer (ang. Human-Computer Interaction, HCI) (M. Sikorski, 2006). HCI zajmuje się oddziaływaniami, które zachodzą na linii człowiek-komputer, a dla których płaszczyzną interakcji jest interfejs użytkownika, czyli albo urządzenie, albo aplikacja, która na tą interakcję pozwala (A. Stolińska, 2016).

Zarówno celem, jak i motywacją do rozwoju interfejsu użytkownika była chęć wprowadzania rozwiązań, które pozwolą na łatwe obsłużenie systemu komputerowego przez użytkowników oraz realizację wymagań użytkowych, które użytkownicy przed nim stawiają. Koncepcja interfejsu użytkownika ewoluowała wraz z rozwijającymi się potrzebami użytkowników i prezentowała się następująco:

• Celem pierwszych interfejsów użytkownika było by "umożliwić użytkownikowi interaktywny dostęp do podstawowych funkcji produktu", czyli by przyspieszyć i podnieść wydajność pracy z systemem. Początkowe interfejsy tekstowe były dosyć "surowe", ustalono więc sposoby przemieszczania się pomiędzy oknami dialogowymi, a także dopasowano pewne funkcje do klawiszy na klawiaturze.
• Interfejsy tekstowe nie powodowały żadnych odczuć estetycznych u użytkowników, co wpłynęło na powstanie interfejsów graficznych (ang. Graphical User Interface, GUI). Powstał więc "desktop", czyli pulpit, na którym użytkownik mógł umieścić szereg gadżetów charakterystycznych dla biurka (np. notatnik, zegar, kalendarz). Z czasem dodano też opcję określania kolorów, a także wprowadzono dźwięk, znacznie wzbogacający odczucia przy graniu w gry komputerowe. Coraz większą rolę odgrywały więc aspekty, które miały emocjonalnie wpłynąć na użytkownika, co doprowadziło do powstania pojęcia ’’user experience’’ i spowodowało zintensyfikowanie pracy nad tego typu rozwiązaniami.
• Wygląd interfejsu nabierał coraz większego znaczenia, jako że użytkownicy chcieli pracować z systemem, który będzie zarówno funkcjonalny, jak i estetyczny. Mając świadomość, iż każdy odbiera to, co widzi inaczej, w sposób subiektywny oraz że dany projekt wyglądu interfejsu może nie przypaść do gustu szerszemu gronu użytkowników, podejmowano szereg prób, które miały na celu dopełnienie oczekiwań użytkowników w tymże zakresie.
• Kolejnym aspektem, nad którym się pochylono było dostosowanie interfejsu do specyfiki kulturowej odbiorców. Rozwiązania dotyczyły: układu elementów na stronie internetowej, obecności określonych elementów graficznych, charakterystycznych i rozpoznawalnych w danej kulturze, kolorystyki (wykorzystanie cieplejszych lub chłodniejszych barw). Praca nad tą częścią była szczególnie ważna dla firm, które oferowały swój produkt globalnie.
• Obecnie najważniejsze w budowaniu interfejsu użytkownika jest nastawienie na marketing wartości. Kluczową kwestią stało się budowanie relacji z użytkownikami interfejsu, co ma znaczący wpływ na ich lojalność, co z kolei jest jednym z najważniejszych czynników sklepów internetowych i całej branży e-commerce (M. Sikorski, 2006).

Obecne trendy GUI

Interfejs graficzny znacząco wpływa na wrażania estetyczne, których doznaje użytkownik interfejsu. Obecnie mamy do czynienia z czteroma trendami w obszarze GUI:

• responsywność - interfejs powinien dostosowywać się zarówno do ekranu komputera, jak i tabletu i telefonu,
• wygląd - obecnie pożądany jest minimalistyczny wygląd, staranny dobór barw,
• personalizacja - dotyczy w szczególności aplikacji dostępnych do pobrania na telefon, polega na dostosowaniu przekazu do miejsca, sytuacji w jakiej znajduje się użytkownik w chwili pracy z interfejsem,
• funkcjonalność - interfejs powinien być zaprojektowany tak, by użytkownik nie zgubił się podczas pracy z nim; powinien być przejrzysty, a rozmieszczenie funkcji powinno być przemyślane (A. Hamela, D. Pawłowski, A. Molga, 2017).

Określenie użyteczności

By określić użyteczność posługiwania się interfejsem użytkownika, bierze się pod uwagę następujące czynniki:

• intuicyjność - jak łatwo jest wykonać podstawowe zadania przy pierwszym zetknięciu się z systemem,
• efektywność - jak szybko użytkownicy, którzy już zaznajomili się z systemem się po nim poruszają w celu zrealizowania określonych zadań,
• przyswajalność - jak szybko użytkownicy, którzy mieli przerwę w pracy z systemem, są w stanie wykonać określone zadania,
• odporność na błędy - w jakim stopniu użytkownicy są odporni na generowanie błędów podczas pracy z systemem,
• satysfakcja - w jakim stopniu użytkownik jest zadowolony ze współpracy z systemem (J. Nielsen, 2003).

Interfejs użytkownika — artykuły polecane

JavaScript — Aktualizacja oprogramowania — SQL — Java — Program komputerowy — Automatyczna indeksacja — Wirtualizacja — Webmaster — Architektura informacji

Bibliografia

• Hamela A. Pawłowski D., Molga A. (2017), Projektowanie aplikacji i interakcja z użytkownikiem, Diagnostyka Informatyki, nr 12
• Nielsen J. (2003), Projektowanie funkcjonalnych serwisów internetowych, Helion, Gliwice
• Olszak C., Sroka H. (red.) (2003), Informatyka w zarządzaniu, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice
• Sikorski M. (2006), Interfejs użytkownika: od pracy przez emocje do relacje, Kansei w praktyce Conference, Warszawa
• Stolińska A. (2016), Technika eyetrackingowa w studenckich projektach badawczych, Częstochowa

Autor: Ewa Zawalska, Małgorzata Talarek