Upadłość konsumencka

Upadłość konsumencka - redukcja lub umorzenie zobowiązań osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej w przypadku zaistnienia niezawinionej niewypłacalności.

TL;DR

Artykuł opisuje procedurę upadłości konsumenckiej w Polsce. Upadłość konsumencka polega na redukcji lub umorzeniu zobowiązań osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej w przypadku niezawinionej niewypłacalności. Postępowanie upadłościowe ma na celu oddłużenie konsumenta i windykację należności dla wierzycieli. Ogłoszenie upadłości możliwe jest w przypadku utraty pracy, wypadku lub choroby uniemożliwiającej pracę, kradzieży itp. Wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć tylko dłużnik, a postępowanie nie może być wszczęte w przypadku samozwolnienia, nałogu ciężkiego, niewypłacalności spowodowanej grami hazardowymi itp. Przed ogłoszeniem upadłości należy pamiętać o konsekwencjach, takich jak oddanie nagłych wzbogaceń wierzycielom, spłata długów według ustalonego planu przez maksymalnie 5 lat, zakaz kupowania na raty i zaciągania nowych pożyczek itp. Postępowanie upadłościowe rozpoczyna się od złożenia wniosku do sądu, który decyduje o jego rozpatrzeniu. W przypadku ogłoszenia upadłości, przedsiębiorca traci prawo do rozporządzania swoim majątkiem i musi oddać go syndykowi.

Upadłość konsumencka i niewypłacalność

Niewypłacalność następuje wtedy, gdy dłużnik (osoba fizyczna - Konsument) nie jest w stanie w terminie uregulować płatności w ustalonych stawkach i umowach, oraz nie stać go na jednoczesny zakup środków do życia, oraz kiedy wszystkie wydatki przekraczają wartości przychodów. W przypadku znalezienia się w stanie niewypłacalności, która jest konsekwencją upadłości konsumenckiej wszczynane jest postępowanie sądowe. Jego celem jest stworzenie dla niewypłacalnego przedsiębiorcy warunków, które pozwolą mu na spłatę zaległych zobowiązań i uregulowanie reszty spraw bytowych. Postępowanie upadłościowe ma dwie funkcje:

• Oddłużenie niewypłacalnego konsumenta - oddalenie (umorzenie) większości lub całości jego zobowiązań wobec wierzycieli, których nie będzie w stanie uregulować.
• Windykacja - czyli odzyskanie od niewypłacalnego bankruta należności dla jego wierzycieli. Możemy tu wyróżnić dwa rodzaje: windykacja tzw. Miękka i twarda.

Miękka - ma na celu polubowne uregulowanie należności poprzez wysyłanie wezwań do zapłaty (również z notami z naliczonymi odsetkami) oaz komunikatów np. o opublikowaniu długów lub zgłoszenia sprawy do sądu. Twarda, zwana inaczej sądową - jak sama nazwa wskazuje - charakteryzuje się tym, że w jej przypadku odbywa się postępowanie sądowe.

Warunki ogłoszenia upadłości

Od dnia 31 marca 2009r. obowiązuje zmieniona Ustawa "Prawo upadłościowe i naprawcze (Prawo upadłościowe...) Wprowadziła ona nowe postępowanie upadłościowe wobec niewypłacalnych konsumentów. Powodami ogłoszenia upadłości, które uprawniają do jego wszczęcia są na przykład:

• Utrata pracy o ile nie nastąpiła z przyczyny konsumenta
• Wypadek lub choroba uniemożliwiająca dalsze wykonywanie zawodu
• Kradzież

Postępowanie upadłościowe na wskutek niewypłacalności jest wszczynane tylko i wyłącznie na wniosek bankruta - nie może go złożyć np. wierzyciel czy prokurator. Wniosek ten można złożyć tylko raz na 10 lat. Warunkami jego złożenia jest:

• To, że osoba fizyczna nie prowadzi żadnej zarejestrowanej działalności gospodarczej (również rolniczej)
• "przestała być wspólnikiem osobowej spółki handlowej jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru upłynął rok"(art. 4911 p.u.n. oraz 8 p.u.n.), (Ustawa prawo upadłościowe i naprawcze)

Kiedy nie można wszcząć postępowania upadłościowego

Upadłości nie można ogłosić:

• kiedy konsument sam złoży wypowiedzenie lub zostanie zwolniony dyscyplinarnie
• kiedy jest w tzw. Nałogu ciężkim (alkohol, środki odurzające)
• jeśli niewypłacalność powstała na skutek gier hazardowych
• Jeżeli konsument wpadł w tzw. Spiralę kredytową czyli zaciągnął jakąkolwiek pożyczkę będąc już w stanie niewypłacalności.
• Upadłości nie może ogłosić małżeństwo (łącznie)
• Kiedy jest się właścicielem lub wspólnikiem spółki osobowej ("np. spółki jawnej, partnerskiej, kredytowej), fundacja, stowarzyszenie". (Ł. Kurnik 2018, s. 275)

Wedle ustawy sąd ma prawo oddalić wniosek:

"Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa".

Lub:

"Jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań, chyba że do niewypłacalności dłużnika lub zwiększenia jej stopnia doszło pomimo dochowania przez dłużnika należytej staranności lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi".(art. Art. 4914 p.u.n.), (Ustawa prawo upadłościowe... 2009)

Co warto wiedzieć przed ogłoszeniem bankructwa

W przypadku zdecydowania się i ogłoszenia upadłości konsument będzie musiał przestrzegać następujących zasad:

1. W przypadku nagłego wzbogacenia się np. wygrana w teleturnieju, na loterii lub odziedziczenie spadku konsument będzie zobowiązany do oddania pieniędzy swoim wierzycielom
2. Przez maksymalnie pięć lat jest zobowiązany do spłaty swoich zadłużeń według planu ustalonego przez sąd. Dopiero po okresie 5 lat może nastąpić umorzenie długów.
3. Co roku konsument będzie zobowiązany przedstawiać przed sądem swoją obecną i autentyczną sytuację materialną
4. Należy wiedzieć, że jeżeli konsument jest właścicielem domu, mieszkania - zostanie ono sprzedane a z pieniędzy otrzyma on kwotę, które będzie pozwalała na wynajęcie nowego lokum tylko przez rok
5. Konsumentowi zabronione jest kupowanie na raty oraz zaciągnie kolejnych pożyczek. W przypadku nie przestrzegania owych zakazów sąd może zdecydować o umorzeniu postępowania upadłościowego. (Ł. Kurnik 2018, s. 276)

Szczegóły postępowania upadłościowego

Postępowanie upadłościowe rozpoczyna się w momencie złożenia specjalnego wniosku o ogłoszeniu tejże upadłości do sądu rejonowego, który musi odpowiadać pewnym wymogom ponieważ jest pismem procesowym. Gdy sąd pozytywnie rozpatrzy wniosek czyli uzna że nie jest bezpodstawny do ogłoszenia upadłości. Następnie zostaje wydane postanowienie, którego data jest jednocześnie datą upadłości konsumenta. W dalszym ciągu sąd przystępuje do likwidacji majątku przedsiębiorcy (samochodu, mieszkania, inne inwestycje i nieruchomości będące do tej pory w posiadaniu przedsiębiorcy). Następnie przystępuje do spłaty należytych wierzycielom długów wedle ustalonego planu lub alternatywnie wedle propozycji układowych złożonych przez konsumenta.

Wniosek o ogłoszenie postępowania upadłościowego

W każdym wyżej wspomnianym wniosku powinny znaleźć się:

1. dane identyfikacyjne konsumenta: imię, nazwisko, numer PESEL oraz dokładny adres zamieszkania
2. całkowity i aktualny wykaz majątku i wszystkich dóbr z szacunkową wyceną (mieszkanie, samochód, ziemia, sprzęt, oszczędności)
3. dokładne adresy miejsc w których wyżej wymienione dobra się znajdują
4. lista wierzycieli wraz z ich adresami oraz z wierzytelnością i terminem spłaty każdego z nich
5. spis zabezpieczeń, które są ustanowione na majątku konsumenta wraz z datami, w których zostały ustanowione (zastawy, hipoteki)
6. dokładne wskazanie powodów oraz okoliczności, dzięki którym wniosek można uznać za słuszny oraz uwiarygodniony.
7. "pisemne oświadczenie konsumenta, że nie zachodzą okoliczności wskazane w w art. 4914 ust. 2 i 3 p.u.n. - negatywne przesłanki ogłoszenia upadłości". (P.Filipniak i in.(2015), s. 7)

Wniosek ten jest do pobrania na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości: [1]

Konsekwencje ogłoszenia upadłości

Przedsiębiorca, który zostaje przez sąd uznany za upadłego jest zobowiązany do oddania syndykowi cały swój majątek oraz wszelką wyżej wymienioną dokumentację oraz korespondencję. Bankrut jest również zobowiązany do udzielania na bieżąco informacji i wyjaśnień potrzebnych syndykowi (ciągła współpraca) Traci on również prawo do rozporządzania swoim majątkiem przed rozpoczęciem postępowania oraz nabyte w jego trakcie (np. odziedziczenie spadu, wygrana).

Upadłość konsumencka — artykuły polecane

Syndyk masy upadłościowej — Nakaz zapłaty — Prawa przedsiębiorców — Postępowanie upadłościowe — Likwidacja działalności gospodarczej — Postępowanie sanacyjne — Spółka jawna — Zajęcie komornicze — Tytuł wykonawczy — Inżynieria jakości

Bibliografia

• Adamus R. (2015), Upadłość osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, Radca.pl, nr 2
• Cukiernik T., Teluk T. (2007), Najlepsze praktyki upadłości konsumenckiej, Raport Instytutu Globalizacji
• Filipiak P., Geromin M., Groele B., Hrycaj A., Miczek Z., Płoch J., Porzycki M., Zalewski C. (2015), Upadłość konsumencka Poradnik, Ministerstwo Sprawiedliwości, Warszawa
• Kurnik Ł., Majewska M., Michalska W. (2018), Encyklopedia finansów dla każdego'’, Wydawnictwo Publicat, Warszawa
• Raczkowski K. (2016), Niewypłacalność przedsiębiorstwa w ujęciu prawnym i ekonomicznym, Ryzyko i stabilność finansowa w procesach zarządzania, Wydawnictwo Społecznej Akademii Nauk, Łódź, vol. 17, z.8, cz.1
• Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe Dz.U. 2003 nr 60 poz. 535
• Zalega T. (2014), Upadłość konsumencka a zadłużanie się miejskich gospodarstw domowych w Polsce w okresie kryzysu, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, nr 38
• Żurawski M. (2017), Pozytywne i negatywne przesłanki ogłoszenia upadłości konsumenckiej, Studia Iuridica Tourniensia, Vol. 20, Tom XX

Autor: Natalia Gąsior