Kadra kierownicza

Kadra kierownicza "to wszystkie osoby, które stojąc na czele jednostek organizacyjnych (zespołów), powodują realizację przy pomocy podległych sobie pracowników, przypisanych im zadań. Kadrą kierowniczą, nazywaną również kadrą menedżerską, są wszyscy pracownicy organizacji, którzy objęli funkcję osób przełożonych". (Tadeusz Listwan 2004, s. 188). Kadrę kierowniczą można przedstawić także jako grupę osób, która została wybrana do zarządzania całością przedsiębiorstwa, lub jego określonymi jednostkami składowymi oraz grupa, która wyróżnia się pewnymi kompetencjami i umiejętnościami spośród innych.

TL;DR

Artykuł omawia różne klasyfikacje kadry kierowniczej. Wyróżnia się klasyfikację według typu organizacji, obszarów działania oraz szczebli zarządzania. Na najwyższym poziomie zarządzania znajdują się prezesi i dyrektorzy, na średnim poziomie są kierownicy jednostek organizacyjnych, a na najniższym poziomie są kierownicy komórek organizacyjnych. Kierownicy mogą być również klasyfikowani według obszarów działania, takich jak marketing, finanse, operacje, zasoby ludzkie i administracja. Istnieje również podział na kierowników liniowych, którzy nadzorują całą jednostkę organizacyjną, i kierowników funkcjonalnych, którzy odpowiadają za konkretny obszar działalności.

Klasyfikacja kadry kierowniczej

Kadra menedżerska, podobnie jak zakres i sposób wykonywania przypisanych jej zadań, jest zbiorowością różnorodną, stąd w literaturze pojawia się wiele podziałów populacji kierowników.

Jak podaje Tadeusz Listwan najczęściej można spotkać się z klasyfikacją kadry kierowniczej według (Tadeusz Listwan 2004, s. 188):

• Typu organizacji: kierownicy organizacji gospodarczych, kierownicy organizacji non - profit;
• Obszarów działania: kierownicy marketingu, kierownicy produkcji, kierownicy personalni, kierownicy finansów;
• Szczebli (poziomu) zarządzania: kierownicy najwyższego szczebla, kierownicy średniego szczebla, kierownicy najniższego szczebla;
• Sposobu uczestnictwa w realizacji zadań jednostki organizacyjnej: kierownicy liniowi, kierownicy funkcjonalni.

Rys. 1 "Organizacje na ogół mają trzy szczeble zarządzania, reprezentowane przez managerów najwyższego szczebla, managerów średniego szczebla oraz managerów najniższego szczebla. Niezależnie od szczebla, managerowie są również zwykle związani z określoną dziedziną działania, taką jak marketing, finanse, operacje, zasoby ludzkie, administracja" (Griffin R.W. 2004, s. 13).

Klasyfikacja kadry kierowniczej według szczebli (poziomu) zarządzania

Klasyfikacja kadry kierowniczej według szczebli zarządzania (Griffin R.W. 2004, s. 12-14), (Robbins S.P. 2002, s. 31-32):

• Najwyższy poziom zarządzania (Poziom strategiczny) - Top Management: najwyższy poziom zarządzania ponosi odpowiedzialność za całokształt zarządzania przedsiębiorstwem, podejmuje on decyzje strategiczne, wyznacza rozwój firmy w długiej perspektywie czasowej. Podejmowane decyzje związane są z efektywnym wykorzystaniem zasobów organizacji. Kierownictwo najwyższego szczebla zarządzania stanowi najwęższą klasę całej zbiorowości managerów. Ich praca jest bardzo złożona. Do stanowisk zaliczanych do najwyższego szczebla zarządzania należą: prezes, wiceprezes, dyrektor naczelny.
• Średni poziom zarządzania (Poziom taktyczny) - Middle Management: średni poziom zarządzania to kierownicy jednostek organizacyjnych, którzy odpowiadają za realizację celów i strategii opracowanych na najwyższym szczeblu zarządzania. Kierownicy tego poziomu pełnią także funkcje doradcze wobec szczebla najwyższego, a równocześnie ponoszą odpowiedzialność za kierowaną jednostkę przedsiębiorstwa oraz zakres prac, które są do niego przypisane, nawet jeśli odnoszą się one do całego przedsiębiorstwa. W zależności od wielkości organizacji ta grupa kierowników może obejmować jeden lub nawet kilka szczebli zarządzania. Kierownicy tego poziomu zarządzania podejmują decyzje taktyczne związane z całokształtem funkcjonowania organizacji od strony technicznej, finansowej, organizacyjnej i pracowniczej. Podejmowane decyzje dotyczą średnich oraz bliskich przedziałów czasowych. Decyzje taktyczne stanowią przełożenie celów ustalonych na wyższym poziomie zarządzania na technikę i metodę wykonania zadania, którego realizacja ma miejsce na niższym poziomie zarządzania. W większości organizacji kierownictwo średniego szczebla zarządzania jest najliczniejszą grupą kierowników. Do stanowisk średniego szczebla zarządzania należą między innymi: zastępca dyrektora, kierownik zakładu, główny inżynier, księgowa.
• Najniższy poziom zarządzania (Poziom operacyjny) - Supervisory management: najniższy poziom zarządzania stanowią kierownicy komórek organizacyjnych, którzy bezpośrednio współpracują z wykonawcami zadań. W pracy tej grupy kierowniczej przeważają przede wszystkim czynności wykonawcze. Samodzielność ograniczona jest do rozdziału zadań oraz środków potrzebnych do ich realizacji a odpowiedzialność dotyczy realizacji zadań. Kierownicy najniższego szczebla zarządzania podejmują decyzje, dotyczące wykonania zleconej pracy lub polecenia wydanego przez przełożonego. Na tym szczeblu zarządzania istnieje bezpośrednia zależność pomiędzy wydającym decyzje a pracownikiem - wykonawcą. Decyzje dotyczą konkretnego dnia pracy, mają zasięg krótkokresowy i związane są z racjonalnym wykorzystaniem zasobów pracowniczych. Decyzje mogą być również podejmowane w trakcie realizacji bieżących zadań pracownika. Do stanowisk najniższego szczebla zarządzania należą między innymi: brygadzista, kierownik biura, działu, nadzorca.

Klasyfikacja kadry kierowniczej według obszarów działania

Klasyfikacja kadry kierowniczej według obszarów działania (Griffin R.W.2004, s. 14-15):

• Kierownicy marketingu: zajmują się przede wszystkim pozyskiwaniem konsumentów i klientów, którzy nabywają produkty czy usługi organizacji;
• Kierownicy finansów: odpowiadają za takie działania jak inwestycje czy zarządzanie zasobami finansowymi organizacji;
• Kierownicy operacji: odpowiadają za konstruowanie systemów wytwarzających produkty i usługi przedsiębiorstwa;
• Kierownicy zasobów ludzkich: są odpowiedzialni za zatrudnienie, jak i za rozwój pracownika;
• Kierownicy administracji: są to osoby bez specjalistycznego, konkretnego wykształcenia. Również są to osoby wszechstronne, znające podstawowe aspekty wszystkich dziedzin przedsiębiorstwa.

Klasyfikacja kadry kierowniczej według sposobu uczestnictwa w realizacji zadań jednostki organizacyjnej

Klasyfikacja kadry kierowniczej według sposobu uczestnictwa w realizacji zadań jednostki organizacyjnej (Griffin R.W. 2004, s. 366-367):

• Kierownicy liniowi: nadzorują oni funkcjonowanie całości wyodrębnionej pod względem organizacyjnym jednostki, takiej jak: organizacja (spółka, przedsiębiorstwo) lub jej części (filia, wydział, oddział). Kierownicy liniowi nie są związani z żadną szczególną specjalnością kierowniczą w firmie.
• Kierownicy funkcjonalni: kierownicy funkcjonalni odpowiadają tylko za jeden określony obszar działalności danego przedsiębiorstwa, może to być: sprzedaż, produkcja, finanse, marketing, zasoby ludzkie. Osoby kierowane przez kierownika funkcjonalnego zajmują się wspólnym rodzajem działań.

Kadra kierownicza — artykuły polecane

Jednostka organizacyjna — Dyrektor — Centrum usług wspólnych — Decentralizacja — Komórka organizacyjna — Struktura funkcjonalna — Organizacja — System oceniania — Controller

Bibliografia

• Griffin R. (2017), Podstawy zarządzania organizacją, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Guzek M. (2018), Rola kadry zarządzającej w przeciążeniu różnic kulturowych w przedsiębiorstwach międzynarodowych, Zarządzanie, Vol XLV, Nr 2
• Listwan T. (1993), Kształtowanie kadry menedżerskiej firmy, Wydawnictwo Mimex, Wrocław
• Pabian A. (2011), Sustainable personnel - pracownicy przedsiębiorstwa przyszłości, Nr 5
• Robbins S., DeCenzo D. (2002), Podstawy zarządzania, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Romanowska M. (2004), Leksykon zarządzania, Difin, Warszawa
• Sarczyńska-Dobiesz A. (2011), Rola i umiejętności kierownicze w obliczu spowolnienia gospodarczego, Nauki o zarządzaniu, Nr 8
• Talik W. (2008), Kompetencje managerskie a zadowolenie z osiągnięć firmy, Organizacja i kierowanie, Nr 4
• Urbański M. (2015), Manager w zarządzaniu kulturą organizacji, Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie/Politechnika Śląska, Nr 1933

Autor: Magdalena Chaberka