Globalizacja

Globalizacja jest to proces występujący w gospodarce światowej charakteryzujący się przede wszystkim nasileniem się mobilizacji i przepływu dóbr, kapitałów i siły roboczej w skali ogólnoświatowej, rozwój transportu, komunikacji, telekomunikacji oraz szybki przepływ informacji w mediach. Tej ewolucji gospodarczej towarzyszą przeobrażenia w sferze społecznej, kulturowej, ustrojowej, politycznej prowadzące do konfrontacji i zbliżenia w tym zakresie między państwami, narodami, ludźmi całego świata. Globalizacja ma więc swój wymiar gospodarczy i społeczny, polityczny i kulturowy. Powstaje w tym miejscu pytanie - jak "globalizacja" wpływać będzie na dalszy rozwój zarządzania i dobrobytu z jednej strony, oraz demokracji i wolności z drugiej strony w skali całego świata. Politolodzy zadają sobie pytanie na ile "globalizacja" pozwala na prawidłowe sterowanie i kontrolę nad procesami społeczno - politycznymi w skali światowej? Wiąże się ono z kontrowersyjną dyskusją wokół przyjętego z języka angielskiego pojęcia "Global Governance" ujmowanego bądź to jako "kształtowanie się ładu światowego" lub rzadziej "światowa polityka wewnętrzna", bądź też jako mniej realistyczna koncepcja "rządu światowego" W istocie chodzi o pogląd szerszej refleksji nad zarządzaniem przyszłych relacji między obiektywnym i widocznym procesem globalizacji w sferze gospodarczej oraz jego konsekwencjami dla systemu międzynarodowego oraz roli państw jako jego zasadniczych uczestników (T.Wawak 2000, s. 114).

TL;DR

Globalizacja to proces mobilizacji i przepływu dóbr, kapitałów i siły roboczej na skalę światową. Ma ona zarówno wymiar gospodarczy, społeczny, polityczny i kulturowy. Globalizacja rodzi problemy i zagrożenia, takie jak nierówności rozwojowe, utrata suwerenności państw, migracje, katastrofy ekologiczne i wzrost przestępczości. Ma ona jednak także korzyści, m.in. wzrost jakości wyrobów, wzrost gospodarczy i łatwiejszy dostęp do technologii. Globalizacja ma różne koncepcje, takie jak globalizacja finansów, rynków, stylów życia, rządzenia czy postrzegania. Wpływa ona na zarządzanie i wymaga restrukturyzacji w tej dziedzinie.

Skutki globalizacji

Globalizacja rodzi bardzo złożone i palące problemy w skali międzynarodowej w zakresie: zwalczania niedostatku i nędzy, ochrony praw człowieka, migracji i zabezpieczenia pokoju, ochrony środowiska. Pojawiają się coraz to większe dysproporcje i asymetrie rozwojowe między poszczególnymi krajami. Globalizacja prowadzi więc do pojawienia się złożonych procesów społeczno - politycznych i gospodarczych w skali świata, które już dziś wymagają bardziej przemyślanych i spójnych strategii rozwojowych (D.Senghaes 1997, s. 337-361).

Globalizacja rodzi liczne zagrożenia do których należą między innymi (T.Wawak 2000, s. 120):

• utrata suwerenności przez obecnie istniejące państwa,
• konflikty wynikające z kurczenia się zasobów surowcowych, w tym nośników energii,
• nasilenie się migracji wewnętrznych i międzynarodowych ("nowa wędrówka ludów") z południa na północ, ze wschodu na zachód;
• katastrofy ekologiczne,
• wzrost konsumpcji i rozwój zorganizowanej przestępczości.

Korzyści i koszty globalizacji

Charakteryzując proces globalizacji należy zwrócić uwagę na jej pozytywny oraz negatywny wymiar. W sferze ekonomicznej korzyści to na przykład:

• wzrost jakości wyrobów i usług
• spadek kosztów produkcji
• wzrost gospodarczy
• pobudzenie eksportu
• dostęp do nowoczesnych technologii i informacji.

Natomiast koszty to między innymi:

• niekontrolowana prywatyzacja sektora i przestrzeni publicznej
• wzrost bezrobocia
• zaostrzenie agresywnej konkurencji
• szybkie rozprzestrzenianie się kryzysów na zintegrowanych rynkach.

W sferze politycznej obserwujemy korzyści:

• stopniowe zanikanie barier we współpracy międzynarodowej
• stopniowa uniwersalizacja praw człowieka
• dążenie do regionalnej integracji.

Koszty zaistniałe w sferze politycznej:

• ograniczenie suwerenności państw
• spadek roli rządów narodowych
• globalizacja problemów i patologii społecznych.

Jeśli chodzi o sferę społeczno-kulturową korzyści to:

• łatwiejszy dostęp do zróżnicowanych dóbr, usług, nowych technologii, osiągnięć kulturowych, metod zarządzania
• wzrost myślenia globalnego i świadomości międzynarodowej
• otwartość na odmienność kulturową.

Koszty w tej sferze:

• zanikanie różnic kulturowych oraz odrębności narodowych
• rozszerzanie się obszarów nędzy, głodu
• wzrost przestępczości międzynarodowej
• brak kontroli nad treścią w Internecie.

Koncepcje globalizacji

Wpływ globalizacji na współczesną cywilizację warto prześledzić w aspekcie poszczególnych koncepcji i ich głównych elementów. Kategorie globalizacji:

• globalizacja finansów i własności kapitału (deregulacja rynków finansowych, międzynarodowa mobilność kapitału, wzrost fuzji i akwizycji)
• globalizacja rynków i strategii (integracja działalności gospodarczej na skalę światową, ustanowienie zintegrowanych działań poza swoimi granicami, globalne poszukiwanie komponentów, alianse strategiczne)
• globalizacja stylów życia, modeli konsumpcji, globalizacja kultury (rola mediów)
• globalizacja rządzenia i regulacji prawnych (próby stworzenia nowej generacji przepisów i instytucji globalnych rządów)
• globalizacja jako polityczne ujednolicenie świata (analiza integracji społeczeństw świata)
• globalizacja postrzegania i świadomości

Zdaniem Ch. Handego (Ch.Handy 1996, s. 69-75) globalizacja jest złożonym i wielowymiarowym zjawiskiem kształtowanym przez szereg procesów, z których za podstawowe uznaje się następujące:

• globalna konkurencja,
• megakoncentracja własności i kapitału,
• rozwój technologii informatycznej i telekomunikacji,
• intensyfikacja współpracy między przedsiębiorstwami w skali świata,
• zmiany w polityce innowacyjnej,
• wzrost znaczenia wiedzy o organizacjach.

Obserwujemy proces nazywany "uspołecznieniem nauki", którego istota wyraża się w odchodzeniu od traktowania jej jako autonomicznego i często zautonomizowanego obszaru aktywności na rzecz zespolenia jej z realnymi procesami w gospodarce i społeczeństwie. Jednocześnie obserwujemy dynamicznie rozwijającą się internacjonalizację badań i rozwój technologii (T.Wawak 2001, s. 39). Wszystkie wyżej wymienione procesy i zjawiska w sposób znaczący wpływają na zarządzanie, zarówno w skali poszczególnych krajów, jaki przedsiębiorstw. Globalizacja wymaga gruntownej restrukturyzacji zarządzania.

Globalizacja — artykuły polecane

Gospodarka zamknięta — Innowacja — Turbokapitalizm — Stosunki międzynarodowe — Rewolucja informacyjna — Globalizacja gospodarki — Ograniczenia handlu elektronicznego — Rozwój regionalny — Korupcja

Bibliografia

• Grossman G., Helpman E. (2015), Globalizacja a wzrost gospodarczy, Gospodarka Narodowa nr 6
• Handy C. (1996), Wiek paradoksu, W poszukiwaniu sensu przyszłości, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa
• Molendowski E., Mroczek A. (red.) (2015), Globalizacja i regionalizacja we współczesnym świecie, wyzwania integracji i rozwoju, Oficyna Wydawnicza, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa
• Molendowski E. (red.) (2012), Globalizacja i regionalizacja we współczesnym świecie, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
• Senghaes D. (red.) (1997), Frieden machen, Frankfurt am Main
• Sporek T. (2015), Nowy wymiar globalizacji i problemów globalnych, Prace Naukowe, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Szopa B., Ślęzak E. (red.) (2016), Finansowe aspekty globalizacji, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Wawak T. (red.) (2000), Zmieniające się przedsiębiorstwa w zmieniającej politycznie Europie t.3, Wydawnictwo Informacji Ekonomicznej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków
• Wawak T. (red.) (2001), Zmieniające się przedsiębiorstwa w zmieniającej politycznie Europie t.4, Wydawnictwo Informacji Ekonomicznej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków

Autor: Tadeusz Wawak, Dominika Gołąb