Polityka gospodarcza

Polityka gospodarcza (ekonomiczna) - umyślne oddziaływanie instytucji, organizacji międzynarodowych oraz władz państwowych na gospodarkę narodową, a także na jej funkcjonowanie, stosunki ekonomiczne w państwie, dynamikę oraz strukturę. Ponadto oddziałuje na relacje gospodarcze z zagranicą za wsparciem konkretnych narzędzi, które służą do uzyskania zaplanowanych celów. Ogólnymi celami polityki ekonomicznej są: postęp społeczno - gospodarczy, sprawiedliwość, zapewnienie praw człowieka oraz suwerenności państwa. Przyjmuje się założenie, że polityka gospodarcza dążąca do otwartości gospodarczej stanowi siłę napędową innowacji oraz rozwój produktywności, co przekłada się na kreowanie nowych miejsc pracy, a także wzrostu dobrobytu. Aktualnie większa liczba ludzi dostrzega liberalizację, globalizację oraz skłonność do przewagi konkurencyjnej jako zagrożenie dla dobrobytu, jak i bodziec sprzyjający jego osiągnięcie. Reagowanie państw na wyzwania, które są powiązane z globalizacją oraz dążenie w kierunku poindustrialnej gospodarki opartej na usługach oraz wiedzy spowodowało do wystąpienia zdarzenia ubożenia społeczeństwa. Polityka jest prowadzona za wspomożeniem odpowiednich narzędzi oraz metod, które przyczyniają się do realizacji danych zadań i celów. Metoda jako przemyślany sposób postępowania doprowadzający do uzyskania zamierzonego zadania lub celu, jest terminem szerszym niż środki (narzędzia) polityki. Metody polityki gospodarczej (działalności) - to sklasyfikowane metody gromadzenia, aktywizacji środków gospodarczych oraz odpowiedni dobór środków do danych celów.

TL;DR

Polityka gospodarcza to oddziaływanie instytucji i władzy państwowej na gospodarkę narodową w celu realizacji określonych celów. Celami polityki gospodarczej są m.in. postęp społeczno-gospodarczy, sprawiedliwość i suwerenność państwa. Metody polityki gospodarczej obejmują gromadzenie i aktywizację środków gospodarczych. Uwarunkowania polityki gospodarczej dzieli się na zewnętrzne, wewnętrzne i ustrojowo-systemowe. Cele polityki gospodarczej obejmują m.in. wzrost gospodarczy, sprawiedliwy podział dochodów i ochronę środowiska. Przykładowe instrumenty polityki gospodarczej to m.in. stopa oprocentowania kredytów, podatki i taryfy celne.

Uwarunkowania

Każda gospodarka funkcjonuje w jakimś określonym otoczeniu, które bez wątpienia ma wpływ na jej możliwości i ograniczenia rozwojowe. Wynikają one z wielu różnych czynników. Uwarunkowania polityki gospodarczej zwykle dzielicie zatem na:

• zewnętrzne:
• położenie geograficzne,
• międzynarodowa sytuacja polityczna,
• przynależność do międzynarodowych ugrupowań tj. polityczne, militarne, gospodarcze,
• międzynarodowa sytuacja gospodarcza,
• terms of trade,
• wewnętrzne:
• zasoby majątkowe,
• zasoby ludzkie,
• stan oraz struktura zasobów przyrodniczych,
• zagospodarowanie przestrzenne,
• układ sił politycznych w państwie,
• stosunek społeczeństwa do władzy oraz instytucji finansowych,
• stosunki narodowościowe,
• ustrojowo-systemowe:
• podział administracyjny,
• ustrój społeczno-polityczny,
• rozwiązania instytucjonalno-systemowe.

Cele polityki gospodarczej

Każda ingerencja państwa w gospodarkę jest celowa. Nie chodzi tutaj jednak o jakiś jeden wyalienowany cel, ale o wiązkę celów, która jest zmienna zarówno w czasie jak i w przestrzeni. Zależy ona przede wszystkim od systemu gospodarczego danego państwa. I tak możliwe jest określenie pewnej grupy celów podstawowych, charakterystycznych dla państwa o gospodarce wolnorynkowej. W przypadku polityki krótkoterminowej będzie to zapewnienie pełnego zatrudnienia, stabilizacji cen oraz równowagi bilansu płatniczego. Jeżeli zaś chodzi o politykę długoterminową to wspomnieć należy tutaj przede wszystkim o wzroście gospodarczym oraz sprawiedliwym podziale bogactw. Oczywiście tworzy się również bardziej rozbudowane klasyfikacje owych celów. Jedna z nich wyróżnia (biorąc pod uwagę ich charakter) cztery następujące grupy:

• cele generalne:
• zapewnienie suwerenności oraz sprawiedliwości
• ochrona praw człowieka,
• zapewnienie postępu społecznego,
• cele ekonomiczne:
• wzrost gospodarczy,
• dążenie do dobrobytu,
• rozwój przedsiębiorczości,
• zapewnienie równowagi wewnętrznej oraz zewnętrznej,
• cele społeczne:
• sprawiedliwy podział dochodów,
• pełne zatrudnienie,
• wyrównywanie szans w dostępie do rezultatów działalności gospodarczej i społecznej,
• zapobieganie wykluczeniu społecznemu,
• cele ekologiczne:
• ochrona istniejących zasobów środowiska,
• równoważony rozwój,
• rekultywacja obszarów zniszczonych,
• cele ustrojowe:
• umacnianie i ochrona ustroju społeczno-gospodarczego,
• zapewnienie bezpieczeństwa,
• wzmacnianie potencjału obronnego.

Przykładowe instrumenty polityki gospodarczej

Do przykładowych instrumentów polityki gospodarczej zaliczyć można między innymi:

• stopę oprocentowania kredytów,
• stopę oprocentowania obligacji,
• stopę oprocentowania bonów skarbowych,
• politykę oraz zasady kształtowania podatków oraz ulg podatkowych,
• taryfy celne oraz ograniczenia pozataryfowe,
• płace oraz zasady ich kształtowania w sektorze publicznym,
• zasady kształtowania wolnej konkurencji,
• zamówienia rządowe.

Polityka gospodarcza — artykuły polecane

Polityka społeczna — Polityka turystyczna — Polityka regionalna — Funkcje współczesnego państwa — Gospodarka planowa — Nierówności społeczne — Cele organizacji — Rynek pracy — Czynniki wpływające na rozwój wymiany międzynarodowej

Bibliografia

• Ćwikliński H. (1997), Polityka gospodarcza, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk
• Kisiel R., Marks-Bielska R. (2013), Polityka Gospodarcza (zagadnienia wybrane), Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Olsztyn
• Lipowski A. (2007), Polityka gospodarcza jako instrument marketingu politycznego, Ekonomista, nr 6
• Ostapowicz B. (2013), Współczesna polityka gospodarcza w warunkach globalizacji, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, nr 32 T.1 Problemy współczesnej ekonomii - tom 1
• Pomykalski A. (2002), Polityka gospodarcza rządu i regionu a rozwój innowacji, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, nr 951 Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce
• Winiarski B. (2006), Polityka gospodarcza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Patrycja Grzesińska Monika Janiczak