Proces gospodarczy

Proces gospodarczy - polega na podejmowaniu decyzji dotyczących działalności gospodarczej, tak by osiągnąć pewien założony rezultat. Zmierza do realizacji wyznaczonych celów.

Istnieje bardzo wiele rodzai procesów, jednym z nich są właśnie procesy gospodarcze (psychotechniczne) czyli np. produkcyjne, administracyjne, usługowe, innowacyjne itp. Stanowią narzędzie realizacji strategii przedsiębiorstwa. Procesy gospodarcze mają wiele zróżnicowanych cech. Są połączeniem zarówno procesów technicznych jak i społecznych, aby zaspokoić różne potrzeby aktualnych przedsiębiorstw. Możemy wyróżnić tutaj procesy: usługowe, produkcyjne, administracyjne, poznawczo-rozwojowe i inne.

TL;DR

Proces gospodarczy polega na podejmowaniu decyzji w celu osiągnięcia założonych celów. Istnieje wiele rodzajów procesów gospodarczych, takich jak produkcyjne, administracyjne, usługowe, innowacyjne. Procesy te mają różne cele, takie jak generowanie wartości dla klientów i zwiększanie efektywności przedsiębiorstwa. Normalizacja jest ważnym narzędziem do doskonalenia procesów gospodarczych poprzez ustalenie powszechnych postanowień i norm. Modelowanie procesów gospodarczych pozwala na identyfikowanie, projektowanie i usprawnianie procesów. Istnieją różne metody i zasady modelowania, które należy uwzględnić.

Definicje pojęcia proces

Wybrane definicje pojęcia proces:

1. Proces to działania, które podlegają nadzorowi, korzystają one ze środków aby stan wejściowy przekształcić w stan wyjściowy.
2. "Procesy kreują wartość, którą organizacja dostarcza klientowi" (J. Łunarski 2014, s. 25).
3. Proces to ciąg działań, które są od siebie zależne oraz wzajemnie powiązane. Realizowane w odpowiedniej kolejności, tak żeby otrzymać planowany wynik.
4. Proces - sposób w jaki system wykonuje jedną albo większą liczbę funkcji.

Proces w działalności człowieka może być postrzegany jako pewien łańcuch wartości, gdzie każda następna czynność będzie dokładać wartości do efektu poprzednich działań. Procesy powinny być planowane tak, by można było otrzymać maksymalny przyrost wartości przy minimalnym zużywaniu zasobów. Wnioskując, efektowność przedsiębiorstwa idzie w parze z efektywnością procesów. Wobec tego:

• w celu zapewnienia odpowiedniej realizacji strategii rozwojowej przedsiębiorstwa, procesy muszą z nią współgrać.
• przedsiębiorstwo zwiększa efektywność dzięki optymalizacji procesów.
• struktura organizacyjna przedsiębiorstwa musi być dopasowana do planowanych procesów.

Grupy procesów gospodarczych

Do grup procesów gospodarczych zaliczamy procesy:

1. Podstawowe - procesy te zaczynają się od poznania potrzeb a zakańczają na likwidacji wysłużonych wyrobów. Są bezpośrednio powiązane z przygotowaniem i dystrybucją produktów i usług na rynek. Np. wytwarzanie materiałów, łączenie w zespoły, montaż finalny.
2. Pomocnicze - ich główne zadanie to wspomaganie w realizacji podstawowych procesów np. remonty urządzeń. Np. remontowe, zaopatrzeniowe, transportowe.
3. Zarządcze - których podstawowym zadaniem jest zapewnienie odpowiedniego funkcjonowania zarówno procesów pomocniczych jak i podstawowych. Np. personalne, finansowe, socjalne.
4. Administracyjne - "realizowane w jednostkach administracji samorządowej i centralnej" (J. Łunarski 2014 s. 29).

Cele procesów

Procesy muszą być:

• Konkretne i sprecyzowane, aby można adekwatnie zaprojektować proces.
• Osiągalne przy pewnych ograniczeniach np. informacyjnych, finansowych i kompetencyjnych.
• Mierzalne, aby umożliwić obiektywne dokonanie pomiarów uwierzytelniających osiąganie planowanego celu.

Normalizacja

Normalizacja - to działanie które pozwala na optymalne uporządkowanie w konkretnej dziedzinie, służące doskonaleniu procesów gospodarczych. Jest ona sterowana przez upoważnione instytucje. Można to uzyskać dzięki ustaleniu powszechnych postanowień, które są publikowane w przepisach, normach czy specyfikacjach technicznych. W przypadku gdy, pojawia się potrzeba ograniczenia różnorodności lub publicznych nakładów na wytwarzanie, rozpatrywaniu i kreowaniu zostają poddane normy. Aby wymagania można było spełnić, konieczne jest opracowanie oraz przestrzeganie procesu ustanawiania norm. Umożliwia to otrzymanie dokumentów technicznych, które zawierają zalecenia do wytwarzania wyrobów, realizacji i zarządzania procesami, Dotyczy to jednostek na różnych szczeblach zarówno krajowym jak i międzynarodowym. Jest to szybki i skuteczny sposób aby doskonalić procesy.

Modelowanie procesów gospodarczych

Modelowanie procesów sprowadza się do ich zobrazowania, czyli innymi słowy ukazania jak wygląda ich przebieg w przedsiębiorstwie. W szczególności modelowanie procesów gospodarczych umożliwia: identyfikowanie, definiowanie, strukturalizowanie, projektowanie, integrowanie procesów, a w dalszej kolejności usprawnianie procesów i zarządzanie nimi. Przedmiotem modelowania zazwyczaj są procesy podstawowe, pomocnicze i zarządcze. Jednak zazwyczaj wybiera się procesy, które mają krytyczne znaczenie dla firmy. Modele procesów pełnią funkcję komunikacyjną, pomiędzy ludźmi, którzy kształtują rozwiązania biznesowe oraz zarządcze. Wykorzystuje się je w projektowaniu i wprowadzaniu systemów zarządzania jakością. Modelowanie procesów gospodarczych jest procesem złożonym.

Składa się z kilku faz, które mogą być jedno - lub dwustopniowe:

Statyczne

• Jednostopniowe - wyodrębnia dwa poziomy modelowania - mikro i makro. Mikro - dochodzi do konkretyzacji modelu procesu na najprostsze przepływy pracy. Natomiast poziom makro zdobywa dane o aktualnym stanie procesu, a później dzięki analizie potencjału firmy doprowadza do pożądanego stanu procesu.
• Dwustopniowe - na początku dochodzi do porównania wizji i strategii przedsiębiorstwa, która pozwala na stworzenie koncepcji danego obszaru w długim czasie. Porównuje się ją z aktualnym stanem, co w konsekwencji doprowadza do pożądanych procesów.

Dynamiczne

• Jednostopniowe - model procesu nie ma wpływu na powstawanie modelu przepływu pracy.
• Dwustopniowe - model przepływu pracy jest wyprowadzany na podstawie wcześniej skonstruowanego modelu procesu.

Metody modelowania procesów gospodarczych

Wyróżniamy następujące podejścia:

1. Diagnostyczne - "wychodzi się od pytania: jak jest obecnie?" Konieczne jest odwzorowanie aktualnego stanu przedsiębiorstwa oraz analiza istniejących rozwiązań. W późniejszych krokach należy postawić diagnozę, która pozwoli ulepszyć bądź wprowadzić całkowicie nową wersję procesu (S. Nowosielski i in. 2009, s. 190).
2. Prognostyczne - "punktem wyjścia jest pytanie: jak by było, gdyby?" W tym przypadku korzysta się ze sporządzonych już wzorców modeli procesów poprzez ich ewolucję do konkretnych warunków firmy. W tym przypadku poszukuje się koncepcji zorientowanej na procesy (S. Nowosielski i in. 2009, s. 190).
3. Mieszane - wykorzystuje się tutaj podejście diagnostyczno-prognostyczne lub prognostyczno-diagnostyczne. Dozwolone jest na przykład korzystanie z podejścia prognostycznego tylko na etapie projektowania.

Podział metod modelowania

Metody modelowania można podzielić ze względu na stopień formalizacji rozwiązań:

• Formalne - "wykorzystuje się język matematyczny do opisu procesów gospodarczych" (S. Nowosielski i in. 2009, s. 191).
• Semiformalne - używają form opisu językowo-graficznych.
• Nieformalne - korzystają z form językowo - werbalnych.

Zasady modelowania procesów gospodarczych

Do głównych zasad modelowania procesów gospodarczych zaliczamy:

1. Adekwatność - obligatoryjne jest, aby modele były właściwe w kwestiach języków modelowania oraz treści modelu
2. Relewancja - muszą posiadać wszystkie obiekty, które pozwolą na osiągnięcie celu modelowania
3. Ekonomiczność - korzyści modelowania konieczne jest aby były większe od kosztów
4. Transparentność - treść modelu musi być zrozumiała dla zainteresowanej osoby
5. Porównywalność - "modele muszą być podobne pod względem syntaktycznym i semantycznym, aby możliwe było porównywanie ze sobą różnych modeli procesów" (S. Nowosielski i in. 2009, s. 193).

Proces gospodarczy — artykuły polecane

Identyfikacja — Metoda BPM — Modelowanie procesów — Zarządzanie procesowe — Analiza progowa — ABC — Six sigma — Badania przemysłowe — System zarządzania przebiegiem procesów

Bibliografia

• Czech-Rogosz J., Swadźba S. (2013), Systemy gospodarcze i ich ewolucja aspekty makro - i mezoekonomiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice, nr 145
• Fiedor B. (2010), Kryzys gospodarczy a kryzys ekonomii jako nauki, Ekonomista, nr 4
• Landwójtowicz-Kucińska A. (2013), Podejście procesowe w zarządzaniu innowacjami [w:] R. Knosala (red.), Innowacje w zarządzaniu i inżynierii produkcji, Oficyna Wydawnicza PTZP, Opole
• Łunarski J. (2014), Projektowanie procesów technicznych, produkcyjnych, gospodarczych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów
• Nowosielski S. (2009), Podejście procesowe w organizacjach, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Nr 52

Autor: Agata Górnisiewicz