Gestia transportowa

Gestia transportowa jest prawem importera bądź eksportera do zorganizowania transportu, a także obowiązkiem do opłacenia wszystkich kosztów związanych z tym transportem. Ustalenie gestii ma miejsce podczas omawiania kontraktu handlowego między kupującym a sprzedającym. Strona będąca w posiadaniu gestii transportowej ma prawo do wyboru m.in.: rodzaju i gałęzi transportu, trasy przejazdu, ubezpieczenia, formy obrotu dokumentacji transportowej czy czasu dostawy (I. Kotowska, D. Letmański 2017, s. 1753).

Do określenia wszelkiego rodzaju kwestii między stronami najczęściej stosuje się formuły handlowe Incoterms, które zostały ustanowione przez Międzynarodową Izbę Handlową z siedzibą w Paryżu. Obecnie stosowane są formuły Incoterms 2010, zapewniające zrównoważone zabezpieczenie obu stron kontraktu handlowego. Do przygotowania transakcji handlowej konieczne jest ustalenie opłacalności gestii transportowej. Wiąże się to z oszacowaniem kosztów transportu, zbadaniem stawek przewozowych, ze szczególnym uwzględnieniem ich zmieniającego się poziomu, jak i oceną prognozy wielkości tych stawek w przyszłości. Konieczne jest również wzięcie pod uwagę ryzyka związanego z uszkodzeniem lub utratą ładunku, ryzyka politycznego i transakcyjnego, a także ryzyka poniesienia szkody majątkowej (I. Urbanyi-Popiołek 2015, s. 250-251).

TL;DR

Gestia transportowa to prawo i obowiązek importera lub eksportera związane z organizacją transportu i pokryciem z nim związanych kosztów. Ustala się ją podczas negocjacji handlowych. Posiadacz gestii ma prawo do wyboru rodzaju transportu, trasy, ubezpieczenia i czasu dostawy. Formuły Incoterms pomagają określić podział kosztów, ryzyka i zadań związanych z transportem. Gestia transportowa może przynieść wiele korzyści, takich jak kontrola nad procesem transportowym, możliwość korzystania z własnych środków transportu i oszczędności.

Zalety gestii transportowej

Posiadacz gestii transportowej ma wiele korzyści oraz praw. Najważniejszymi zaletami jej posiadania są (I. Urbanyi-Popiołek 2015, s. 250):

• Możliwość bezpośredniego wpływu na proces transportowy oraz samo zrealizowanie transakcji handlowej
• Przyzwolenie na użycie własnych środków transportu
• Możliwość wypracowania bardzo dobrych warunków przewozu, dzięki powiązaniom ze spedytorami, przewoźnikami czy operatorami logistycznymi
• Możliwość uzyskania zysku (przez eksportera) bądź oszczędności (przez importera), będących wynikiem niższych kosztów transportu

Formuły Incoterms 2010

Są to skrótowe formuły pomagające w określeniu podziału kosztów, ryzyka oraz zadań związanych z transportem pomiędzy obiema stronami transakcji. W skład Incoterms 2010 wchodzi 11 formuł, które są podzielone na 4 grupy: E, F, C oraz D, a ich struktura jest następująca (I. Kotowska, D. Letmański 2017, s. 1754):

Grupa E - w tej grupie kupujący jest w pełni zobligowany do zapewnienia transportu; natomiast sprzedający wyłącznie do udostępnienia towaru w konkretnym miejscu. Do tej grupy zaliczymy tylko jedną formułę (A. Salomon 2014, s. 114):

• EXW (ang. Ex Works)

Grupa F - gestia transportowa jest w rękach kupującego od dokładnie wyznaczonego miejsca w państwie wysyłki. W skład tej grupy wchodzą 3 formuły (A. Salomon 2014, s. 114, 116):

• FCA (ang. Free Carrier)- świadczenia sprzedającego kończą się w chwili zdania towaru w ręce przewoźnika; kupujący organizuje wyładunek towaru
• FAS (ang. Free Alongside Ship) - strona sprzedająca zapewnia dostarczenie towaru wzdłuż burty statku i do tego momentu odpowiada za transport, koszty oraz ryzyko uszkodzenia lub utraty towaru; od chwili odebrania towaru wszystkie obowiązki spadają na kupującego
• FOB (ang. Free On Board) - sprzedający jest odpowiedzialny za dostawę towaru na wskazany przez kupującego statek, wszystkie obowiązki do momentu dostarczenia towaru leżą po jego stronie, a wraz z tą chwilą obowiązki przechodzą na kupującego

Grupa C - gestia transportowa należy do sprzedającego, który ponosi koszty oraz odpowiada ze przewóz; kupujący ponosi odpowiedzialność za utratę bądź uszkodzenie towaru od portu załadunku. W tej grupie są 4 formuły (A. Salomon 2014, s. 114-115, 117):

• CFR (ang. Cost and Freight) - sprzedający odpowiada za dostarczenie ładunku na statek oraz opłacenie kosztów do tego momentu; kupujący jest odpowiedzialny za ryzyko uszkodzenia i utraty towaru, a także za opłacenie kosztów wyładunku
• CIF (ang. Cost Insurance and Freight) - obowiązki sprzedającego są takie same jak w CFR, lecz dodatkowo jest on również odpowiedzialny za opłatę ubezpieczenia
• CPT (ang. Carriage Paid To) - do obowiązków strony sprzedającej należy opłata kosztów oraz dostarczenie towaru przewoźnikowi w wyznaczonym miejscu; od tego momentu strona kupująca odpowiada za koszty oraz ryzyko, a także odbiera towar od przewoźnika w dokładnie sprecyzowanym miejscu
• CIP (ang. Carriage and Insurance Paid To) - w porównaniu do CPT, obowiązki sprzedającego powiększają się o zawarcie umowy ubezpieczenia oraz pokrycia kosztów w tym związanych

Grupa D - sprzedający posiada całość gestii transportowej, odpowiada w pełni za dostarczenie towaru do portu docelowego. Do tej grupy wliczamy 3 formuły (A. Salomon 2014, s. 115-116):

• DAT (ang. Delivered At Terminal) - sprzedający odpowiada za przewóz towaru to określonego terminalu w kraju przeznaczenia, ryzyko, koszty przewozu i wyładunku; kupujący ponosi koszty i ryzyko od chwili dostawy towaru do terminalu po wyładunku
• DAP (ang. Delivered At Place) - strona sprzedająca dostarcza towar w miejsce przeznaczenia w kraju importu, do tego momentu obciążony jest kosztami; kupujący odpowiada za wyładunek i od tej chwili to on odpowiada za koszty i ryzyko
• DDP (ang. Delivered Duty Paid) - sprzedający dostarcza towar do punktu przeznaczenia, opłaca opłaty celne, opłaty importowe i podatki; kupujący przyjmuje towar i odpowiada za koszty wyładunku.

Gestia transportowa — artykuły polecane

CIP — CFR — FOB — DAF — CPT — CIF — DEQ — DDP — Incoterms — Cena dualna

Bibliografia

• Cichocki P. (2010), Gestia transportowa w dostawach LNG z punktu widzenia armatora morskiego, Ekonomiczne problemy usług, nr 49
• Kotowska I., Letmański D. (2017), Rola gestii transportowej w zarządzaniu lądowo-morskim łańcuchem transportowym, Autobusy: technika, eksploatacja, systemy transportowe, nr 12
• Salomon A. (2014), Formuły Incoterms 2010 w pracy spedytora międzynarodowego, Zeszyty naukowe Akademii Morskiej w Gdyni, nr 87
• Urbanyi-Popiołek I. (2015), Zarządzanie gestią transportową- dobre praktyki, Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 385

Autor: Michał Gutowski