Stopa dyskontowa

Stopa dyskontowa - w ekonomii definiowana jest na dwóch płaszczyznach. W pierwszej płaszczyźnie "stosowana jest do obliczania zaktualizowanej wartości aktywów". (P. Samuelson 2007, s. 600). Definiowana jest jako koszt kapitału umożliwiający przeliczenie stosunku przyszłej wartości kapitału do jego wartości bieżącej powstałego wskutek zmienności wartości pieniądza w czasie. Z punktu widzenia makroekonomii stopa dyskontowa jest jednym z podstawowych instrumentów służących do kontroli podaży pieniądza przez Bank Centralny, innymi słowy jest to "stopa procentowa stosowana przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym" (D.Begg, 2014, s. 126).

TL;DR

Stopa dyskontowa w ekonomii służy do obliczania zaktualizowanej wartości aktywów. Jest podstawowym narzędziem Banku Centralnego do kontroli podaży pieniądza. Może mieć charakter realny lub nominalny. Jest także używana przy dyskoncie weksli. Obecnie jest stosunkowo słabszym instrumentem polityki pieniężnej.

Stopa dyskontowa, a zaktualizowana wartość aktywów

Stopa dyskontowa jako techniczne narzędzie służy do obliczania teraźniejszej wartości dochodów z inwestycji jakich właściciel spodziewa się osiągnąć w przyszłości. Wartość teraźniejszą możemy obliczyć korzystając z następującego wzoru:

$PV=\sum _{t=1}^{n}{\frac {CF_{t}}{(1+k)^{t}}}$

gdzie:

• PV - teraźniejsza wartość strumienia przyszłych dochodów,
• CF_t - nominalne dochody pieniężne w roku t,
• k - stopa dyskontowa,
• n - liczba lat strumienia przyszłych dochodów (okres rachunku).

Powyższa formuła pomaga odpowiedzieć inwestorowi na pytanie czy zakupiony przez niego papier wartościowy np. w postaci akcji lub obligacji zwiększy stan jego majątku w przyszłości. Jeśli teraźniejsza wartość inwestycji jest wyższa od kosztów jej nabycia to stan majątku jej posiadacza zostanie powiększony, a więc zrealizowana transakcja jest dla niego opłacalna.

Stopa dyskontowa może mieć charakter realny (skorygowany o poziom inflacji) bądź nominalny. Sporządzając rachunek w cenach stałych do dyskontowania będziemy brać pod uwagę realną stopę dyskontową, jeśli natomiast będziemy sporządzać rachunek w cenach bieżących będziemy korzystać z nominalnej stopy procentowej.

Dyskonto weksli

Stopa dyskontowa odgrywa też istotną rolę przy dyskoncie weksli, czyli kupnie weksla przez bank przed terminem jego płatności. Bank potrąca wtedy odsetki dyskontowe za okres od daty wykupienia weksla do terminu płatności. Możemy to w prosty sposób wyjaśnić na przykładzie. Zakładamy, że przedsiębiorstwo X zakupiło od przedsiębiorstwa Y pewną partię materiałów za sumę 100 000 zł, jednak przedsiębiorstwo X nie dysponuje w tym momencie kwotą jaką musi zapłacić za materiały, przedsiębiorstwo Y zgodziło się więc na zapłatę z odroczonym terminem płatności w postaci weksla. Przedsiębiorstwa ustaliły roczny termin płatności oraz odsetki w wysokości 10 000 zł. Przedsiębiorstwo Y otrzymało więc weksel na kwotę 110 000 zł. Jednak przedsiębiorstwo Y może potrzebować środków pieniężnych przed upływem terminu płatności weksla, w takiej sytuacji może zdecydować się na sprzedaż weksla w jednym z banków komercyjnych. Załóżmy więc, że przedsiębiorstwo odsprzedaje weksel po upływie 6 miesięcy za kwotę 104 000 zł. Oznacza to, że bank pobiera opłatę tzw. stopę dyskontową w wysokości 6 000 zł jednocześnie przejmując przyjęcie zapłaty wraz z odsetkami od przedsiębiorstwa X.

Stopę dyskonta weksla możemy obliczyć z następującego wzoru:

$k={\frac {O_{W}}{W_{NW}}}\cdot {\frac {365}{n}}$

gdzie:

• k- stopa dyskonta,
• O_W - odsetki od weksla,
• W_NW- wartość nominalna weksla,
• n - długość okresu dyskonta w dniach.

Stopa dyskontowa jako narzędzie Banku Centralnego

Polityka stopy dyskontowej jest jednym z trzech głównych narzędzi Banku Centralnego służących do kontroli podaży pieniądza. Bank Centralny ustala stopę procentową nazwaną stopą dyskontową, "po której banki komercyjne i inne instytucje przechowujące depozyty mogą pożyczać rezerwy z regionalnego banku Rezerwy Federalnej". (P. Samuelson 2007, s. 195) Banki komercyjne każdego dnia muszą mieć do dyspozycji określony przez Bank Centralny zasób gotówki w kasie. Odczuwając brak rezerw banki komercyjne mogą zaciągnąć kredyt w bankach Rezerwy Federalnej.

Bank Centralny jest w stanie nakłonić banki komercyjne do utrzymywania dodatkowej rezerwy gotówki ustalając stopę procentową na poziomie wyższym niż przeciętny poziom stóp procentowych na rynku co skutkuje obniżeniem się mnożnika kreacji pieniądza oraz zmniejszeniem podaży pieniądza dla każdej bazy monetarnej.

"Konto dyskontowe" było kiedyś podstawowym środkiem zapewniającym rezerwy systemowi bankowemu. Wraz ze wzrostem rozwoju rynków finansowych oraz wciąż zwiększającej się wiedzy na temat polityki pieniężnej osłabła siła stopy dyskontowej jako instrumentu polityki pieniężnej. Dzisiaj jest on wykorzystywane przede wszystkim jako narzędzie umożliwiające wyrównywanie bieżącej fluktuacji rezerw. Banki mogą korzystać z tego rozwiązania gdy nieoczekiwanie zwiększa się wskaźnik rezerw obowiązkowych, rozwiązanie to zmniejsza krótkookresową zmienność stóp procentowych. W dzisiejszych czasach stopa dyskontowa jest stosunkowo słabszym instrumentem polityki pieniężnej. Zmiana stopy dyskontowej jest używana niekiedy do zasygnalizowania poważnych zmian polityki pieniężnej. W większości przypadków jednak stopa dyskontowa podąża za rynkowymi stopami procentowymi, zapobiegając osiąganiu niespodziewanych zysków przez banki możliwych dzięki niskiej stopie procentowej oraz udzielaniu pożyczek na otwartym rynku przy wyższej stopie procentowej.

Stopa dyskontowa — artykuły polecane

Stopa procentowa — Nominalna stopa procentowa — Rata — Stopa referencyjna — Rezerwy obowiązkowe — Kredyt obrotowy — Realna stopa procentowa — Kapitalizacja odsetek — Repo

Bibliografia

• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Czekaj J., Dresler Z. (2011), Zarządzanie finansami przedsiębiorstw: podstawy teorii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Duliniec A. (2012), Koszt kapitału w teorii i praktyce przedsiębiorstw, Gospodarka narodowa, nr 3
• Pawlak M. (2012), Metody analizy ryzyka w ocenie efektywności projektów inwestycyjnych, Studia i prace wydziału nauk ekonomicznych i zarządzania, nr 30
• Saługa P. (2017), Dobór stopy dyskontowej dla długoterminowych projektów sekwencyjnych z branży surowców mineralnych, Gospodarka Surowcami Mineralnymi - Mineral Resources Management, vol. 33, No 3
• Samuelson P., Nordhaus W., (2007), Ekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Sierpińska M., Jachna T. (2018), Metody podejmowania decyzji finansowych. Analiza przykładów i przypadków, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Aleksandra Skrzypek