Koszt całkowity

Koszt całkowity (eng.: total cost TC) to wartość czynników produkcji zużytych w danym okresie do wytworzenia pewnej ilości dobra. w ujęciu mikroekonomicznym jest to suma wynagrodzeń wszystkich czynników wytwórczych.

Koszt całkowity to także suma kosztów stałych (eng.: total fixed cost TFC) i całkowitych kosztów zmiennych (eng.: total variable cost TVC). Koszt całkowity można również jako różnica między przychodami ze sprzedaży (eng: total revenue TR) określonej ilości danego dobra, a zyskiem ekonomicznym (eng: economic total profit TP) niezależnym od kosztów i korzyści zewnętrznych przedsiębiorstwa. Jest to relacja między kosztami i odpowiednią wielkością produkcji. Zarówno przychód całkowity oraz koszt całkowity to funkcje ilości wytworzonego towaru. Przyrost kosztu całkowitego wywołanego zmianą produkcji o jedną jednostkę rozpatrywanego dobra, tworzą koszty krańcowe (eng.: marginal cost MC) inaczej zwane marginalnymi.(B. Klimczak 2010, s. 183)

Przedsiębiorstwo na swoją działalność gospodarczą zużywa środki produkcji i z tego tytułu ponosi wydatki (koszty wytworzenia dóbr), które w krótkim okresie występują jako koszty całkowite stałe i zmienne, natomiast w długi okresie wszystkie koszty całkowite są zmienne (E. Adamowicz i in. 2010, s. 93)

• Koszty całkowite stałe (TFC) - są one niezależne od produkcji i wiążą się ze stałymi czynnikami produkcji (amortyzacja maszyn, odsetki za kredyt, renta za ziemię, podatek od nieruchomości, zatrudnienie księgowego, leasing maszyn oraz inne płatności krótkoterminowe niezależne od wolumenu produkcji).Koszty stałe określane są również powszechnie nazywane kosztami ogólnymi.
• Koszty całkowite zmienne (TVC) - zmieniają się wraz z produkcją i wiążą się ze zmiennymi czynnikami produkcji (wynagrodzenia pracowników produkcyjnych, wartość zużytych surowców i energii oraz wszystkich innych zmiennych czynników produkcji.).

TL;DR

Koszt całkowity to suma czynników produkcji zużytych do wytworzenia dobra. Składa się z kosztów stałych i zmiennych. Może być obliczany na podstawie różnicy między przychodami ze sprzedaży a zyskiem ekonomicznym. Koszty całkowite są zależne od wielkości produkcji i można je podzielić na stałe i zmienne. W krótkim okresie występują koszty stałe i zmienne, a w długim okresie wszystkie koszty są zmienne. Analiza kosztów całkowitych jest istotna dla zarządzania i podejmowania decyzji biznesowych. Pomaga określić optymalny poziom produkcji, ustalić ceny produktów, ocenić efektywność procesów produkcji i planować finansowo.

Wzory kosztu całkowitego

1. Różnica między przychodami ze sprzedaży, a zyskiem ekonomicznym.

$TC=TR-TP$

2. Suma całkowitych kosztów stałych i całkowitych kosztów zmiennych.

$TC=TFC+TVC$

3. Użycie kosztu całkowitego do obliczenia kosztu krańcowego (E. Adamowicz i in. 2010, s. 94)

$MC=\Delta TC/\Delta Q$

4. Suma iloczynów nakładów czynników produkcji (QA, QB, QC) i ich cen (PA, PB, PC)

$TC=QA*PA+QB*PB+QC*PC$

Przykłady

Przykład I Przedsiębiorstwo prywatne w roku 2011 na koniec miesiąca obrotowego uzyskało przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych 5458 zł. Wiadomo, że zysk ekonomiczny wyniósł 4352 zł. Jaki jest koszt całkowity na podstawie danych?

$TC=TR-TP$

5458-4352=1106

Odpowiedź: Koszt całkowity w tym przedsiębiorstwie wyniósł 1106 zł.

Przykład II Przedsiębiorstwo produkcyjne ponosi koszty stałe w łącznej wysokości 1000 zł niezależnie od wielkości produkcji oraz krótkookresowe koszty zmienne w łącznej wysokości 5000 zł związane z bezpośrednią produkcją.

Jaki jest całkowity koszt produkcji tego przedsiębiorcy w rozpatrywanym przypadku?

Ponieważ koszt całkowity jest sumą całkowitych (łącznych) kosztów stałych i zmiennych, wartość TC wynosi odpowiednio:

$TC=TFC+TVC$

1000+5000=6000

Odpowiedź:Koszty całkowite produkcji przedsiębiorcy wynoszą 6000 zł.

Oczywiście jest to przypadek kosztów całkowitych w krótkim okresie.

Krzywa kosztów całkowitych (TC) w krótkim okresie czasu

Funkcja kosztów całkowitych przedstawia zależność między kosztem a poziomem produkcji lub działalności firmy. Wyraża ona sumaryczne koszty ponoszone przez firmę w celu wytwarzania określonej ilości produktów lub świadczenia usług.

Funkcja kosztów całkowitych jest matematycznym modelem, który opisuje, jak zmieniają się koszty w zależności od poziomu produkcji lub działalności.

Funkcję kosztów całkowitych można zdefiniować jako sumę kosztów stałych i kosztów zmiennych:

Koszty całkowite = Koszty stałe + (Koszty zmienne * ilość produkowanych jednostek)

Funkcja kosztów całkowitych jest istotna dla zarządzania i podejmowania decyzji biznesowych. Pozwala określić, jaki poziom produkcji lub działalności będzie najbardziej opłacalny dla firmy oraz jakie są koszty związane z różnymi poziomami produkcji.

Wykres przedstawiający krzywą kosztów całkowitych w krótkim okresie

• Krzywa kosztów całkowitych stałych ( TFC) - jest linia poziomą, stałą, niezmienną, ponieważ nie zależy od zmian wielkości produkcji danej jednostki i jej wartość jest większa od zera, gdyż koszty ponoszone są nawet wtedy, gdy przedsiębiorstwo nic nie produkuje (koszty związane z wynajęciem budynku, zatrudnienie pracowników, oświetlenie, konserwacja maszyn).
• Krzywa kosztów całkowitych zmiennych ( TVC) - jej kształt odpowiada prawu malejących przychodów. Najpierw, zanim pojawią się malejące przychody, krzywa TVC podnosi się coraz mniej stromo w miarę zwiększania nakładów zmiennych czynników produkcji. Kiedy pojawią się malejące przychody, krzywa TVC rośnie coraz szybciej, tzn. staje się coraz bardziej stroma. Inaczej mówiąc: gdy wielkość produkcji wzrasta, koszty zmienne także wzrastają(surowce zużyte do produkcji, wynagrodzenia dla pracowników).
• Krzywa kosztów całkowitych ( TC) - przedstawia dynamikę kosztów całkowitych. Ponieważ koszt całkowity TC jest sumą kosztów TFC i TVC, linia TC jest po prostu krzywą TVC przesuniętą pionowo w górę w stosunku do krzywej kosztu zmiennego, o wielkość odpowiadającej kosztowi stałemu TFC. Na podstawie wykresu tejże krzywej można z łatwością zauważyć iż wartość kosztów całkowitych w krótkim okresie jest silnie zależna od wartości kosztów zmiennych (Z. Dach 2010, s. 185-194)

Krzywa kosztów całkowitych (LTC) w długim okresie czasu

W długim okresie wszystkie czynniki produkcji są zmienne tak więc wszystkie koszty są zmienne i nie występują koszty stałe.

Wykres przedstawiający krzywą kosztów całkowitych w długim okresie

• Krzywa kosztów całkowitych (LTC) - w ujęciu długoterminowym krzywa kosztów całkowitych LTC jest podobna do zaprezentowanej wyżej krzywej kosztów całkowitych w ujęciu krótkoterminowym, jednak przechodzi ona przez początek układu współrzędnych z faktu iż w ujęciu długoterminowym występują tylko koszty zmienne, toteż firma może zaprzestać produkcji, dokonać zmian itp.

Przedział czasowy a koszty całkowite

Koszty całkowite jako sumę całkowitych kosztów zmiennych i stałych należy rozpatrywać w dwóch okresach:

• w krótkim okresie
• w długim okresie.

Posługując się zależnością kapitału i pracy należy rozpatrzyć następująco dwa w/w przypadki:

• W krótkim okresie można dostosowywać ilość pracy zaś ilość kapitału jest stała. Tak więc przedsiębiorca ponosi stałe koszty kapitału oraz zmienne koszty pracy.
• W długim okresie oba czynniki są zmienne. Tak więc w tym przypadku wszystkie koszty są zmienne.

Warto zaznaczyć iż całkowite koszty ponoszone w długim okresie są równe lub mniejsze od kosztów całkowitych ponoszonych w krótkim okresie.

Koszt całkowity a inne koszty

Opierając się na kosztach całkowitych w związku z nimi powstają stosunki i zależności, gdzie można wyróżnić inne koszty: koszty przeciętne i koszt krańcowy. Koszty przeciętne powstają z podzielenia stosownie koszty stałe, koszty zmienne i koszty całkowite przez wielkość produkcji (T. Naumiuk 2012, s. 37)

• Koszt przeciętny stały (eng.: average fixed cost AFC) cechuje się tym, iż jest coraz mniejszy wspólnie ze wzrostem produkcji dobra, dlatego że koszty stałe rozkładają się na coraz większą produkcję.

$FC/Q=AFC$

gdzie:

FC(eng.: fixed cost) - koszt stały

Q(eng.: quality) ilość

• Koszt przeciętny zmienny (eng.: average variable cost AVC) na początku maleje, a po osiągnięciu pewnego minimum zaczyna rosnąć ma to związek z prawem malejących przychodów.

$VC/Q=AFC$

gdzie:

VC(eng.: variable cost) - koszt zmienny

Q(eng.: quality) - ilość

• Koszt przeciętny całkowity (eng.: average total cost AC) początkowo maleje następnie po osiągnięciu pewnego minimum zaczyna rosnąć.

$TC/Q=AC$

gdzie:

TC(eng.:total cost) - koszt całkowity

Q(eng.: quality) - ilość

• Koszt krańcowy (eng.: marginal cost MC)-zdaniem M. Księżyk "koszty te stanowią wzrost kosztów całkowitych wywołany wzrostem produkcji wyrobu o jednostkę czyli koszt wytworzenia dodatkowej (jednej) jednostki wyrobu ponad dotychczasową wielkość produkcji". (M. Księżyk 2011, s. 137)

Wykres przedstawiałby krzywą przeciętnego kosztu całkowitego, która byłaby wynikiem sumowania wartości krzywych: przeciętnych kosztów stałych oraz przeciętnych kosztów zmiennych (E. Adamowicz i in. 2010, s. 94-96)

Koszt całkowity w mikroekonomii i zarządzaniu

Analiza kosztów całkowitych odgrywa istotną rolę w mikroekonomii. Jest to narzędzie używane do badania zachowań firm i podejmowania decyzji dotyczących produkcji, ceny, alokacji zasobów i rentowności. Oto kilka kluczowych ról, jakie pełni analiza kosztów całkowitych w mikroekonomii:

• Optymalny poziom produkcji: Analiza kosztów całkowitych pozwala firmom określić optymalny poziom produkcji, przy którym koszty są minimalne, a zyski maksymalne. Przy użyciu różnych metod, takich jak analiza kosztu krańcowego czy analiza progu rentowności, firmy mogą ustalić, ile produktów powinny wyprodukować, aby maksymalizować swoje zyski.
• Decyzje dotyczące cen: Analiza kosztów całkowitych pomaga firmom w ustalaniu cen swoich produktów. Pozwala na określenie minimalnej ceny, która pokryje wszystkie koszty, w tym zarówno koszty stałe, jak i zmienne, oraz uwzględnia możliwość osiągnięcia zysku.
• Efektywność procesów produkcji: Analiza kosztów całkowitych umożliwia firmom ocenę swojej efektywności produkcyjnej. Porównanie rzeczywistych kosztów z oczekiwanymi kosztami może pomóc w identyfikacji obszarów, w których firma może osiągnąć oszczędności lub poprawić swoje procesy produkcyjne.
• Długoterminowe planowanie finansowe: Analiza kosztów całkowitych jest również przydatna dla długoterminowego planowania finansowego. Umożliwia firmom prognozowanie kosztów związanych z przyszłą produkcją i działalnością oraz pomaga w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, takich jak zakup nowego sprzętu czy rozwinięcie nowych linii produktów.
• Benchmarking konkurencyjny: Porównanie kosztów całkowitych z innymi firmami w branży może dostarczyć cennych informacji na temat konkurencyjności firmy. Pozwala ocenić, czy firma osiąga efektywność kosztową w porównaniu do innych graczy na rynku i wskazać obszary, w których można poprawić konkurencyjność.

Koszt całkowity — artykuły polecane

Koszt krańcowy — Utarg — Koszt zmienny — Produkt krańcowy — Dźwignia operacyjna — Amplituda — Koszty produkcji — Koszt stały — Cykl konwersji gotówki

Bibliografia

• Adamowicz E. (red.) (2010), Ekonomia bez tajemnic, WSiP, Warszawa
• Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (2007), Ekonomia. Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Bergstrom T., Varian H. (2003), Mikroekonomia - ćwiczenia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Czarny B. (2011), Podstawy ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Dach Z. (2010), Mikroekonomia dla studiów licencjackich, Wydawnictwo Naukowe SYNABA, Kraków
• Frank R. (2007), Mikroekonomia jakiej jeszcze nie było, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk
• Jonek-Kowalska I., Turek M. (2016), Koszty stałe i zmienne a efektywność produkcji w Polskich kopalniach węgla kamiennego, Zeszyty naukowe Politechniki Śląskiej, nr 1964
• Klaus-Rosińska A., Kuchta D. (2011), Zastosowanie rachunku kosztów działań (ABC) do kalkulacji kosztów kształcenia na uczelniach wyższych, Zeszyty Naukowe, Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki
• Klimczak B. (2015), Mikroekonomia, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław
• Księżyk M. (2011), Koszty jako kategoria rachunku ekonomicznego w podejmowaniu decyzji przez producentów dóbr rynkowych, Ekonomia Menedżerska, nr 10
• Naumiuk T. (2012), Koszty w rachunkowości finansowej, Infor Ekspert, Warszawa
• Sloman J. (2001), Podstawy ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Ślusarczyk B., Ślusarczyk S. (2011), Podstawy mikro - i makroekonomii, Politechnika Lubelska, Lublin

Autor: Robert Stelmaczonek, Michał Bednarczyk, Małgorzata Syguła