Renta ekonomiczna

Renta ekonomiczna są to te dochody (dodatkowe wynagrodzenie) przynoszone przez czynniki produkcji, które stanowią nadwyżkę ponad minimalne dochody niezbędne do tego by czynnik był oferowany na sprzedaż - czyli inaczej, jest to nadwyżka ceny ponad koszty produkcji.

Renta ekonomiczna często definiowana jest, jako "różnica pomiędzy przychodami z czynnika produkcji, a minimalną opłatą niezbędną do zakupu tego czynnika" (Varian 2002, s. 423), lub jako "dodatkowa wypłata, jaką otrzymuje dany czynnik produkcji, ponad dochód transferowy konieczny do skłonienia go do świadczenia swych usług właśnie w tym zastosowaniu" (Begg i in. 2007, s. 317). Obecnie pojęcie to używane jest do wszystkich niestandardowych czynników produkcji, jednak od początków ekonomii odnosiło się przede wszystkim do ziemi.

Przykładem renty ekonomicznej jest zysk, osiągany przez obniżenie kosztów produkcji, bądź wprowadzenie nowego produktu na rynek, na skutek poprawy efektywności gospodarowania jakie stwarza instytucja na rynku (K. Kucharski 2011, s. 231)

Nie należy mylić tej renty z określeniem "renta" w znaczeniu opłaty za wynajem gruntu, nieruchomości lub czynników produkcji czy też jako rodzaj świadczenia społecznego.

"Podział rent wcale nie musi być proporcjonalny do wkładu w ich tworzenie. W sektorze rolno-żywnościowym może więc występować sytuacja, w której z nadwyżki producenta nie zostanie wypłacona żadna renta, ani czynnikowi ziemi, ani czynnikowi pracy, a całość nadwyżki przypadnie czynnikowi kapitału" (Czyżewski B., Mrówczyńska-Kamińska A. 2011, s. 215).

Zapis równania

• Renta = p*y* - c (y*)
• gdzie:
  • p* - cena
  • y* - wielkość produkcji
  • c (y*) - koszty produkcji

TL;DR

Renta ekonomiczna to nadwyżka dochodów ponad koszty produkcji, która wynika z unikatowych czynników produkcji. Może dotyczyć różnych czynników, ale pierwotnie odnosiła się głównie do ziemi. Renta jest określana jako różnica między przychodami z czynnika produkcji a minimalną opłatą potrzebną do zakupu tego czynnika. Istnieją różne rodzaje renty, takie jak powszechna renta ekonomiczna, czysta renta ekonomiczna i quasi-renta. Pojęcie renty pojawiło się już za czasów Adama Smitha i później zostało rozwinięte przez Davida Ricardo i Alfreda Marshalla.

Interpretacja

Renta jest określona ceną równowagi, ponieważ wysokość renty zależy od tej ceny. Renta ekonomiczna w stanie równowagi oznacza, że zysk jest zerowy, a sama renta jest tożsama z nadwyżką producenta.

Rys. 1. Renta Ekonomiczna (gruntowa)

Załóżmy, że pracownik A jest skłonny pracować za 10 złotych za godzinę, a pracownik B za 15 złotych za godzinę. Pracodawca potrzebujący dwóch pracowników zapłaci obu 15 zł za godzinę. Wówczas pracownik A otrzymuje rentę ekonomiczną w wysokości 5 złotych/godz.

Rodzaje

Choć pojęcie renty ekonomicznej stosowane było przez ekonomistów klasycznych głównie w odniesieniu do ziemi, to obecnie używane jest w odniesieniu do wszystkich rzadkich i unikatowych czynników produkcji. Korzystanie z usług takich unikatowych czynników produkcji jest powiązane z przynoszeniem przez nie ponadprzeciętnego wynagrodzenia (zysku) zwanego właśnie rentą ekonomiczną. Jest to zarówno płatność za korzystanie z czynników produkcji (po stronie korzystającego), jak i dochód (po stronie właściciela).

Wyróżniamy takie rodzaje renty ekonomicznej:

• powszechna renta ekonomiczna - płatność za korzystanie z jakiegoś czynnika produkcji ponad jego koszt alternatywny
• czysta renta ekonomiczna - płatność za korzystanie z jakiegoś czynnika produkcji gdy jego koszt alternatywny jest zerowy (czyli kiedy czynniki produkcji mają wyłącznie jedno zastosowanie)
• quasi-renta - to renta ekonomiczna odnosząca się tylko do krótkiego okresu, związana z niedostatkiem umiejętności (znika ona gdy ten niedostatek zostanie uzupełniony, czyli pracownicy nabędą niezbędne umiejętności) (Milewski 2003, s. 286-288)

Geneza

Pojęcie renty ekonomicznej pojawiło się już za czasów egzystencji Adama Smitha. "Smith traktował rentę jako rezydualną nadwyżkę, wyznaczoną przez cenę" (J.Światowiec-Szczepańska 2012, s. 206). Według niego "wysokie lub niskie płace i zyski są przyczyną wysokiej lub niskiej ceny, wysoka lub niska renta jest jej skutkiem" (Blaug 1994, s. 70).

Klasyczne pojęcie renty zostało ukute przez Davida Ricardo i odnosiło się tylko do ziemi uprawnej, której podaż jest stała. Na rynku gruntów bowiem przynajmniej w krótkim okresie istnieje stały obszar, który można przeznaczyć pod użytkowania. Cena ziemi jest wówczas określona przez popyt. Według niego renta ekonomiczna, to "ta cześć produktu ziemi, którą płaci się właścicielowi za użytkowanie pierwotnych i niezniszczalnych sił gleby" (Galbraith 1992, s. 97). Jej wysokość jest odzwierciedleniem urodzajności, bądź lokalizacji ziemi, porównanej do najmniej korzystnej działki.

Alfred Marshall zaś argumentował, że pojęcie renty odnosi się nie tylko do ziemi - może odnosić się do dowolnego środka produkcji, którego podaż jest stała w krótkim lub dłuższym okresie (niektóre maszyny, pracownicy o określonych kwalifikacjach, niektóre ludzkie umiejętności) (Maddala, Miller, 1989, s. 491). Renta ekonomiczna może się zatem pojawić również na rynku pracy, i oznacza wówczas nadwyżkę płacy zapłaconą ponad minimalną wysokość niezbędną do zatrudnienia pracownika.

Renta ekonomiczna — artykuły polecane

Monopson — Dochód — Koszt całkowity — Dobro wolne — Efekt zewnętrzny — Płaca realna — Cena minimalna — Zysk — Teoria wyboru konsumenta

Bibliografia

• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Klimczak B. (2006), Mikroekonomia, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego, Wrocław
• Kucharski K. (2011), Instytucjonalne zaplecze rynku zbóż i rzepaku w Polsce przed i po akcesji do Unii Europejskiej, Poznań
• Maddala G., Miller E. (1989), Microeconomics - theory and applications, McGraw-Hill Book Company, USA
• Milewski R., Kwiatkowski E. (red.) (2016), Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Światowiec-Szczepańska J. (2012), Renta ekonomiczna a przewaga konkurencyjna przedsiębiorstwa, nr 207
• Varian H. (2013), Mikroekonomia. Kurs średni - ujęcie nowoczesne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Anna Idziak, Anna Krawiec, Justyna Pasik