Zakład pracy chronionej

Zakład Pracy Chronionej (w skrócie ZPCh) to pracodawca, przedsiębiorstwo, któremu został nadany status w formie dycyzji administracyjnej przez odpowiedniego wojewodę. Można go uzyskać przez przystosowanie do zatrudnienia osób z wyższymi stopniami niepełnosprawności w kryteriach wyznaczonych ustawą. Celem jego działania jest (obok osiągania zysków, co jest oczywiste dla każdego przedsiębiorstwa) aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych, które nie poradziłyby sobie na otwartym rynku pracy.

TL;DR

Zakład Pracy Chronionej to przedsiębiorstwo zatrudniające osoby niepełnosprawne, które nie poradziłyby sobie na otwartym rynku pracy. Aby uzyskać status ZPCh, pracodawca musi spełnić określone warunki, takie jak zatrudnienie osób niepełnosprawnych przez co najmniej 6 miesięcy. Prowadzący ZPCh ma przywileje, takie jak zwolnienie z niektórych podatków. Analiza zatrudnienia w ZPCh pokazuje, że większość osób jest zatrudniona w produkcji, mniej w działach wspomagających, a najmniej w administracji. Przepisy prawne zabraniają dyskryminacji osób niepełnosprawnych w procesach rekrutacyjnych.

Warunki uzyskania statusu Zakładu Pracy Chronionej

Podstawowym kryterium jest prowadzenie działalności gospodarczej przez przynajmniej 12 miesięcy, zatrudnienie minimum 25 pracowników (w pełnym wymiarze czasu pracy). Według ustawy pracodawca musi spełnić dodatkowo warunki w zakresie:

• zatrudnienia osób niepełnosprawnych przez okres co najmniej 6 miesięcy, których wskaźnik wynosi (jeden spośród dwóch poniższych):
  • co najmniej 50%, w tym co najmniej 20% ogółu zatrudnionych stanowią osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
  • co najmniej 30% niewidomych lub psychicznie chorych, albo upośledzonych umysłowo zaliczonych do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
• obiektów i pomieszczeń użytkowanych przez zakład pracy powinny:
  • odpowiadać przepisom i zasadom bezpieczeństwa i higieny pracy,
  • uwzględniać potrzeby osób niepełnosprawnych w zakresie przystosowania stanowisk pracy, pomieszczeń higienicznosanitarnych i ciągów komunikacyjnych oraz spełniać wymagania dostępności do nich,
• zapewnienia doraźnej i specjalistycznej opieki medycznej, poradnictwa i usług rehabilitacyjnych,
• wystąpienia z wnioskiem o przyznanie statusu pracodawcy prowadzącego zakład pracy chronionej.

Przywileje ZPCh

Prowadzący Zakład Pracy Chronionej jest zwolniony między innymi z:

• podatków - wyłączając cło, akcyzę, podatek od gier, towarów i usług, podatku dochodowego i od środków transportowych,
• podatków od nieruchomości, rolnego i leśnego - według określonych zasad,
• podatku od czynności cywilnoprawnych - o ile czynność przez niego dokonana pozostaje w bezpośrednim związku z prowadzeniem zakładu,
• opłat, z wyjątkiem opłaty skarbowej i opłat o charakterze sankcyjnym.

Przedsiębiorca przekazuje środki uzyskane z tytułu zwolnień na Fundusz (10%) oraz Zakładowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (90%) Pracodawca posiadający co najmniej 50% zatrudnionych osób niepełnosprawnych może także starać się, składając odpowiedni wniosek o:

• dofinansowanie w wysokości do 50% oprocentowania zaciągniętych kredytów bankowych pod warunkiem wykorzystania tych kredytów na cele związane z rehabilitacją zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych;
• zwrot kosztów budowy lub przebudowy związanej z modernizacją obiektów i pomieszczeń zakładu,
• zwrot kosztów transportowych lub administracyjnych.

Dofinansowania te są przyznawane decyzją wojewody zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej.

Analiza zatrudnienia osób niepełnosprawnych w ZPCh

W badaniach przeprowadzanych w Zakładach Pracy Chronionej można zauważyć prawidłowość co do zatrudnienia osób niepełnosprawnych w poszczególnych sektorach przedsiębiorstwa. Większość zatrudniona jest w obszarze produkcji, zdecydowanie mniej osób w działach wspomagających, najmniej natomiast w administracji. W analizowanym przykładzie J. Obert i J. Karwot w przedsiębiorstwie X wskazują na rozkład:

• 79% wszystkich niepełnosprawnych zatrudnionych na produkcji,
• 16% - sprzedaż,
• 4% - administracja.

Przedsiębiorstwa w procesach rekrutacyjnych muszą stosować się do powszechnie obowiązujących przepisów prawa dotyczących zatrudniania osób niepełnosprawnych. Podstawową zasadą jest brak dyskryminacji osób z powodu ich niepełnosprawności. Pracownicy nie mogą czuć się wykluczeni ze względu na swój stan zdrowia, nie mogą być traktowani gorzej niż osoby w pełni sprawne.

Zakład pracy chronionej — artykuły polecane

Deklaracja PFRON — Dofinansowanie na rozpoczęcie działalności gospodarczej — Ubezpieczenie zdrowotne — Premia świąteczna — Stażysta — Dotacje na rozpoczęcie działalności — Zakład pracy — Pracodawca — Świadczenie pielęgnacyjne

Bibliografia

• Koza A. (2013), Zakłady pracy chronionej jako główni pracodawcy osób niepełnosprawnych, Mikrofirma, nr 102
• Ober J., Karwot J. (2016), Zatrudnianie osób niepełnosprawnych na przykładzie badań w wybranym zakładzie pracy chronionej, Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska, nr 98
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Dz.U. 1997 nr 123 poz. 776

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Autor: Joanna Golema