Waloryzacja

Waloryzacja polega na zwiększaniu kwoty pieniężnej o wskaźnik wynikający z przyjętego wskaźnika. Wskaźnikiem tym może być np. inflacja. Wówczas zwaloryzowana kwota będzie powiększana o wartość jaką utraciła w wyniku działania inflacji.

Waloryzacja Polega na obliczeniu wysokości przyznanego wcześniej świadczenia, tak aby wysokość była stosowna do zmienionej sytuacji gospodarczej, która wyraża się w zmianie płac i cen w celu zapewnienia jej uprzedniej siły nabywczej. Utrzymanie realnych wartości świadczeń następuje poprzez działania dostosowawcze, jak i przez systematyczną waloryzację. Waloryzacja powstała w okresie międzywojenny jednak potrzeba waloryzacji była ograniczona gdyż systemy emerytalno-rentowe dopiero się tworzyły oraz rozpoczął się wielki kryzys gospodarczy, który doprowadził do deflacji. (Muszyński W. 2008, s. 111)

Zastosowanie waloryzacji

Waloryzację stosujemy:

• okresowo (gdy odpowiedni organ na podstawie swojego rozpoznania dokonuje potrzeby waloryzacji, dostosowując się do aktualnych warunków)
• półautomatycznie (gdy okoliczności, które muszą być brane pod uwagę aby przeprowadzić waloryzację)
• automatycznie (kiedy upływ czasu i zaistnienie określonych okoliczności takich jak zmiana płac, cen czy też kosztów utrzymania przy zastosowaniu odpowiednio ustalonego przelicznika ją wymusi). (Muszyński W. 2008, s. 112)

Waloryzację dokonuje się poprzez pomnożenie Wartości nominalnej ś za dany czas na koncie składek, które ubezpieczony zgromadził w FUS przez wskaźnik waloryzacji, który równa się wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem. Na wysokość emerytur i rent mają wpływ dwa czynniki. Jest to liczba świadczeniobiorców oraz zasady waloryzacji. Waloryzacja rentowych i emerytalnych dotyczy kwot zgromadzonych w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Ronka-Chmielowiec W. 2011, s. 75-76)

• Bardzo istotny w waloryzacji jest sposób wyboru podstawy do przeliczania świadczeń oraz techniki ich przeliczania. Waloryzacja zakłada, że świadczenia pieniężne, mają dostarczyć ubezpieczonemu takiej samej wartości ekonomicznej jaką wierzytelność miała podczas powstania. Jeśli więc nastąpiła zmiana siły nabywczej pieniądza wówczas ubezpieczony otrzyma odpowiednio wyższą lub niższą sumę pieniędzy.

Kodeks Cywilny o waloryzacji

Kodeks cywilny głosi, że gdy przedmiotem zobowiązania w chwili jego powstania jest suma pieniężna, spełnienie świadczenia następuje poprzez zapłatę kwoty nominalnej (Art. 385 § 2)

Sposoby waloryzacji

Można wyróżnić 3 typy waloryzacji w stosunku do:

• Ogólnego poziomu cen (Pokazuje całokształt ruchu cen, zarówno dóbr inwestycyjnych jak i artykułów wysokiej konsumpcji, które są poza zainteresowaniem rentobiorców)
• kosztów utrzymania (czyli wskaźnik kosztów odnosi się do ceny artykułów konsumpcyjnych)
• poziomu przeciętnej płacy (Muszyński W. 2008, s. 112)

Przykładowe rodzaje waloryzacji

• waloryzacja emerytur i rent
• waloryzacja sądowa
• waloryzacja przyrodnicza
• waloryzacja przestrzeni
• waloryzacja geoturystyczna
• waloryzacja budynków

Metody waloryzacji

Waloryzacja jest procesem dostosowania wartości pieniądza lub innych danych do zmian w czasie, takich jak inflacja, zmiany cen lub wskaźniki ekonomiczne. Istnieje kilka różnych metod waloryzacji, z których każda ma swoje zalety i wady.

Waloryzacja indeksowa polega na dostosowaniu wartości do zmian wskaźnika, takiego jak indeks cen towarów i usług. Ta metoda jest często stosowana do waloryzacji emerytur i rent, gdzie wskaźnik jest zwykle oparty na zmianach cen. Zaletą tej metody jest to, że uwzględnia ona rzeczywiste zmiany kosztów życia. Jednak może być trudna do zastosowania w przypadku braku odpowiednich danych indeksowych lub gdy wskaźnik nie odzwierciedla rzeczywistych zmian kosztów życia.

Waloryzacja procentowa polega na dostosowaniu wartości o określoną wartość procentową. Na przykład, jeśli cena towarów i usług wzrosła o 5%, wartość zostanie zwiększona o 5%. Zaletą tej metody jest to, że jest ona stosunkowo prosta do zrozumienia i obliczenia. Jednak nie uwzględnia ona rzeczywistych zmian kosztów życia i może prowadzić do nierówności społecznych, jeśli wzrost wartości nie jest proporcjonalny do wzrostu cen.

Waloryzacja realna polega na dostosowaniu wartości o inflację lub inną miarę zmian kosztów życia. W przeciwieństwie do waloryzacji procentowej, ta metoda uwzględnia rzeczywiste zmiany kosztów życia. Zaletą tej metody jest to, że jest bardziej precyzyjna niż waloryzacja procentowa. Jednak może być trudniejsza do obliczenia, ponieważ wymaga uwzględnienia danych dotyczących inflacji lub innych miar zmian kosztów życia.

Waloryzacja nominalna polega na dostosowaniu wartości bez uwzględniania zmian kosztów życia. Ta metoda jest stosowana, gdy nie ma potrzeby uwzględniania inflacji lub innych miar zmian kosztów życia. Zaletą tej metody jest to, że jest prosta do obliczenia i nie wymaga dodatkowych danych. Jednak nie uwzględnia ona rzeczywistych zmian kosztów życia i może prowadzić do nierówności społecznych, jeśli wartość nie jest dostosowana do zmian cen.

Przy wyborze odpowiedniej metody waloryzacji należy wziąć pod uwagę różne czynniki, takie jak cel waloryzacji, dostępność danych, dokładność prognoz itp. Każda z metod ma swoje zastosowanie i efektywność, dlatego ważne jest, aby dokładnie przemyśleć i ocenić, która metoda będzie najbardziej odpowiednia w danym przypadku.

Waloryzacja — artykuły polecane

Bezrobocie naturalne — Siła nabywcza pieniądza — Produkt Narodowy Brutto — Realna stopa procentowa — Efekt Tanziego — Luka inflacyjna — Nominalna stopa procentowa — Stopa bezrobocia — Inflacja

Bibliografia

• Koźma J. (2015), Metodyka waloryzacji przestrzennej pokrycia terenów i obiektów ochrony przyrody na potrzeby oceny konfliktowości potencjalnej eksploatacji kopalin w obszarach perspektywicznych
• Muszyński W. (2008), Ubezpieczenie społeczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Otto W. i in.(2018), Stopy zwrotu OFE i ZUS
• Ronka-Chmielowiec W. (2011), Finanse - nowe wyzwania teorii i praktyki Ubezpieczenia, Wydawnictwo Uniwersytetu ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław
• Świąder M. i in. (2018), Społeczna waloryzacja przestrzeni życiowej na przykładzie miasta Wołów, Problemy Rozwoju Miast, Rok XIII, Zeszyt III
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Autor: Paulina Pilszak

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.