Cykl konwersji gotówki

Cykl konwersji gotówki (CKG) to miernik wykorzystywany do analizy aktywności przedsiębiorstwa.Jest znany również pod takimi nazwami jak: cykl rotacji gotówki, cykl środków pieniężnych, cykl kapitału obrotowego netto, czy finansowy cykl operacyjny. Możemy się także spotkać z taką nazwą jak "cykl od gotówki do gotówki (cash to cash cycle)".(J.Czekaj, Z.Dresler 1995, s. 147). W języku angielskim cykl konwersji gotówki jest określany jako CCC (cash conversion cycle). Temat cyklu konwersji gotówki jest niejednokrotnie poruszany w literaturze naukowej i przybiera wiele definicji. Według Jana Czekaja oraz Zbigniewa Dreslera cyklem konwersji gotówki nazywamy "okres, który upływa od momentu wydatkowania środków pieniężnych za zakup czynników produkcji do momentu uzyskania przychodów pieniężnych ze sprzedaży wyrobów lub usług wyprodukowanych". (2001, s. 128). Upraszczając, jest to przeciętny czas jaki mija od wydania gotówki przez dany podmiot do jej powrotu.

Skoro cykl konwersji gotówki to inaczej kapitał obrotowy netto, to znaczy, że musi być także kapitał obrotowy brutto. Kapitał obrotowy brutto jest często nazywany cyklem operacyjnym. Na ten cykl składają się: cykl zapasów oraz cykl należności.

TL;DR

Cykl konwersji gotówki, znany również jako cykl rotacji gotówki, jest miernikiem analizującym aktywność przedsiębiorstwa i określa czas, jaki mija od wydania gotówki do jej powrotu. Składa się z cyklu zapasów, cyklu należności i cyklu zobowiązań krótkoterminowych. Długość cyklu konwersji gotówki zależy od długości tych trzech cykli cząstkowych. Może być zarządzany poprzez redukcję zapasów, skrócenie czasu inkasowania należności lub przedłużenie czasu regulacji zobowiązań.

Etapy rotacji kapitału obrotowego netto

• Nabycie surowców i materiałów potrzebnych do procesu produkcji
• Wytworzenie produktów gotowych (lub usług)
• Sprzedaż produktów (lub usług)
• Regulacja zobowiązań
• Regulacja należności

W pierwszym etapie nabywane są przez przedsiębiorstwo materiały i surowce potrzebne do procesu produkcji. Można je zakupić za gotówkę, ale również na zasadach kredytowych. Jeżeli wybrano pierwszy sposób, w takim wypadku powstaje zamiana jednego rodzaju aktywów bieżących-środków pieniężnych w innyzapasy surowców i materiałów do produkcji bez zmiany wielkości kapitału obrotowego. Jeżeli wybrano drugi sposób to oprócz nabycia materiałów i surowców pojawią się także zobowiązania wobec dostawców.

W drugim etapie następuje wytworzenie produktów gotowych. Pracownicy, którzy przyczynili się do powstania produktów muszą otrzymać wynagrodzenie, co generuje zmniejszenie poziomu gotówki. Wypłata wynagrodzenia zwykle nie następuje od razu, w związku z czym powstają zobowiązania wobec pracowników.

W kolejnym etapie następuje sprzedaż produktów. Tak jak przy zakupie surowców i materiałów, produkty mogą być sprzedane za gotówkę lub na warunkach kredytowych. W systemie gospodarczym częściej spotyka się sprzedaż warunkach kredytowych. Taki przypadek generuje powstanie należności od odbiorców. Jeżeli jednak sprzedano produkty za gotówkę, w takim przypadku stan gotówki przedsiębiorstwa zwiększy się. Następuje również wzrost ogólnego poziomu składników kapitału obrotowego, pomimo tego, że przekształcenia te odbywają się w obszarze aktywów bieżących. Jest tak, ponieważ wartość produktów gotowych w rachunkowości przedsiębiorstwa jest księgowana na podstawie kosztu wytworzenia, a zwiększenie należności lub gotówki w efekcie sprzedaży jest realizowane po cenie sprzedaży, co powoduje,że w konsekwencji wartość aktywów wzrasta o zysk realizowany na sprzedaży.

W następnym etapie regulowane są zobowiązania. Jeżeli nastąpi konieczność uregulowania ich zanim otrzymamy gotówkę z tytułu należności za sprzedane produkty, powstaje obowiązek znalezienia środków na sfinansowanie tychże wydatków. W takim wypadku przedsiębiorstwo może pomyśleć o np.krótkoterminowym kredycie. W następstwie zobowiązania wobec pracowników lub/i dostawców zostają zamienione na zobowiązania wobec banku. Jeżeli natomiast przedsiębiorstwo jest w stanie spłacić swoje zobowiązania z posiadanych środków pieniężnych, wtedy równolegle zmniejszają się zobowiązania przy jednoczesnym zmniejszeniu się gotówki, czyli aktywów obrotowych.

W ostatnim etapie do przedsiębiorstwa wpływają środki pieniężne za sprzedane produkty lub usługi. Teraz przedsiębiorstwo może spłacić zobowiązania jakie wcześniej zaciągnęło (J.Czekaj, Z.Dresler 2001 s. 126)

Rysunek poniżej przestawia schematycznie ten cykl

Rys. 1 Rotacja kapitału obrotowego

Wzór cyklu konwersji gotówki

CKG=Cykl zapasów+Cykl należności-Cykl zobowiązań krótkoterminowych

Długość cyklu konwersji gotówki jest determinowana przez trzy składniki-trzy cykle cząstkowe (wyrażane w dniach), są to:

• długość cyklu zapasów - jest to okres, który trwa od momentu zakupienia materiałów i surowców, poprzez zużycie ich na wyroby gotowe, aż do ich sprzedaży. Zatem cykl ten obejmuje dwa przekształcenia: zasobów materiałów i surowców w wyroby gotowe, ale również zasobów wyrobów gotowych w należności od odbiorców, jakie powstają w wyniku ich sprzedaży.
• długość cyklu należności-jest to okres, który trwa od chwili powstania należności od odbiorców za sprzedane towary do momentu inkasowania tychże należności, czyli do momentu ich spłacenia przez dłużników. Występuje tutaj zamiana należności w wartości pieniężne.
• długość cyklu zobowiązań krótkoterminowych-jest to okres, który trwa od momentu uzyskania od dostawców materiałów i surowców potrzebnych do wytworzenia wyrobów gotowych, do czasu spłacenia tych zobowiązań krótkoterminowych.

Rys. 2 Cykl kapitału obrotowego

Wzory na poszczególne składniki cyklu konwersji gotówki

Cykl zapasów oblicza się według wzoru:

$C_{z}={\frac {sredni\,stan\,zapasow}{sprzedaz\,dzienna\,}}$

lub

$C_{z}={\frac {poziom\;zapasow}{przychody\;netto\;ze\;sprzedazy\;produktow\;towarow\;i\;materialow}}\cdot liczba\;dni\;w\;badanym\;okresie$

Cykl należności oblicza się według wzoru:

$C_{n}={\frac {sredni\;stan\;naleznosci}{sprzedaz\;dzienna}}$

lub

$C_{n}={\frac {poziom\;naleznosci}{przychody\;netto\;ze\;sprzedazy\;produktow\;towarow\;i\;materialow}}\cdot liczba\;dni\;w\;badanym\;okresie$

Cykl zobowiązań krótkoterminowych oblicza się według wzoru:

$C_{z}k={\frac {sredni\;stan\;zobowiazan\;krotkoterminowych}{sprzedaz\;dzienna}}$

lub

$C_{z}k={\frac {poziom\;zobowiazan\;krotkoterminowych}{przychody\;netto\;ze\;sprzedazy\;produktow\;towarow\;i\;materialow}}\cdot liczba\;dni\;w\;badanym\;okresie$

Przykład

"Dane liczbowe do obliczenia cyklu kapitału obrotowego netto przedsiębiorstwa handlowego roku 1998 przedstawiają się następująco:

przychody ze sprzedaży 240 000zł

koszt własny sprzedaży 200 000zł

wartość kosztów zakupu 150 000zł

Poza tym wiadomo,że w przedsiębiorstwie handlowym w roku 1998 średnia wartość zapasów wynosiła 20 000zł, należności 30 000zł i zobowiązań krótkoterminowych 30 000zł. Określ jak długi jest cykl kapitału obrotowego netto". (D.Krzemińska 2005, s. 100)

ROZWIĄZANIE

"a)cykl transformacji zapasów wynosi: $C_{z}={\frac {20000}{240000}}\cdot 365={\frac {20000}{240000\,:\,365\,}}=30,4\,dni$

• cykl inkasowania należności handlowych wynosi:

$C_{n}={\frac {30000}{240000}}\cdot 365={\frac {30000}{240000\,:\,365\,}}=45,6\,dni$

• okres regulowania zobowiązań krótkoterminowych wynosi:

$C_{z}k={\frac {30000}{240000}}\cdot 365={\frac {30000}{240000\,:\,365\,}}=45,6\,dni$

Wobec tego cykl kapitału obrotowego brutto, czyli cykl operacyjny wynosi:

$CT=C_{z}+C_{n}=30,4+45,6=76\,dni$

a cykl kapitalu obrotowego netto wynosi:

$C_{k}o=CT-C_{z}k=76-45,6=30,4\,dni$"(D.Krzemińska 2005, s. 100)

INTERPRETACJA

W Firmie tej przeciętnie zapasy (surowce, materiały, półprodukty, wyroby gotowe) są utrzymywane przez 31dni (30,4≈31). Cykl należności to 45,6dni≈46, co oznacza,że przeciętnie po 46dniach do tego przedsiębiorstwa wpływają należności od odbiorców za sprzedane produkty. Przez około tyle dni przedsiębiorstwo kredytuje odbiorców. Natomiast cykl zobowiązań krótkoterminowych to 45,6dni≈46, co oznacza,że przeciętnie po 46dniach przedsiębiorstwo reguluje swoje zobowiązania wobec dostawców.(J.Czekaj, Z.Dresler 2001, s. 130). Jeżeli chodzi o cykl konwersji gotówki, który w tym wypadku wynosi 30,4dni≈31dni, oznacza to,że przez taki czas przedsiębiorstwo musi korzystać z fakultatywnych źródeł finansowania na działalność bieżącą. (D.Krzemińska 2005, s. 100)

Interpretacja cyklu konwersji gotówki (podsumowanie)

• Im cykl ten jest krótszy, tym mniejsze zapotrzebowanie na ten kapitał i na odwrót im cykl ten jest dłuższy, tym większe zapotrzebowanie na ten kapitał. (J.Czekaj, Z.Dresler 2001, s. 131)
• Cykl konwersji gotówki zależy od działalności jaką zajmuje się przedsiębiorstwo. Zdarza się,że cykl ten jest ujemny, co ogólnie jest postrzegane jako zjawisko negatywne. Jaka branża będzie funkcjonowała dobrze przy ujemnym kapitale obrotowym netto? W branżach handlowych.
• Kapitałem obrotowym można zarządzać, można go skracać na przykład poprzez:

• zredukowanie cyklu zapasów
• zredukowanie cyklu należności
• przedłużeniu cyklu zobowiązań krótkoterminowych

jednak trzeba to robić bardzo ostrożnie (J.Czekaj, Z.Dresler 1995, s. 150)

Cykl konwersji gotówki — artykuły polecane

Analiza wykorzystania majątku — Płynność finansowa — Wskaźnik rotacji — Koszt a wydatek — Koszty wytwarzania — Metoda ceny przeciętnej — Dekapitalizacja — Klasyfikacja operacji gospodarczych — Koszt całkowity

Bibliografia

• Bieniasz A., Czerwińska-Kayzer D. (2008), Długość cyklu konwersji gotówki - następstwo różnej konstrukcji mierników, Journal of Agribusiness and Rural Development , nr 7
• Czekaj J., Dresler Z. (1995), Podstawy zarządzania finansami firm, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Czekaj J., Dresler Z. (2011), Zarządzanie finansami przedsiębiorstw: podstawy teorii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Krzemińska D. (2005), Finanse przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań
• Kuś A., Hodun M. (2011), Cykl kapitału obrotowego netto a rentowność przedsiębiorstw przemysłowych, Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 91
• Pluta W., Michalski G. (2013), Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, C.H. Beck, Warszawa

Autor: Małgorzata Filuś