Biegły sądowy

Biegły sądowy to osoba uznawana za eksperta w swojej dziedzinie powoływana podczas postępowań sądowych w celu przedstawienia swojej fachowej opinii na dany temat. Zajęcie to można podjąć dobrowolnie, z własnej inicjatywy, musi jednak zostać powołane i zaakceptowane decyzją sądu. Główny zadaniem biegłego, jest wyrażenie obiektywnej, profesjonalnej opinii dotyczące danego, konkretnego przypadku będącego przedmiotem postępowania sądowego. Rozeznanie i podejście biegłego powinno bazować na wieloletnim doświadczeniu, wielokrotnym kontakcie z danym typem sytuacji.

Opinia biegłego jest kluczowa w decyzji sądu, gdyż jest to fachowe spojrzenie na dane zagadnienie. Dzięki pomocy biegłego, sąd ma lepiej zrozumieć prawa funkcjonowania danego zjawiska.

TL;DR

Biegły sądowy to ekspert powoływany przez sąd w celu przedstawienia swojej profesjonalnej opinii na temat konkretnej sprawy. Opinia biegłego jest ważna dla decyzji sądu i powinna być poparta argumentami. Biegły ma prawo do wynagrodzenia i poniesionych kosztów. Jest odpowiedzialny za rzetelną i prawdziwą opinię.

Powoływanie biegłego sądowego

Biegły sądowy zostaje ustanowiony przez prezesa sądu okręgowego na okres 5 lat. Biegły sądowy może zostać poproszony na wniosek sądu o zaopiniowanie zarówno w sprawie toczącej się w postępowaniu karnym jak i cywilnym. Jego pomoc jest niezbędna, gdyż organy sądownicze nie posiadają fachowej wiedzy na temat każdej dziedziny życia w społeczeństwie. Biegły jest powoływany gdy kwestia nie tyczy się sprawy ogólnej, powszechnie znanej i rozumianej przez osoby dorosłe, wyedukowane, posiadające doświadczenie życiowe, zajmuje się on sprawami specjalistycznymi. W świetle prawa dopuszczalne jest powołanie biegłego każdej specjalności.

Opinia biegłego sądowego

Aby dokonać poprawnej oceny sytuacji, biegły ma dostęp do akt sprawy, do której ma się ustosunkować. Biegły sądowy przekazuje swoją opinię do sądu, przed rozprawą, aby ten mógł zapoznać się z jej treścią. Sąd orzeka, czy opinia ma być przedstawiona ustnie, czy na piśmie. Każda opinia przekazana przez biegłego musi być uzasadniona i poparta argumentami. Może również zostać wezwany na świadka i wyjaśniać poszczególne zagadnienia i części opinii, co ma bardzo często miejsce w przypadku zawiłych lub kontrowersyjnych spraw sądowych. W niektórych sytuacjach o opinię jest proszony więcej niż jeden biegły, aby uzyskać możliwie najbardziej wiarygodną i wypośrodkowaną opinię.

Na podstawie przepisów opinia powinna zawierać:

1. imię, nazwisko, stopień i tytuł naukowy, specjalność i stanowisko zawodowe biegłego sądowego,
2. imiona i nazwiska oraz pozostałe dane innych osób, które uczestniczyły w przeprowadzeniu ekspertyzy, ze wskazaniem czynności dokonanych przez każdą z nich,
3. w wypadku opinii instytucji - także pełną nazwę i siedzibę instytucji,
4. czas przeprowadzonych badań oraz datę wydania opinii,
5. sprawozdanie z przeprowadzonych czynności i spostrzeżeń oraz oparte na nich wnioski,
6. podpisy wszystkich biegłych, którzy uczestniczyli w wydaniu opinii

Dowodu z opinii biegłego nie wolno zastępować innymi dowodami

Opinia nie powinna formułować winy, czy subiektywnych opinii oceniających leżących w kompetencjach organu procesowego. Biegły nie ma również prawa podważać wiarygodności zeznań.

Instrumenty przygotowania opinii biegłego sądowego

Występuje wiele różnego rodzaju instrumentów przygotowujących opinię wydawaną przez biegłego, użycie każdego z nich zależy od charakteru sprawy. Z mocy prawa biegli mają prawo do pełnej autonomii jeśli chodzi o wybór metody i środków zbadania zaistniałej kwestii, która będzie przedmiotem opinii. Biegły nie jest ograniczony jeśli chodzi o środki, ale zazwyczaj posługuje się następującymi metodami:

• analiza
• synteza
• prognoza
• instrumenty matematyczno-statystyczne
• instrumenty ekonomiczne
• porównanie

Ocena opinii biegłego sądowego

Opinia sporządzona przez biegłego sądowego podlega w całości sprawdzeniu przez organ procesowy. Jeżeli opinia jest niejasna, rozumie się przez to, że niemożliwe jest zrozumienie wniosków lub argumenty wewnątrz jej są sprzeczne, bądź nielogiczne.

Wynagrodzenie

Biegły sądowy ma prawo do wynagrodzenia za swoją pracę, jak również wszystkie poniesione koszty na rzecz wykonania danej pracy. Może on również otrzymać zaliczkę na poczet wydatków, przyznaną przez sąd. Ostateczna kwota wynagrodzenia zależy od ilości czasu przepracowanego przez biegłego, przepisów i decyzji sądu.

Odpowiedzialność

Biegły sądowy składa przyrzeczenie, że jego praca zostanie wykonana rzetelnie i sumiennie. Odpowiada za to, aby przedstawić prawdziwą opinię. Zostaje on również poinformowany o odpowiedzialności karnej za przedstawienie fałszywej opinii.

Biegły sądowy — artykuły polecane

Referencje — Orzeczenie lekarskie — Operat szacunkowy — Interpretacja podatkowa — Sądowy tytuł egzekucyjny — Aktuariusz — Dane osobowe — Badania kierowców — Starosta powiatu

Bibliografia

• Bělohlávek A., Hótová R. (2011), Biegli w środowisku międzynarodowym w postępowaniu: sądowym cywilnym i karnym oraz arbitrażowym, a także w sporach inwestycyjnych, C.H. Beck, Warszawa
• Chowaniec C., Nowak A., Chowaniec M., Kobek M. (2005), Uwagi o pozycji lekarza biegłego sądowego w obowiązującym stanie prawnym, ARCH. MED. SĄD. KRYM., LV, 268-272
• Grzegorczyk T. (2001), Kodeks postępowania karnego, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków
• Kumar S. (2010), Expert Court, Expert Agency, University of California, Davis
• Piotrowska I. (2007), Pozycja i rola biegłego sądowego w świetle oczekiwań organu procesowego, ARCH. MED. SĄD. KRYM., LVII
• Szozda R., Procek M. (2007), Lekarz jako biegły sądowy, Nowiny Lekarskie, nr 76
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego. Dz.U. 1964 Nr 43 poz. 296
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego. Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Autor: Teresa Witek