Dobro rzadkie

Dobro rzadkie to rodzaj dobra gospodarczego, które jest dostępne na rynku, ale tylko w bardzo ograniczonej ilości. Na dobra rzadkie składają się dobra konsumpcyjne i dobra produkcyjne, inaczej nazywane środkami produkcji. W rynku regulowanym zasadniczą rolę pełnią właśnie dobra rzadkie. "Dobro rzadkie to dobro publiczne (społeczne), które powinno być dostępne dla całej społeczności bez względu na to czy dostarczenie go przynosi zysk, czy jest ono faktycznie potrzebne jednostce. Dobro rzadkie jest zatem dobrem szczególnym, które nie jest powszechnie dostępne, ale które ma istotne znaczenie dla całego społeczeństwa ". Nawet jeśli jest mało opłacalne, państwo ma na celu jego dostarczenie. W ten sposób dobro jest rzadkie kojarzone jest z dobrem luksusowym, a w opinii społeczeństwa każdy powinien mieć do niego dostęp czy tego potrzebuje czy też nie. Wraz ze wzrostem dochodów zwiększa się popyt na dobra luksusowe. Dobra rzadkie bardzo często trafiają do tego, kto jest w stanie zapłacić za nie najwięcej. Nie jesteśmy w stanie zaspokoić wszystkich potrzeb. Cena jaką trzeba za nie zapłacić zwiększa się wraz ze spadkiem jego dostępności. W takim przypadku popyt przewyższa podaż.

TL;DR

Dobra rzadkie to rodzaj dóbr gospodarczych, które są dostępne na rynku, ale w ograniczonej ilości. Mogą to być dobra konsumpcyjne i produkcyjne. Państwo często ma za zadanie dostarczać dobra rzadkie, nawet jeśli nie są one opłacalne. Dobra rzadkie często trafiają do tych, którzy są w stanie za nie najwięcej zapłacić. W gospodarce międzynarodowej walka toczy się o kontrolę nad dobrami rzadkimi. Handel międzynarodowy zwiększa dostępność dóbr i usług. Gospodarka współdzielenia może też przyczynić się do większej dostępności dóbr i zwiększenia świadomości ekologicznej.

Rodzaje dóbr rzadkich

W pierwszej kolejności dobra rzadkie możemy podzielić na konsumpcyjne i produkcyjne.

• Dobra konsumpcyjne dzielimy na:
  • nietrwałe - którego czas użytkowania jest krótki, w przypadku produktów spożywczych mogą to być trufle, stare roczniki win,
  • trwałe - którego czas użytkowania jest długi, nawet całe życie, np.: samochody wodorowe,
  • materialne - inaczej nazywane towarami lub produktami, np.: niektóre leki na ultra rzadkie choroby,
  • usługi - dzielimy na:
    • materialne - przywracają wartość towaru poprzez naprawę lub inne usprawnienie, magazynowanie dobra, np.: przechowanie komórek macierzystych
    • niematerialne - jest to zbiór czynników zwróconych na człowieka i jego psychikę, np.: lot w kosmos, w krajach ubogich będzie to edukacja i opieka zdrowotna.
• Dobra produkcyjne czyli środki produkcji:
  • dobra inwestycyjne - inaczej środki pracy to maszyny i urządzenie, np.: robot do demontażu iPhone’ów, aby odzyskać najcenniejsze i najrzadsze surowce,
  • dobra pośrednie - czyli przedmioty pracy, są to dobra na które działa się środkami pracy, np.: wyczerpujące się surowce mineralne w kopalniach.

Rys. 1. Podział dóbr rzadkich (źródło: opracowanie własne na podstawie M. Smaga, T. Włudyka 2012, s.60)

Rola dóbr rzadkich w ekonomii międzynarodowej

Odnosząc się do gospodarki otwartej można zauważyć, że potrzeby są nieskończenie duże na całej kuli ziemskiej. Obecnym problemem świata jest rzadkość niektórych dóbr i usług. Kraje prowadzą ze sobą handel zagraniczny po to żeby zdobyć rzadkie surowce mineralne, kupić produkty i towary których nie mogą wytwarzać. Właśnie tutaj o dobra rzadkie toczy się walka, ten kto je kontroluje ma władzę. Uprawienie kawy, herbaty czy bananów w Polsce jest fizycznie niemożliwe, z powodu innego klimatu. Gdyby Polska funkcjonowała w izolacji od reszty świata, te dobra szybko stałyby się dobrami rzadkimi. Kraje, w których klimat sprzyja takim uprawom, osiągają korzyści absolutne. Oznacza to, że są bardziej efektywni w produkcji właśnie tego dobra. Handel międzynarodowy skłania do większej konsumpcji, ponieważ zwiększa dostępność dóbr i usług.

Gospodarka współdzielenia jest stosunkowo nowym zjawiskiem w skali światowej. Proponuje ona dostęp do dóbr i usług, które wcześniej nie były dostępne. Wykorzystuje się do tego platformy internetowe ogólnodostępne na całym świecie. "Należy jednak pamiętać, że złożoność zjawiska, jakim jest sharing economy, oraz jego występowanie w wielu sektorach (czasem bardzo trudnych do porównania) nie pozwala go w sposób jednoznaczny ocenić. Do bardziej optymistycznych wniosków można dojść, gdy analizie poddaje się rozwiązania gospodarki współdzielenia tylko od strony konsumpcyjnej. Nie wymaga potwierdzenia fakt, że korzystanie z noclegów w domach należących do innych ludzi zmniejsza popyt na nowe hotele, a dzielenie się przedmiotami lub narzędziami z sąsiadami obniża poziom zakupów tych dóbr w sklepach. Korzystanie z takich rozwiązań zwiększa także społeczną odpowiedzialność i świadomość wyczerpujących się zasobów otaczającego nas świata".

Dobro rzadkie — artykuły polecane

Gospodarka naturalna — Dobro wolne — Kraj pochodzenia — Gospodarka otwarta — Polityka protekcyjna państwa — Gospodarka zamknięta — Dualizm ekonomiczny — Monopol — Dobro produkcyjne — Okres indukcyjny — Gospodarka towarowa

Bibliografia

• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Chałubińska-Jentkiewicz K. (2011), Media audiowizualne Konflikt regulacyjny w dobie cyfryzacji, Wolters Kluwer, Warszawa
• Nojszewska E. (2010), Podstawy Ekonomii, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
• Smaga M., Włudyga T. (2012), Instytucje gospodarki rynkowej, Wolters Kluwer, Warszawa
• Sztokfisz B. (2017), Gospodarka współdzielenia - pojęcie, źródła, potencjał, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, nr 6 (966)

Autor: Alicja Wojciechowska