Kraj pochodzenia

Kraj pochodzenia - kraj, w którym wyprodukowano towary, zgodnie z kryteriami ustalonymi dla celów taryfy celnej, ograniczeń ilościowych czy innymi kryteriami handlowymi.

TL;DR

Artykuł omawia pojęcie "kraju pochodzenia" w kontekście handlu międzynarodowego. Opisuje, że kraj pochodzenia może być identyfikowany na podstawie różnych kryteriów, ale najczęściej jest kojarzony z krajem, w którym znajduje się siedziba przedsiębiorstwa. Artykuł przedstawia również "efekt kraju pochodzenia dobra", czyli wpływ wizerunku kraju na postrzeganie produktów. Wskazuje, że niektórzy konsumenci preferują produkty krajowe z powodów moralnych, ekonomicznych lub emocjonalnych. Omawia również zjawisko etnocentryzmu konsumenckiego, czyli preferowanie produktów krajowych, oraz postawy internacjonalistyczne, czyli preferowanie produktów zagranicznych.

Definicja

W dzisiejszych czasach, czasach dążących do ciągłego rozwoju i ewolucji procesów zwiększających integralność oraz współzależność państw, ich gospodarek, społeczeństw, kultur, trudnym zadaniem jest zdeterminowanie, co można rozumieć jako "kraj pochodzenia". W dobie globalizacji, fazy produkcji poszczególnych produktów mogą odbywać się w wielu krajach. Części składające się na dany produkt mogą pochodzić z różnych zakątków świata, a przebieg składania dokonywany jest jeszcze gdzie indziej (A. Kuźmińska - Haberla 2013, s. 460).

W związku z tym kraj pochodzenia identyfikowany jest z krajem pochodzenia licencji, wynalazku, wykonania produktu bądź jego montażu, wzoru, czy też źródłem finansowania projektu badawczego (A. Kuźmińska - Haberla 2013, s. 460). Jednak przez kraj pochodzenia produktu najczęściej rozumie się kraj pochodzenia marki (J. - C. Usunier 2011 s. 487; podano za: R. Baran 2017, s. 14).

Jako "kraj pochodzenia marki" rozumie się z kolei to państwo, na terenie którego znajduje się centrala przedsiębiorstwa (S. Samiee 2011, s. 473; podano za: R. Baran 2017, s. 15). Oznacza to, że jeśli istnieje przedsiębiorstwo mające swoją siedzibę główną w Polsce, a swoje produkty wytwarza np. w Hiszpanii, to krajem pochodzenia marki jest Polska (R. Baran 2017, s. 15).

Efekt kraju pochodzenia dobra

Ludzie, którzy podejmują decyzje zakupowe, za podstawę podjęcia takiej decyzji mogą uznać chociażby: jakość produktu, jego cenę, markę czy zasłyszane opinie. Dla wielu osób bardzo ważnym podłożem jest również kraj pochodzenia produktu, szczególnie w przypadku produktów o dużej wartości czy to pieniężnej czy emocjonalnej (A. Kuźmińska - Haberla 2013, s. 459).

"Efekt kraju pochodzenia dobra" wiąże się z wizerunkiem kraju łączonym przez konsumenta. Kupujący zwracający uwagę na stereotypy poszczególnych państw, zespalają je z realnymi kategoriami produktów. Zależnie od tego, jak dany kraj łączy się z konkretną odmianą produktu, możemy mówić o dopasowaniu lub niedopasowaniu wyobrażenia danego kraju z rodzajem dobra. To wyobrażenie może być pozytywne lub negatywne. Łącząc dopasowanie lub niedopasowanie, z negatywnym lub pozytywnym charakterem wizerunku powstają cztery odrębne kombinacje:

1. Pierwszym przypadkiem jest pozytywne dopasowanie - istnieje, gdy pozytywny wizerunek kraju ma znaczenie dla cech produktu (np. francuskie perfumy).
2. Po drugie możemy mieć korzystne niedopasowanie, które jest widoczne, gdy wizerunek państwa jest jak najbardziej pozytywny, ale nie ma to wpływu na cechy towaru (np. piwo z Japonii).
3. Kolejnym przykładem jest ten, w którym mamy negatywny wizerunek państwa, ale bardzo ważne jest to dla cech dobra (np. meksykańska elektronika).
4. I ostatnim, czwartym wariantem jest negatywny wizerunek kraju i nie odgrywa to istotnej roli dla cech produktu (A. Kuźmińska - Haberla 2013, s. 464).

Etnocentryzm konsumencki

Etnocentryzmem konsumenckim nazywamy zjawisko, które polega na preferowaniu kupowania produktów krajowych, czy też pochodzących z danego regionu. Wynika to z czynników moralnych, ekonomicznych lub emocjonalnych. Niejeden konsument decyduje się na wspieranie krajowych producentów, a co za tym idzie postanawia wspierać gospodarkę własnego kraju jako całość (A. Kuźmińska - Haberla 2013, s. 462). Symbolika lokalnych produktów niesie za sobą przychylne spojrzenie na rodzimą kulturę, przez co produkty danego kraju percypowane są jako korzystniejsze względem dóbr kulturowo obcych (T. Smoleń 2006 s. 208; podano za: K. Liczmańska 2010, s. 180).

Istnieje również definicja "etnocentryzmu konsumenckiego", która jest rozumiana jako przeświadczenie konsumentów do zaprzestania kupowania produktów wywodzących się z zagranicy (K. Liczmańska 2010 s. 180). Zjawisko etnocentryzmu konsumenckiego jest charakterystyczne dla całego kontynentu europejskiego. Wybór produktów krajowych może być umyślny, jednakże może być również rezultatem nieświadomego i odruchowego faworyzowania dóbr wywodzących się z własnego państwa. Etnocentryzm konsumencki w największym stopniu można zaobserwować w zakupach żywności (K. Liczmańska 2010, s. 180-181).

Postawy internacjonalistyczne są przeciwieństwem etnocentryzmu konsumenckiego. Sytuacja ta zachodzi, gdy produkty zagraniczne są stawiane ponad krajowe. Można było to zaobserwować w Polsce w latach 90 ubiegłego wieku, gdy po latach pustych półek w sklepach, w których dostępne były zwykłe, szare produkty lub krajowa tandeta, w końcu Polacy dostali ogromne ilości kolorowych, pachnących produktów prosto zza granicy. Produkty z Niemiec czy Stanów Zjednoczonych wydawały się o niebo lepsze od tych polskich, co skutkowało bardzo ochoczym kupnem produktów zagranicznych przez Polaków. Polskie przedsiębiorstwa zauważywszy ten trend zaczęły nadawać swoim towarom nazwy obco brzmiące, tak aby uniknąć złych skojarzeń. Na szczęście w dzisiejszych czasach można zaobserwować, iż wiele polskich producentów chwali się polskością swoich dóbr, a coraz większa liczba konsumentów z Polski docenia to co krajowe (A. Kuźmińska - Haberla 2013, s. 463-464).

Kraj pochodzenia — artykuły polecane

Dobro rzadkie — Turystyka sentymentalna — Popyt turystyczny — Gospodarka naturalna — Państwo opiekuńcze — Etnocentryzm — Zachowania stadne — Turystyka szkoleniowa — Opinia publiczna — Office banking

Bibliografia

• Baran R. (2017), Kraj pochodzenia marki jako kryterium wyboru produktów przez konsumentów, Marketing i rynek, nr 9
• Hajduk G. (2017), Kraj pochodzenia jako czynnik wyboru produktu przez nabywcę - wyniki badań, Marketing i rynek, nr 9
• Kuźmińska-Haberla A. (2013), Kraj pochodzenia produktu we współczesnej gospodarce, Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 315
• Liczmańska K. (2010), Efekt kraju pochodzenia produktu a decyzje nabywcze konsumentów sektora alkoholi wysokoprocentowych, Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, nr 3

Autor: Michał Gutowski