Umowa spółki

Umowa spółki - jak podaje art. 860 § 1 "przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów; Z kolei ten sam artykuł § 2 mówi: Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem" (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny). Czym właściwie jest cel gospodarczy? Można go różnie definiować w zależności od tego czy myślimy o celu zarobkowym czy może o racjonalnym wykorzystaniu środków. Określa go w swojej książce polski prawnik Stefan Grzybowski pisząc: "O celu gospodarczym możemy mówić tylko wówczas, ale i zawsze wówczas, gdy chodzi o uzyskanie gospodarczych korzyści, a więc korzyści materialnych, dających się ocenić w pieniądzu, chociażby nawet w stopniu dalekim od precyzyjności" (S. Grzybowski 1985, s. 77).

TL;DR

Artykuł omawia pojęcie umowy spółki oraz różne rodzaje spółek w polskim prawie, takie jak spółka cywilna i spółki handlowe. Wyjaśnione są cechy i cele spółki cywilnej oraz odpowiedzialność wspólników. Przedstawione są również definicje i zasady dotyczące spółek handlowych. Omówiono również pojęcia zysku i kapitału w spółkach handlowych.

Rodzaje spółek w Polsce

W polskim prawie występują liczne formy prawne przedsiębiorstwa. Spółki prawa handlowego, czyli te, które uregulowane są przez kodeks spółek handlowych to:

1. spółki osobowe (spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo - akcyjna),
2. spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna).

Z kolei regulowane przez kodeks cywilny to spółka cywilna oraz przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej.

Spółka cywilna

Spółka cywilna - jeden z rodzajów umów w polskim prawie cywilnym. W odróżnieniu od spółek kapitałowych spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, nie stanowi jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej jak spółki osobowe, lecz jest konstrukcją regulowaną przez prawo zobowiązań. Nie stanowi więc samodzielnego podmiotu prawa, podmiotami prawa pozostają wspólnicy spółki cywilnej. W związku z tym spółka cywilna nie ma własnego mienia - nabywane prawa i zaciągane zobowiązania wchodzą do wspólnego majątku wspólników, stanowiącego ich współwłasność łączną. Także wspólnicy, nie spółka, prowadzą ewentualne przedsiębiorstwo, które podlega rejestracji w Ewidencji Działalności Gospodarczej właściwego wójta, burmistrza, prezydenta miasta.

Cel spółki cywilnej

Istotą spółki cywilnej jest stałość jej składu osobowego, wobec czego wspólnik nie może rozporządzać udziałem w majątku wspólnym ani w jego składnikach, utrudnione jest także wystąpienie ze spółki. Zawierając umowę wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, którym nie musi to być działalność zarobkowa - dopuszczalne jest np. powołanie spółki w celu wspólnej budowy drogi. "Można zakładać więc, że cel spółki powinien być określony w umowie spółki, a co za tym idzie, dywagacje na ten temat stają się bezprzedmiotowe;[...] celem spółki jest prowadzenie jej przedsiębiorstwa, albo odnosi się cel do przedmiotu działalności spółki;[...] Określenie celu spółki w sposób nieprecyzyjny, ogólny czyni go bardziej elastycznym, a co za tym idzie, dzięki temu umowa spółki nie staje się uciążliwym gorsetem wobec wyzwań rynku" (I. Postuła 2013, s. 103-104).

Do osiągnięcia celu spółki zazwyczaj niezbędne jest utworzenie majątku wspólnego, który powstaje z praw wniesionych w postaci wkładów, aportów oraz z usług wspólników. Za zobowiązania zaciągnięte w związku z działalnością spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie zarówno majątkiem spółki, jak i majątkiem indywidualnym. Prawo do udziału w zyskach i obowiązek pokrywania strat mają wszyscy wspólnicy; może on, choć nie musi, zostać skorelowany z wysokością wkładów. Obowiązek pokrywania strat można wyłączyć w umowie, lecz nie wolno wykluczyć wspólnika od udziału w zyskach.

Jeżeli przez dwa kolejne lata przychody wspólników spółki cywilnej przekraczają równowartość 800 tys. euro, spółka musi być wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego a wspólnicy jednocześnie wykreśleni z Ewidencji Działalności Gospodarczej właściwego wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Tym samym przestaje być spółką cywilną, a zaczyna być spółką jawną.

Spółki handlowe

"Art. 1 § 2. Spółkami handlowymi są: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna" (Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych). W kodeksie spółek handlowych znajduje się również definicja umowy spółki handlowej. Mówi o tym art. 3. i brzmi on następująco: "Przez umowę spółki handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa albo statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób" (Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych).

Zysk spółek handlowych

Co do kapitału i zysku w spółkach handlowych nie ma tego ściśle określonego w ustawie. Najczęściej z ich opisem możemy się spotkać w literaturze prawniczej, która odwołuje się do ustawy o rachunkowości i "[...] przyjmuje, że z zyskiem mamy do czynienia wówczas, gdy dochodzi do prawdopodobnego powstania w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób, niż przez wniesienie środków przez udziałowców" (E. Walińska, A. Rzetelska, A. Jurewicz 2016, s. 21)

Umowa spółki — artykuły polecane

Rodzaje spółek — Spółka komandytowa — Spółka prawa handlowego — Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością — Upadłość — Procedura założenia działalności gospodarczej — Spółka komandytowo-akcyjna — Firma — Spółka cicha — Instrukcja obiegu dokumentów

Bibliografia

• Grzybowski S. (1985), Spółka prawa cywilnego a konstrukcja umowy jako źródła zobowiązań
• Postuła I. (2013), Nadzór korporacyjny w spółkach Skarbu Państwa, Wolters Kluwer, Warszawa
• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
• Wach K. (2006), Jak założyć własną firmę w Polsce, Instytut Wspierania Przedsiębiorczości w Krakowie, Urząd Miasta Krakowa, Kraków
• Walińska E., Rzetelska A., Jurewicz A. (2016), Kapitał własny spółek kapitałowych jako kategoria prawna i ekonomiczna sprawozdania finansowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź

Autor: Marina Zakrzewska, Patrycja Rygiel

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.