Światowa Organizacja Handlu

Światowa Organizacja Handlu (ang. World Trade Organization - WTO) istnieje od 1995 roku, kiedy to zastąpiło na mocy postanowień Rundy Urugwajskiej inną organizację- GATT. Statuty obu tych organizacji mówią o podnoszeniu poziomu życia przez "istotną redukcję ceł i innych barier handlowych oraz eliminację dyskryminacyjnego traktowania w handlu międzynarodowym". (P. Samuelson, W. Nordhaus 2004, s. 530)

WTO "dąży do zniesienia barier utrudniających rozwój handlu międzynarodowego i do zapewnienia wszystkim krajom swobodnego dostępu do rynków światowych". (D. Begg 2007, s. 438)

Cel powstania tej organizacji został określony jako "rozwijanie systemu stabilnych reguł handlowych opartych na zasadzie niedyskryminacji państw członkowskich". (K. Budzowski, S. Wydymus 2000, s. 328)

TL;DR

Światowa Organizacja Handlu (WTO) powstała w 1995 roku, zastępując GATT. Jej celem jest podniesienie poziomu życia poprzez redukcję barier handlowych i eliminację dyskryminacji. WTO nadzoruje stosowanie obniżek celnych, rozstrzyga spory handlowe i monitoruje tendencje w handlu międzynarodowym. Organizacja składa się z Konferencji Ministerialnej, Rady Generalnej i różnych rad podporządkowanych. WTO jest krytykowane za brak demokracji i ochronę środowiska. Runda negocjacyjna Doha Development Agenda, rozpoczęta w 2001 roku, trwa nadal. Decyzje w WTO podejmowane są drogą konsensusu lub głosowania.

Zasady

Światowa Organizacja Handlu podczas wypełniania swoich misji kieruje się obranymi jeszcze przez GATT zasadami. Są to:

• zasada niedyskryminacji
• kraje mają działać na rzecz obniżania barier handlowych
• wszystkie kraje powinny korzystać z, tzw. klauzuli największego uprzywilejowania
• w wypadku podniesienia przez jakiś kraj ceł powyżej uzgodnionego poziomu, kraj ten musi zapewnić rekompensatę za doznane szkody ekonomiczne swym partnerom handlowym.

Przewidziane są również wyjątki od ogólnie przyjętych zasad. Można do nich zaliczyć między innymi szczególne uwarunkowania dla krajów, które są słabiej rozwinięte, możliwość skorzystania z klauzul ochronnych (safeguards) bądź też klauzul ucieczki (escape clause).

Zadania

Zadania, przed którymi stoi WTO:

• "nadzór nad stosowaniem przez poszczególne kraje obniżek celnych i eliminowaniem barier pozataryfowych
• promowanie postulatu, iż gospodarka światowa korzysta na wolnym handlu, redukcji ceł i innych środków polityki protekcjonistycznej
• rozstrzyganie sporów i konfliktów w zakresie handlu światowego
• monitorowanie tendencji w handlu międzynarodowym i gospodarce światowej (...)
• udzielanie pomocy krajom słabiej rozwiniętym w adoptowaniu postanowień Rundy Urugwajskiej" (K. Budzowski, S. Wydymus 2000, s. 30)
• liberalizacja handlu produktami rolnymi i usługami

Historia

15 kwietnia 1994 r. w Marakeszu w Maroko, na sesji ministerialnej kończącej Rundę Urugwajską, sygnowano jej Akt Końcowy, a wraz z nim Porozumienie Ustanawiające WTO- Światową Organizację Handlu. Podjęto decyzję, że organizacja rozpocznie działalność 1 stycznia 1995 r. Wśród 122 sygnatariuszy była również Polska. Do końca 1994 r. 76 krajów zakończyło procedurę ratyfikacyjną. Z krajów europejskich tylko: Cypr, Turcja, Słowenia, Szwajcaria, Liechtenstein i Polska nie zostały członkami WTO z dniem 1 stycznia 1995 r. Umowa o ustanowieniu organizacji składa się z preambuły, 16 artykułów, 4 aneksów.

Cele i funkcje

Cele

• stanowi forum negocjacji dotyczących wielostronnych stosunków handlowych jej członków w dziedzinach, które są objęte porozumieniami wymienionymi w aneksach,
• stanowi forum do dalszych negocjacji między członkami na temat wielostronnych stosunków handlowych oraz stanowi ramy do wdrażania tych rokowań
• administruje Uzgodnieniem w Sprawie Reguł i Procedur Dotyczących Rozstrzygania Sporów,
• zarządza Mechanizmem Przeglądu Polityki Handlowej,
• Współpracuje z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, Międzynarodowym Bankiem Odbudowy i Rozwoju oraz Grupą Banku Światowego w celu zapewnienia spoistości w formułowaniu globalnej polityki gospodarczej.

Funkcje

• Regulacyjna - Forum negocjacji, współpracy oraz rozstrzygania sporów,
• Kontrolna - Nadzór nad wcielaniem w życie porozumień i ich praktycznym funkcjonowaniem,
• Operacyjna - Udzielanie pomocy technicznej państwom członkowskim,

Skład i działanie

Do WTO należy 151 krajów, z Polską włącznie. Na czele tej organizacji stoi Przewodniczący, którym aktualnie jest Pascal Lamy. Najwyższą władzą WTO jest Konferencja Ministerialna, która jest organem decyzyjnym.

"Działalność WTO jest finansowana ze składek członkowskich ustalanych na podstawie ich udziału w światowych obrotach towarowych, usługowych i praw własności intelektualnej". (K. Budzowski, S. Wydymus 2000, s. 31)

Siedzibą WTO jest Genewa. Organizacja ta posiada osobowość prawną. Realizuje swe funkcje poprzez szereg konferencji, z których najbardziej sławna pozostaje konferencja w Seattle. Zakończyła się ona niepowodzeniem i naraziła WTO na falę krytyki.

Najnowsza runda negocjacyjna nosi nazwę Doha Development Agenda i wg planów miała być zakończona w 2005 roku, ale trwa nadal.

Struktura

1.Konferencja Ministralna

To najwyższy organ WTO złożony z przedstawicieli wszystkich krajów członkowskich, zwoływany co najmniej raz na dwa lata. Organ ten podejmuje decyzje we wszystkich sprawach związanych z wielostronnymi porozumieniami handlowymi oraz wszystkimi najważniejszymi sprawami związanymi z WTO.

2.Rada Generalna

Organ wykonawczy składający się z wszystkich państw członkowskich, zbierający się w miarę potrzeby. Wykonuje również czynności Organu Rozstrzygania Sporów oraz Organu Przeglądu Polityki Handlowej

3 Rady podporządkowane Radzie Generalnej:

• Rada do spraw Handlu Towarami
• Rada do spraw Handlu Usługami
• Rada do spraw Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej

Krytyka WTO

Argumentem najczęściej spotykanym przeciwko WTO jest zarzucanie tej organizacji, iż jest instytucją niedemokratyczną, która służy interesom jedynie wielonarodowych korporacji. Inna grupa zarzutów dotyczy negatywnych konsekwencji globalizacji, czyli likwidację krajowych miejsc pracy na skutek upadku niekonkurencyjnych przedsiębiorstw oraz pogłębianie się dysproporcji rozwojowych. Spotyka się również argumenty, że WTO nie dba o ochronę środowiska.

Konferencje ministralne WTO

Do tego czasu w ramach WTO miało miejsce siedem konferencji ministralnych. Jedną z najbardziej istotnych rund, która jest niezakończona, jest Runda Doha. Postanowienie o jej rozpoczęciu zostało podjęte podczas czwartej konferencji ministralnej, która miała miejsce w Doha w listopadzie 2001 roku. Przyjęto wówczas Program Rozwojowy z Doha (Doha Development Agenda). Początkowo wg ustaleń organizatorów planowano, że runda zakończy się w 2005 roku. Jednakże zakres poruszanych zagadnień był bardzo szeroki, co przyczyniło się do występowania różnych konfliktów, a to z kolei uniemożliwiło zakończenie prac w przewidywanym czasie. Runda Doha jest niezaprzeczalnie najdłużej trwającą oraz najbardziej skomplikowaną z dotychczas prowadzonych rund negocjacyjnych w sektorze handlu międzynarodowego. Teraźniejsza faza obrad zdecydowanie potwierdza, że w najbliższym czasie stronom nie uda się uzyskać zadowalającego kompromisu.

Podejmowanie decyzji w WTO

Przebieg podejmowania decyzji w WTO jest opanowany przez zasadę osiągania porozumienia, która jest utrzymywana od czasów GATT jako quasi organizacji międzynarodowej. Konsensus przedstawiony jest jako brak oficjalnego sprzeciwu któregokolwiek z członków Światowej Organizacji Handlu przybyłych na zebranie, na którym ma zostać podjęta decyzja na dany temat. Jeśli wystąpi sytuacja, w której dojście do porozumienia jest niemożliwe, przeprowadza się głosowanie. Każdy z członków ma wówczas przyznany jeden głos i nie ma żadnego znaczenia jego pozycja czy też znaczenie w WTO. Nie jest to powszechnie stosowana zasada, ponieważ w większości organizacji międzynarodowych stosowana jest zasada głosów ważonych. Precyzyjna metodyka przeprowadzania głosowań w danych organach decyzyjnych Światowej Organizacji Handlu jest określona w regulaminach oraz zasadach postępowania tych organów.

Światowa Organizacja Handlu — artykuły polecane

OECD — Unia — Traktat z Lizbony — Wspólnoty europejskie — GATT — Traktat Paryski — Traktat Rzymski — Europejska Wspólnota Węgla i Stali — Rada Europejska

Bibliografia

• Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (2007), Ekonomia. Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Bożyk P., Misala J., Puławski M. (2002), Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Budzowski K., Wydymus S. (2007), Problemy handlu międzynarodowego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Latoszek E., Proczek M. (2001), Organizacje międzynarodowe. Założenia, cele, działalność, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa
• Samuelson P., Nordhaus W., (2007), Ekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Szymańczyk K. (2012), Studia społeczne, Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie, Warszawa
• Zielińska-Głębocka A. (2012), Współczesna gospodarka światowa, Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Obińska Emilia, Woźna Aleksandra, Żerdziński Jarosław