Składki ZUS

Składki ZUS to obowiązkowe składki płacone przez przedsiębiorców i pracowników do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

TL;DR

ZUS to instytucja odpowiedzialna za pobieranie obowiązkowych składek ubezpieczeniowych od przedsiębiorców i pracowników. Składki te finansują różne świadczenia, takie jak zasiłek chorobowy, emerytura czy renta. Obowiązek płacenia składek dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich współpracowników. ZUS odpowiada także za ustalanie i wypłacanie świadczeń oraz kontrolowanie prawidłowości orzekania o niezdolności do pracy. Zakład ma również zadania z zakresu prewencji rentowej i wypadkowej.

Do rodzajów składek ZUS zaliczają się

• ubezpieczenie emerytalne 19,52% podstawy wymiaru
• ubezpieczenia rentowe 8,00% podstawy wymiaru
• ubezpieczenie chorobowe 2,45% podstawy wymiaru
• ubezpieczenie wypadkowe od 0,40% do 3,60% podstawy wymiaru
• ubezpieczenie zdrowotne 9,00% podstawy wymiaru (odliczane 7,75%)
• Fundusz Pracy 2,45% podstawy wymiaru
• Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych 0,10%
• Fundusz Emerytur Pomostowych 1,50%

Rodzaje świadczeń realizowanych przez ZUS

Z tytułu choroby i macierzyństwa:

• zasiłek chorobowy
• zasiłek macierzyński
• zasiłek opiekuńczy
• zasiłek wyrównawczy
• świadczenie rehabilitacyjne

Z tytułu długotrwałej niezdolności do pracy:

• renta z tytułu niezdolności do pracy
• renta szkoleniowa

Z tytułu starości:

• emerytura
• dodatek pielęgnacyjny do emerytur i rent

Z tytułu śmierci żywiciela:

• renta rodzinna
• dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej

Z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej:

• jednorazowe odszkodowanie
• świadczenia z tytułu choroby, długotrwałej niezdolności do pracy i śmierci żywiciela
• świadczenia zdrowotne z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych
• zwrot kosztów poniesionych na zakup przedmiotów ortopedycznych

Inne:

• zasiłek pogrzebowy
• renta socjalna
• świadczenie przedemerytalne
• rehabilitacja lecznicza w ramach prewencji rentowej ZUS.

Obowiązek płacenia składek ZUS

I.Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, które nie prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziły pozarolniczej działalności.

II.Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, tj.:

• osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej
• twórcy i artyści
• osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, a także osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu, z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych
• wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej
• osoby prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświat.

III.Osoby współpracujące z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność.

WYJĄTEK! Prowadzący działalność nie mają takiego obowiązku w stosunku do zleceniobiorców, którzy są uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych lub studentami, w wieku do ukończenia 26 lat - grupa ta z tytułu zawartej umowy zlecenia nie podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu ani obowiązkowo ani dobrowolnie.

Zasady finansowania składek ZUS

Składkę na ubezpieczenie emerytalne:

• osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą - finansują w całości sami ubezpieczeni
• osób współpracujących przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej - finansuje w całości płatnik składek
• pracowników i zleceniobiorców - finansuje w połowie ubezpieczony, a w połowie płatnik składek

Składkę na ubezpieczenia rentowe:

• osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą - finansują w całości sami ubezpieczeni
• osób współpracujących przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej - finansuje w całości płatnik składek
• pracowników i zleceniobiorców - finansują w wysokości 1,5% podstawy wymiary ubezpieczony

Składkę na ubezpieczenie chorobowe:

• osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą oraz pracowników i zgłoszonych do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego zleceniobiorców - finansują w całości sami ubezpieczeni
• osób współpracujących przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej - finansuje w całości płatnik składek

Składkę na ubezpieczenie wypadkowe:

• osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą - finansują w całości te osoby, które są płatnikami składek
• osób współpracujących przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej oraz pracowników i zleceniobiorców - finansuje w całości płatnik składek.

Zadania ZUS

Zakład Ubezpieczeń Społecznych:

• ustala uprawnienia i wypłaca każdego miesiąca emerytury i renty dla około 7,3 mln osób
• ustala uprawnienia i wypłaca zasiłki chorobowe, macierzyńskie, opiekuńcze, wyrównawcze, pogrzebowe i świadczenia rehabilitacyjne
• przeprowadza badania lekarskie i wydaje orzeczenia dla potrzeb ustalenia uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, innych świadczeń wypłacanych przez ZUS oraz dla celów poza ubezpieczeniowych
• kontroluje prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy
• nadaje upoważnienia lekarzom do wystawiania zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy
• realizuje zadania z zakresu prewencji rentowej, w tym rehabilitacji leczniczej oraz prewencji wypadkowej
• ustala obowiązek ubezpieczeń społecznych, wymierza i pobiera składki na te ubezpieczenia
• z części składek na ubezpieczenie emerytalne pobiera składkę na II kapitałowy filar ubezpieczenia emerytalnego i przekazuje ją do otwartych funduszy emerytalnych (OFE)
• pobiera i rozlicza składkę na ubezpieczenie zdrowotne i przekazuje ją do Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ)
• pobiera składkę na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
• pobiera i rozlicza składkę na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Składki ZUS — artykuły polecane

Składki KRUS — Ubezpieczenie chorobowe — Ubezpieczenie zdrowotne — Zasiłek — Świadczenie rehabilitacyjne — Ubezpieczenie rentowe — Ubezpieczony w systemie ubezpieczeń społecznych — Ubezpieczenie emerytalne — Emerytura

Bibliografia

• Aniszewska G. (2006), Obowiązki zakładów pracy i przedsiębiorców wobec ZUS w 2006 roku, Difin, Warszawa
• Anna Siporska, Ubezpieczenia społeczne w Polsce, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, 2012, Warszawa
• ZUS (2023), ABC płatnika składek/Informacja dla osób rozpoczynających prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej i rozliczających składki, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa

Autor: Magdalena Kuleta, Monika Dziadkowiec