Ubezpieczony w systemie ubezpieczeń społecznych

Ubezpieczony, to według ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoby fizyczne podlegające jednemu z czterech typów ubezpieczeń - emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, bądź wypadkowemu.

Ubezpieczeniom rentowym, emerytalnemu i chorobowemu podlegać można obligatoryjnie albo fakultatywnie, a w ubezpieczeniu wypadkowym jest tylko podległość obowiązkowa albo niemożność ubezpieczenia. Obowiązek ubezpieczeń istnieje w pewnych ramach czasowych, które nazywa się okresem ubezpieczeniowym. Okres ubezpieczeniowy powstaje wraz z zaistnieniem stosunku prawnego lub stanu faktycznego, z którym ustawa wiąże powstanie obowiązku ubezpieczenia, a kończy się wraz z zaistnieniem stosunku prawnego lub stanu faktycznego.

Podmioty podlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu

• pracownicy,
• członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
• członkowie osób prowadzących pozarolniczą działalność i ich współpracowników,
• członkowie osób wykonujących pracę nakładczą i pracę na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, i ich współpracowników.
• duchowni,
• pobierający uposażenie posłowie,
• wybrani w Polsce posłowie do Parlamentu Europejskiego i senatorowie,
• żołnierze (niezawodowi w służbie czynnej) i odbywający zastępcze formy służby wojskowej
• funkcjonariusze Służby Celnej,
• osoby wykonujące odpłatnie pracą, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.

Tytułem ubezpieczenia są też:

• stypendia (słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, sportowe, dla absolwentów w okresie odbywania szkolenia lub stażu, na które zostali skierowani przez powiatowy urząd pracy),
• zasiłki (dla bezrobotnych, macierzyński, socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia) oraz sprawowanie opieki nad dzieckiem wymagającym stałej pielęgnacji lub nad ciężko chorym członkiem rodziny.

Rodzaje ubezpieczeń społecznych

System ubezpieczeń społecznych obejmuje wiele różnych rodzajów ubezpieczeń, które mają na celu zabezpieczenie różnych aspektów życia społecznego. Poniżej przedstawiamy najważniejsze rodzaje ubezpieczeń społecznych:

• Ubezpieczenia emerytalne. Ubezpieczenia emerytalne mają na celu zapewnienie odpowiedniego świadczenia emerytalnego osobom, które osiągnęły odpowiedni wiek emerytalny lub nie są już zdolne do pracy.
• Ubezpieczenia rentowe. Ubezpieczenia rentowe mają na celu zapewnienie świadczeń rentowych osobom, które utraciły zdolność do pracy z powodu choroby lub niepełnosprawności.
• Ubezpieczenia chorobowe. Ubezpieczenia chorobowe mają na celu zapewnienie świadczeń finansowych w przypadku choroby lub niezdolności do pracy z powodu choroby.
• Ubezpieczenia wypadkowe. Ubezpieczenia wypadkowe mają na celu zapewnienie świadczeń finansowych w przypadku wypadku lub uszczerbku na zdrowiu spowodowanego przez pracę lub inne okoliczności.

Równość traktowania

Wszyscy ubezpieczeni powinni być traktowani równo bez względu na płeć, stan cywilny, stan rodzinny. Zasada równego traktowania dotyczy w szczególności:

• warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych,
• obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne,
• obliczania wysokości świadczeń
• okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń.

Wypłata świadczeń

Wypłacalność świadczeń z ubezpieczeń społecznych gwarantowana jest przez państwo. Ubezpieczony ma prawo do świadczeń rozumianych jako przysporzenie dóbr. Do podstawowych sposobów rozdziału dóbr zalicza się:

• wymianę,
• przyznanie prawa do dóbr,
• reglamentację dóbr.

W ubezpieczeniach występują dwa pierwsze sposoby.

Świadczenia ubezpieczeniowe mają obecnie w Polsce charakter pieniężny i dzieli się je na:

• długoterminowe,
• krótkoterminowe,
• jednorazowe.

Prawa ubezpieczonego

Ubezpieczony ma prawo żądać od ZUS wydania decyzji w sprawach dotyczących między innymi:

• zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych,
• przebiegu ubezpieczeń,
• wymiaru składek i ich poboru,
• umorzenia należności z tytułu składek,
• ustalenia uprawnień do świadczeń,
• wymiaru świadczeń.

Ubezpieczony w systemie ubezpieczeń społecznych — artykuły polecane

Ubezpieczenie rentowe — Ubezpieczenie emerytalne — Ubezpieczenie chorobowe — Ubezpieczenia społeczne — Zasiłek — Składki ZUS — Płatnik składek — Składki KRUS — Emerytura pomostowa

Bibliografia

• Biernat S. (1985), Problemy prawne sprawiedliwego podziału dóbr przez państwo, Kraków
• Kolasiński K. (2006), Modele i funkcje ubezpieczeń społecznych, Toruń
• Piotrowski J. (2005), Zabezpieczenia społeczne, problematyka i metody, Warszawa
• Zieliński T. (2006), Ubezpieczenia społeczne pracowników - część ogólna, Warszawa

Autor: Karolina Molong