Cechy stanowiska pracy

Stanowisko pracy jest najmniejszą, niepodzielną komórką organizacyjną przedsiębiorstwa, w której odbywa się proces pracy, wyróżniający się zarówno statystycznym układem elementów, jak i dynamiką pracy ludzkiej, funkcjonowaniem maszyn i urządzeń oraz oddziaływaniem czynników otoczenia (A. Sajkiewicz 1986, s. 41).

Podstawowymi cechami stanowiska pracy są:

• wyposażenie stanowiska
• metoda pracy
• warunki pracy
• układ zasilania
• wykonawca
• wyroby i usługi

TL;DR

Artykuł omawia podstawowe cechy stanowiska pracy, takie jak cel, wyposażenie, metoda pracy, warunki pracy, układ zasilania, wykonawca i wyroby/usługi. Opisuje również znaczenie sporządzania opisów stanowisk pracy dla zarządzania kapitałem ludzkim. Pokazuje, że tworzenie opisów stanowisk powinno służyć usprawnieniu funkcjonowania organizacji. Artykuł również porusza temat różnych wzorców opisu stanowisk pracy oraz znaczenia nazwy stanowiska.

Cel stanowiska pracy

Wszystkie stanowiska w danej organizacji powinny posiadać swój własny cel istnienia. Uniknie to jego bezcelowości oraz inwestowanie w niego niepotrzebnych nakładów finansowych. Cele stanowisk, które dotyczą realizacji funkcji wspierających organizację są najtrudniejsze do ustalenia. Niemożliwość określenia celu jego istnienia jest powodem do jego likwidacji. Stworzenie stanowiska pozwala na zdefiniowanie źródła sukcesów oraz porażek w danej jednostce. Wszystkie stanowiska pracy składają się z wielu mniejszych istotnych celów i zadań. To ich realizacja wpływa na osiągniecie głównego celu. Określenie celu stanowiska pracy pomaga pracownikom wykonującym konkretne zadania na zdefiniowanie priorytetów odnoszących się do bieżącej pracy oraz poszerzenie rozumienia perspektywy jej realizacji. Lista realizowanych zadań na stanowisku pracy powinna być krótka i nie przekraczać 8. Główny cel stanowiska, zadania oraz cele poboczne powinny zawierać ocenę ich realizacji. Zadania dokonywane na wyższych szczeblach powinny być określane mniej szczegółowo niż zadania na niższych. Na każdym poziomie natomiast należy pozostawić pracownikom marginesu swobody licząc na opracowanie przez nich nowych rozwiązań. (R. Tomaszewska 2010, s. 8)

Wyposażenie stanowiska

Istotnym elementem dostosowania stanowiska do wykonywanej pracy jest projektowanie przestrzenne pod kątem wygody użytkownika i funkcjonalności elementów. Umożliwia to ustalenie wielkości przestrzeni pracy, odpowiednich rozmiarów powierzchni pracy i jej wysokości, rozmiarów siedzisk i urządzeń oraz optymalne rozmieszczenie elementów, urządzeń sygnalizacyjnych i sterowniczych.

Projektowanie stanowiska pracy wymaga podjęcia decyzji dotyczącej wyposażenia stanowiska w odpowiednie urządzenia oraz ich odpowiedniego rozmieszczenia. Sposób lokalizacji powinien zapewnić efektywne funkcjonowanie systemu człowiek - maszyna.

Przy rozmieszczeniu urządzeń stosuje się wiele zasad i kryteriów np. typ populacji użytkowników, komfort obsługi, bezpieczeństwo, estetykę i modę, bliskość urządzeń dla ułatwienie obsługi, rozłożenie pracy na odpowiednie kończyny i wymiary antropometryczne.

Metoda pracy

Każda praca stanowi dla wykonującego źródło obciążenia biologicznego, ponieważ wpływa na zmiany czynnościowe w poszczególnych układach i w całym organizmie ludzkim (A. Zalewska 2010, s. 6)

Obciążenia występujące podczas wykonywania pracy możemy podzielić na:

• obciążenia fizyczne, spowodowane pracą mięśniową
• obciążenia psychiczne, które są wynikiem zaangażowania procesów myślowych, oraz
• nerwowe, wynikające z samej pracy lub psychicznych i materialnych warunków pracy

Wykonywaną pracę możemy zakwalifikować do:

• pracy fizycznej, gdy występuje przewaga elementów pracy mięśniowej
• pracy umysłowej, gdy wyższy jest stopień zaangażowania w pracy kory i ośrodków mózgowych niż mięśni

Warunki pracy

Warunki środowiska pracy oddziałują na poszczególne narządy i układy. Wywierają wpływ na samopoczucie człowieka, jego sprawność fizyczną i umysłową, na wydajność i jakość pracy oraz zachowanie dobrego stanu zdrowia pracowników.

Układ zasilania

Człowiek jako osoba obsługująca stanowisko pracy odbiera informacje od urządzeń, podejmuje decyzje na podstawie odebranych informacji oraz wykonuje czynności sterowania w celu wywołania zmian w funkcjonowaniu urządzenia.

Urządzenia pozwalają na odbiór informacji za pośrednictwem zmysłów: wzroku, słuchu, dotyku, powonienia i smaku. Zrozumienie i przyswojenie informacji uzależnione jest od możliwości rozróżniania dostarczonych sygnałów. Uzyskana informacje po przetworzeniu w ośrodkowym układzie nerwowym służą do podjęcia decyzji (Czapta T., Malarski M. 2010, s. 215)

Większość działań człowieka podczas pracy ma charakter złożony i wymaga ciągłych regulacji i ciągłego podejmowania odpowiednich decyzji:

• sterowanie przez człowieka maszyną, uruchomieniu, regulowaniu biegu, zatrzymaniu (dźwignie, korby, przyciski, itp.)
• manipulowaniu przedmiotem obróbki (np. przemieszczaniu materiału lub przedmiotu)
• komunikowaniu się z innymi pracownikami za pomocą słów i gestów

Wykonawca

Rozpatrując stanowisko pracy należy brać pod uwagę, że mamy do czynienia z człowiekiem wykonującym daną czynność oraz z jego możliwościami umiejętnościami, wykształceniem, wiedzą, cechami fizycznymi, jak i osobowością, temperamentem, doświadczeniem, stosunkiem do pracy i motywacją.

Dla danego środowiska pracy i sytuacji w nim zachodzących pracownik musi posłużyć się pewnymi kompetencjami, potrzebuje ściśle określonych umiejętności, cech i wiedzy.

Na każdym stanowisku pracy inne są warunki pracy, inne priorytety i specyfika, sposoby działania i okoliczności zdobywania nowych umiejętności będących podstawą dalszego doskonalenia (Czapta T., Malarski M. 2010, s. 218)

Wyroby i usługi

Na każdym stanowisku pracy wytwarzane są wyroby i usługi. Ich produkcja uzależniona jest od człowieka wykonującego daną czynność, jak i jego kompetencji, umiejętności i doświadczenia wymaganego na danym stanowisku pracy. Na proces wytwarzania mają również wpływ maszyny i urządzenia za pomocą, których pracownik odbiera informacje i na ich podstawie podejmuje decyzje.

Cele tworzenia opisów stanowisk

Należy wyraźnie zaznaczyć, że słowo “stanowisko" nie jest tożsame z wyrażeniem “miejsce pracy". Stanowisko to świadomy zbiór zadań i celów, których realizacja dąży do sukcesu danej jednostki. Nie jest ono związane z żadnym konkretnym miejscem lub podmiotem (R. Tomaszewska 2010, s. 13)

Rozróżniamy dwa cele sporządzania opisu stanowisk pracy:

• cele organizacyjne
• cele odnoszące się do zarządzania kapitałem ludzkim.

Opis stanowisk pracy ma na celu optymalizację procesów pracy oraz skupienie się na realizacji celów danej jednostki. Dopiero w kolejnym etapie koncentrują się na definicji i gwarancji niezbędnych kompetencji służących wykonaniu zoptymalizowanych procesów pracy.

Opis stanowisk to główne narzędzie zarządzania kapitałem ludzkim. Wyróżniamy następujące jego obszary:

• budowa organizacji
• wynagrodzenie
• dobór pracowników
• ocena i planowanie rozwoju pracowników
• wewnętrzny i zewnętrzny ruch kadr

Stanowisko pracy w praktyce

Sporządzanie opisów stanowisk pracy nie może skupiać się jedynie na zarządzaniu kapitałem ludzkim. Tworzenie opisów stanowisk jest procesem mającym na celu usprawnienie funkcjonowania podmiotu. Należy podjąć się krytycznej analizie obecnego sposobu koordynacji pracy. Tylko takie działanie pozwoli na jej pożądane usprawnienie.

Zakres opisu stanowiska pracy

Rozróżniamy kilka wzorców opisu stanowisk pracy. Znacząco różnią się one między sobą. Wynika to głównie z innego między sobą etapu rozwojowego danej jednostki organizacyjnej (opisy stanowisk pracy organizacji młodych są o wiele bardziej uproszczone niż organizacji dojrzałych). Różnice wynikają również z odmiennego sposobu prowadzenia dokumentacji w firmie oraz wielowymiarowych specyfik branżowych. Sposób konkurowania również wpływa na różnice opisów.

Nazwa stanowiska pracy

Nazwa stanowiska ma bardzo duży wpływ na funkcjonalną komunikację. Jej znaczenie powinno być prosto definiowane i określać zadanie, które realizuje. Jeżeli nazwa stanowiska nie będzie określała jego prawdziwego znaczenia - jej główna funkcja zostanie utracona. Język polski często nie pozwala niestety na skrótowe określenie nazw. Korzystając z dwuczłonowego nazewnictwa stanowisk część pierwsza określa znaczenie stanowiska, a część druga (często poprzedzona określeniem “ds".- “do spraw") określa specjalizację stanowiska w organizacji.

Cechy stanowiska pracy — artykuły polecane

Stanowisko pracy — System zarządzania — System zarządzania przebiegiem procesów — System informacji strategicznej — Czynniki wpływające na zarządzanie kadrami — Wartościowanie pracy — Humanizacja pracy — Planowanie zasobów ludzkich — Ocena środowiska pracy

Bibliografia

• Czapta T., Malarski M. (2010), Wykorzystywanie kompetencji w procesie wartościowania pracy, Acta Universitatis Lodziensis
• Knapik S. (red.) (1996), Ergonomia i ochrona pracy, Wydawnictwo AGH, Kraków
• Martyniak Z. (1996), Metody organizowania procesów pracy, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Olszewski J. (1997), Podstawy ergonomii i fizjologii pracy, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań
• Szałkowski A. (red.) (2000), Wprowadzenie do zarządzania personelem, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Tomaszewska R. (2010), Opisy stanowisk pracy w praktyce, Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego, Warszawa

Autor: Anna Bernaciak, Dominika Strzelec