Teoria lokalizacji

Teoria lokalizacji jest jednym z mikroekonomicznych ujęć handlu zagranicznego, ze szczególnym uwzględnieniem zagranicznych inwestycji bezpośrednich. Do powstania i rozwoju teorii lokalizacji bezpośrednich inwestycji zagranicznych najbardziej przyczynili się uczeni: H. Dunning, A.M. Rugman oraz P.Tesch.

Podjęcie bezpośredniej inwestycji zagranicznej jest w myśl teorii lokalizacji zależne od przewag konkurencyjnych kraju (regionu). Teoria objaśnia, jakie czynniki decydują o podjęciu zagranicznej inwestycji bezpośredniej na terenie danego kraju. Czynniki te zazwyczaj dzielone są na cztery grupy:

• czynniki instytucjonalne i polityczne
• czynniki kosztowe
• czynniki rynkowe
• bariery handlowe.

Czynniki instytucjonalne i polityczne

Do czynników tej grupy należą:

• krajowe i lokalne ustawodawstwo i prawo
• rozwiązania fiskalne
• stabilność polityczna
• zakres interwencjonizmu państwowego
• bezpieczeństwo prawne
• nastawienie społeczeństwa do zagranicznych inwestorów
• infrastruktura instytucjonalna, gospodarcza, transportowa

Czynniki kosztowe

Czynniki te obejmują:

• dostępność czynników produkcji
• ceny czynników produkcji
• koszty transportu i komunikacji

Ważną kwestią jest tu także dostęp do odpowiednio wykwalifikowanej siły roboczej oraz poziom płac. Oprócz tego o przewadze lokalizacji decyduje wydajność i jakość pracy.

Czynniki rynkowe

Dotyczą one głównie rynku zbytu produktów firmy:

• wielkość rynku
• dynamika wzrostu rynku
• chłonność i wielkość rynku
• stopień nasilenia konkurencji
• instrumenty i mechanizmy ochrony rynku

Bariery handlowe

Do grupy barier handlowych należą:

• instrumenty taryfowe (cła, licencje importowe, licencje eksportowe, kontyngenty importowe, subsydia dla krajowych producentów)
• instrumenty parataryfowe
  • opłaty wyrównawcze, depozyty importowe, podatki importowe, ceny minimalne lub maksymalne,
  • instrumenty pozataryfowe - różne ograniczenia administracyjne (ograniczenia ilościowe, dobrowolne ograniczenia eksportu, normy sanitarne, fitosanitarne, weterynaryjne, techniczne, subsydia eksportowe, wymóg składnika krajowego, dumping, zakupy rządowe).

Można także wspomnieć o zjawisku dystansu psychicznego, czyli całokształcie czynników kulturowych, religijnych, różnic w praktykach biznesowych.

Wszystkie wymienione powyżej czynniki decydują o wytworzeniu specyficznego klimatu inwestycyjnego danego obszaru i tym samym jego atrakcyjności dla inwestorów z zagranicy. Jednakże każdy inwestor, w zależności od motywów rozpoczęcia działalności gospodarczej za granicą, będzie przypisywał poszczególnym czynnikom inne wagi.

Krytyka teorii lokalizacji

Chociaż teoria w wyczerpujący sposób tłumaczy, jakie czynniki decydują o atrakcyjności danego regionu dla inwestycji, to zarzuca się jej, że podejmuje problem tylko od strony lokalizacji geograficznej, bez rozpatrywania innych aspektów. Ponadto teoria podchodzi do problemu statycznie, bez elementu dynamiczności. Z powyższych powodów teorie tę zazwyczaj uzupełnia się innymi próbami objaśnienia zagranicznych inwestycji bezpośrednich, jak np. eklektyczną teorią J. M. Dunninga.

Teoria lokalizacji — artykuły polecane

Rynek krajowy — Czynniki wpływające na rozwój wymiany międzynarodowej — Międzynarodowy podział pracy — Zasady podejmowania decyzji eksportowych i importowych — Liberalizacja handlu — Globalizacja gospodarki — Koszty komparatywne — Gospodarka otwarta — Szanse

Bibliografia

• P. Tesch, Die Bestimmungsgründe des internationalen Handel und der Direktinvestition, Berlin, 1980 r
• Rymarczyk J. (1996), Internacjonalizacja przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Dominika Tomczyk