RAROC

RAROC (Risk-Adjusted Return on Capital) - zwrot osiągnięty przez jednostkę biznesową z alokowanego jej kapitału. Inaczej nazywany modelem skorygowanej o ryzyko rentowności kapitału, używa się przede wszystkim do oceny zyskowności różnych obszarów działań, w tym również działalności pożyczkowej.

TL;DR

RAROC (Model skorygowanej o ryzyko rentowności kapitału) to wskaźnik używany do oceny zyskowności różnych obszarów działalności, w tym działalności pożyczkowej. RAROC uwzględnia poziom ryzyka operacji bankowych i może być stosowany do każdego typu ryzyka. Metoda RAROC jest stosowana we wszystkich obszarach działalności banku. W bankowości RAROC jest wykorzystywany przy przyznawaniu kredytu, wycenie pożyczki, tworzeniu raportów dla zarządów banku i planowaniu strategii biznesu. Metoda RAROC pozwala bankom dokładnie ocenić efektywność kredytowej inwestycji, biorąc pod uwagę dochód i ryzyko.

Charakterystyka RAROC

Zasadniczą różnicą między RAROC, a standardowymi miarami rentowności jest brak uwzględnienia różnych poziomów ryzyka operacji bankowych przez metody tradycyjne. Wielką zaletą tego wskaźnika jest to, że może zostać zastosowany do każdego typu ryzyka. RAROC nie jest niestety idealny i posiada również wady. Przede wszystkim jest dość apodyktyczny, ponieważ opiera się na danych historycznych (od 2 miesięcy do roku), lepiej daje sobie radę z aktywami, które są przedmiotem obrotu oraz nie uwzględnia korelacje pomiędzy poszczególnymi operacjami. Model ten stosowany jest we wszystkich obszarach działalności banku.

Jedną z możliwości przedstawiania skorygowanej o ryzyko rentowności kapitału jest współczynnik Sharpe'a, gdzie w liczniku znajduje się pewna miara skorygowanego dochodu w obecnym okresie bądź okresie przyszłym. W mianowniku natomiast zapisuje się nieoczekiwaną stratę - innymi słowy ekonomiczny kapitał ryzykowany. Dzięki zastosowaniu tego wskaźnika jesteśmy w stanie porównać portfele inwestycyjne o różnych poziomach ryzyka oraz różnych stopach zwrotu, przy okazji normalizując uzyskane wyniki.

$RAROC={S_{d} \over K_{r}}$

Gdzie:

• S_d - Skorygowany dochód
• K_r - Kapitał ryzykowany

Zakłada się, że po obliczeniu skorygowanej o ryzyko rentowności kapitału dla danej pożyczki porównuje się ten wskaźnik z pewną stopą progową odzwierciedlającą ponoszone przez bank koszty środków finansowych lub koszty alternatywne jakie ponoszą inwestorzy przetrzymujący akcje banku. W niektórych modelach RAROC stopą progową jest zatem rentowność kapitału własnego (ROE) osiągana przez akcjonariuszy banku, w innych natomiast miara średnio ważonego kosztu kapitału (WACC). Jeśli RAROC>stopy progowej wtedy pożyczkę uznaje się za powiększającą wartość. RAROC oblicza się zazwyczaj niezależnie dla każdej działalności bez uwzględnienia jak zostało wyżej wspomniane korelacji pomiędzy różnymi operacjami. Trzymając się zatem ściśle definicji każdy wartościowy projekt wg wskaźnika Sharpe'a powinien zostać sfinansowany. Niestety przy takim podejściu liczba projektów spełniających warunek RAROC>stopy progowej przekraczałaby dostępny kapitał banku. Dlatego wprowadzono drugą rundę alokacji kapitału ekonomicznego, która polega na wyliczeniu współczynników wagowych:

$w_{j}={{EC_{B}} \over {\displaystyle \sum _{j=1}^{n}EC_{j}}}$

Przy czym:

• EC_B - dostępny kapitał ekonomiczny banku
• EC_j - wstępna alokacja kapitału ekonomicznego na projekty akceptowalne z warunkiem RAROC>stopy progowej

Wskaźnik ten może służyć jako podstawa do prognozowania przyszłych wyników jednostek - co przydaje się w podejmowaniu decyzji o przyszłej alokacji kapitału bądź jako podstawowa miara do oceny dotychczasowych wyników, które poszczególne jednostki osiągają w danym czasie. Na skutek tego można również stwierdzić, które formy działalności są rentowne i warto je rozwijać oraz te, które przyniosą stratę i nie są warte inwestycji. RAROC jest najczęściej stosowanym pomiarem rentowności skorygowanym o ryzyko (RAPM - Risk-Adjusted Performance Measurement). RAROC można przedstawić również wzorem, gdzie w liczniku znajduje się różnica Przychodów od Kosztów oraz Oczekiwanych strat, a w mianowniku Kapitał Ekonomiczny. Wartość, którą obliczamy w liczniku można liczyć po jak i przed opodatkowaniem. W liczniku sporadycznie pojawia się skalkulowana poprzednio stopa zwrotu z kapitału ekonomicznego będąca wolna od ryzyka.

Sposoby obliczania RAROC

RAROC można obliczać na 2 sposoby:

• ex ante (przed rozpoczęciem roku rozliczeniowego)
• ex post (po zakończeniu roku rozliczeniowego)

Obliczenia wykonywane sposobem ex ante oparte są na szacunkach zysku oczekiwanego, tymczasem obliczenia, które wykonuje się sposobem ex post przeprowadza się na podstawie danych o faktycznie wypracowanym zysku. Obliczenia ex ante wykorzystywane są zazwyczaj w celu stwierdzenia, czy poszczególna jednostka biznesowa powinna być nadal rozwijana, bądź prędzej zmniejszana, natomiast obliczenia ex-post wykonuje się w celach ewaluacyjnych oraz nierzadko również w celach związanych z wypłacaniem premii.

Podjęcie decyzji o rozwijaniu bądź zmniejszeniu jednostki biznesowej obliczając na podstawie danych ex post zazwyczaj nie jest najlepszym rozwiązaniem, mimo pojawiającej się ku temu naturalnej pokusy. Niewykluczone jednak, że w ubiegłym roku pojawiły się nieoczekiwanie wysokie straty operacyjne, a straty kredytowe w dużym stopniu przekroczyły średnią.

RAROC - zastosowanie w bankowości

W dzisiejszych czasach metoda RAROC jest wykorzystywana powszechnie w działalności bankowej. Przede wszystkim RAROC wykorzystuje się przy: przyznawaniu kredytu, wycenie pożyczki dla przedsiębiorstw" tworzeniu raportów dla zarządów banku, planowania strategii dla biznesu.

Metoda RAROC koryguje rentowność umowy kredytowej dodając do niej ryzyko finansowe.

Proces RAROC posiada dwa etapy:

• Zysk z transakcji jest poprawiany o ryzyko, które pociąga za sobą transakcja - odejmujemy koszt ryzyka, który według zasady RAROC stanowi stratę, którą oczekujemy.,
• Środki pieniężne, które są potrzebne do utworzenia transakcji są poprawiane o wielkość ryzyka.

Głównym zamysłem na wprowadzenie systemu RAROC w instytucjach bankowych jest zróżnicowanie kosztów ryzyka, które niesie za sobą kredyt. Obrazuje to sytuacja, w której dwa przedsiębiorstwa zaciągają kredyt w porównywalnych warunkach. mimo że obie firmy posiadają zdolność kredytową, ich skala narażenia kredytodawcy na ryzyko może znacząco się różnić. (J. Gwizdała, 2013)

Jest to metoda skuteczna, ponieważ lepiej ukazuje wielkość i ważność ponoszonego przez bank ryzyka. Udzielający kredyt bank ocenia dzięki tej metodzie dokładnie efektywność kredytowej inwestycji biorąc pod uwagę dochód i ryzyko. Dzięki temu udzielające kredyt banki podejmują rozsądne i optymalne decyzje względem inwestycji (P.Chłopek, 2013) Gdy bank chce ustalić czy, udzielenie kredytu danej instytucji nie będzie się wiązało z przyszłymi problemami dla banku szacuje ryzyko wraz z dochodem, który może otrzymać z kredytu. Jeżeli wyliczony wskaźnik RAROC przewyższa stopę krytyczną to w takim przypadku bank może udzielić kredytu. W przypadku, gdy wartość krytyczna jest niespełniona bank może ubiegać się o podwyższenie ceny kredytu dla przedsiębiorstwa, lub nawet nie udzielić kredytu (J. Gwizdała, 2013)

Czas spłaty kredytu oraz kwota kredytu są znane dla kredytodawcy. Trudność dla banków w metodzie RAROC pojawia się przy szacowaniu ewentualnej zmiany ratingu przedsiębiorstwa biorącego kredyt. Takie dane są rzadko publikowane oraz bardzo trudne do zdobycia. Aby móc jednak móc skorzystać z tej metody, kredytodawcy są zmuszeni do korzystania z danych udostępnianych przez agencje ratingowe. Dzięki tym danym analizuję się zmiany premii za ryzyko dla wszystkich obligacji w konkretnym segmencie (A. Krysiak i inni, 2012)

RAROC — artykuły polecane

Finansowa ocena projektu — NPV — Mieszane metody wyceny przedsiębiorstw — MIRR — MNPV — Przeciętna stopa zwrotu nakładów inwestycyjnych — Metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych — Wartość dla akcjonariuszy — Dźwignia finansowa

Bibliografia

• Chłopek P. (2013), RAROC as a credit risk approach, Nauki o Finansach 3(16), s. 64-66
• Gwizdała J. (2013), Miara rentowności kapitału skorygowanego o ryzyko w zarządzaniu ryzykiem kredytowym w banku, s. 161-176
• Heffernan S. (2007), Nowoczesna bankowość, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Hull J. (2013), Zarządzanie ryzykiem instytucji finansowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Krysiak A., Staniszewska A., Wiatr M. (2012), Zarządzanie portfelem kredytowym banku, Oficyna Wydawnicza Szkoła Główna Handlowa, Warszawa, s. 154
• Patterson R. (2011), Kompendium terminów z zakresu finansów po polsku i po angielsku, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków
• Saunders S. (2001), Metody pomiaru ryzyka kredytowego, Wyd. Oficyna Ekonomiczna, Kraków, s. 145-147

Autor: Michał Opyrchał, Krystian Lisowski, Weronika Machnik