Ekonomiczna wartość dodana

Ekonomiczna wartość dodana (EVA - Economical Value Added) obrazuje efekt gospodarowania przedsiębiorstwa. Stanowi jedną z najbardziej popularnych metod pomiaru wartości firmy. Bazuje na zasadzie osiągnięcia przez firmę stopy zwrotu z całego zainwestowanego kapitału o wartości przewyższającej jego koszt. EVA jest systemem uniwersalnym i może go stosować każda spółka. Najlepiej jednak sprawdza się w spółkach notowanych na giełdzie. Jest to spowodowane łatwością dostępu do danych określających wartość przedsiębiorstwa, a także ze względu na łatwość obserwacji bieżących efektów wprowadzenia owego systemu.

Obliczenie EVA jest dość skomplikowane, gdyż konieczne jest stosowanie korekt, aby przełożyć wyniki księgowe przedsiębiorstwa na ekonomiczne. Pierwszym krokiem jest korekta zysku operacyjnego netto o naliczony podatek dochodowy co odzwierciedla zamianę zysku księgowego na ekonomiczny. Drugi krok to zamiana wartości księgowej kapitałów na wartość ekonomiczną (kapitał to w tym ujęciu suma kapitałów własnych i zobowiązań odsetkowych, a koszt to średnia ważona kosztów dwóch wyżej wymienionych składników bilansu).

TL;DR

Ekonomiczna wartość dodana (EVA) to popularna metoda pomiaru wartości przedsiębiorstwa. Oblicza się ją poprzez odejmowanie kosztu kapitału od zysku operacyjnego netto. EVA jest używana głównie przez spółki notowane na giełdzie i pozwala na skuteczne zarządzanie finansami. Badania wykazały, że spółki korzystające z EVA mają wyższe wskaźniki rentowności i płynności. System EVA ma na celu stworzenie wartości firmy poprzez motywowanie pracowników do tworzenia innowacji i efektywności. Wskaźnik ten jest łatwy do interpretacji i umożliwia odpowiednią alokację kapitału. Istnieje również wariacja EVA, zwana REVA, która opiera się na wartości rynkowej aktywów.

Obliczenia

EVA = NOPAT - WACC x KAPITAŁ

• NOPAT (Netto Operation Profit after Tax) - zysk operacyjny netto po opodatkowaniu,
• WACC (Weight Avarage Cost of Capital) - koszt kapitału, obliczany jako średnia ważona kosztu długu odsetkowego oraz kosztu kapitału własnego przedsiębiorstwa,
• KAPITAŁ- rozumiany jako suma kapitałów własnych oraz długu odsetkowego.

EVA = EBIT x (1-t) - IC x WACC

• EBIT - zysk operacyjny przed opodatkowaniem
• t - stopa podatku dochodowego
• IC - kapitał zainwestowany przez właścicieli oraz z oprocentowanym kapitałem wierczycieli

Ponadto istnieje wiele innych korekt, Stern Stewart (którego EVA jest zastrzeżonym znakiem towarowym) wyznaczył ich aż 164, z czego w praktyce stosuje się od pięciu do dziesięciu, w zależności od przedsiębiorstwa, najczęściej w obszarach: badania i rozwój, amortyzacja, inwestycje strategiczne oraz podatki. EVA stanowi szkielet kompleksowego zarządzania finansami oraz jest centralnym ogniwem łączącym ekonomiczne wyniki firmy z systemem wynagrodzeń pracowniczych. Łącząc interesy właścicieli z interesami pracowników poprzez system premiowy EVA wyzwala innowacje, kreatywność oraz chęć do efektywnej pracy.

Badania przeprowadzone w 2003 przez Prakash i Chang wykazały, że spółki, które zaimplementowały system EVA charakteryzują się wyższym poziomem mierników rentowności takich jak ROA czy też ROE, a także wskaźników płynności CR i QR. Badacze przyjeli założenie, że zastosowanie EVA wykaże pozytywny wpływ na przedsiębiorstwo, a zarazem spowoduje stworzenie wartości spółki co bezpośrednio przekłada się ma bardziej efektywne zarządzanie płynnością i generowanie większęgo zysku. W wyniku tego wskaźniki płynności powinny wykazywać mniejszą wartość. Takie same założenie dotyczyło wskaźników rentowności. Wyniki badań pokazały, że po implementacji systemu EVA, wskaźniki rentowności wzrosły.

Zastosowanie

Zasadniczymi celami systemu premii opartego na EVA są:

• Eliminacja odgórnej kontroli poprzez zaszczepienie poczucia własności w pracownikach, menedżerach oraz kierownikach niższego szczebla.
• Stworzenie systemu zarządzania nakierowanego na podniesienie ceny akcji przedsiębiorstwa.
• Promowanie wysokich osiągnięć i kreatywnych rozwiązań, w których menedżerowie podejmują inicjatywę w celu tworzenia wartości.

Oprócz tego, warto wymienić charakterystyki oraz zalety systemu stosowania EVA:

• Umożliwia podejmowanie skutecznych i efektywnych decyzji, poprzez dostarczanie cennych informacji o firmie a dzięki systemowi motywacyjnemu zmienia zachowania wszystkich członków organizacji.
• EVA pozwala na uniknięcie problemów, których źródłem są metody obliczeniowe oparte na spreadach procentowych (różnia między kursem kupna i sprzedaży) takich jakich ROE czy też ROC (wskaźnik giełdowy informujący o różnicy ceny akcji w danej sesji i w sesjach przeszłych).
• Menedżerowie mają możliwość większej kontroli wskaźnika poprzez ROIC (zwrot na zainwestowanym kapitale) oraz WACC.
• Zarząd spółki wpływa na wartość wskaźńika EVA poprzez niemal każdą podejmową decyzję
• EVA wykazuje duże podobieństwo do NPV. Teoria finansów korporacyjnych przyjmuje, że implementowanie projektów o dodatnim NPV ma korzystny wpływ na wartość spółki.
• Wskaźnik ten jest łatwy w interpretacji zarówno przez laików, jak i projesjonalistów
• Stosowanie wskaźnika EVA umożliwa opdowiednią alokację kapitału na na wielu poziom agreagacji i dezagragacji działalności przedsiębiorstwa.

Wariacja EVA

REVA jest nazywany oczyszonym wskaźnikiem ekonomicznej wartości dodanej. REVA cechuje się bardziej rynkowym podejściem, gdzie zastępuje się kategorie zainwestowanego kapitału na wartość rynkową aktywów przy założeniu, że pozostałe zmienne są niezmienione. Oczyszony wskaźnik ekonomicznej wartości dodanej oparty jest na zysku od którego odejmuje się koszt wartości rynkowej aktywów. W wyniku tego, nadal zachowuje podobieństwo do EVA, który przedstawia nadwyżkę, jaka przypada dostarczycielom kapitału ponad stopę zwrotu z analogicznej inwestycji.

Ekonomiczna wartość dodana — artykuły polecane

Value based management — Analiza zwrotu z inwestycji w kapitał ludzki — Metoda VAIC — Analiza Du Ponta — Wartość dla akcjonariuszy — Stopa zwrotu z kapitału własnego — Wskaźnik rentowności inwestycji — Stopa zwrotu — Średni ważony koszt kapitału

Bibliografia

• Gołebiowski T. (2001), Zarządzanie strategiczne - planowanie i kontrola, Difin. Warszawa
• Kacprzyk M., Wolski R., Bolek M. (2012), Analiza wpływu wskaźników płynności i rentowności na kształtowanie się ekonomicznej wartości dodanej na przykładzie spółek notowanych na GPW w Warszawie, Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 271
• Nowicki D. (2017), Dyskusyjne problemy ustalania i wykorzystania ekonomicznej wartości dodanej, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, nr4 (88)
• Pierścionek Z. (2001), Strategie rozwoju firmy. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Szutkowski D. (2013), Generatory wartości w przedsiębiorstwach hotelowych, Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 303

Autor: Izabela Drobek, Robert Staniszewski