Skutki bezrobocia

Skutki bezrobocia to negatywne efekty ekonomiczne, społeczne i psychologiczne jakie niesie ze sobą bezrobocie (K. Kaczmarczyk 2016, s. 43), głównie długoterminowe.

Bezrobocie krótkookresowe może wywoływać także skutki pozytywne, będące naturalnym efektem dynamicznie rozwijającej się gospodarki (A. Olak 2014, s. 146).

Najwyższe koszty ponosi sam bezrobotny, stanowi je suma utraconych zarobków, czyli różnica pomiędzy wysokością otrzymywanego wynagrodzenia, a zasiłkiem dla bezrobotnych. Do tego dochodzą niemierzalne koszty stresu oraz stopniowej utraty kwalifikacji (P. A. Samuelson, W. D. Nordhaus 1996, s. 328).

TL;DR

Bezrobocie ma wiele negatywnych skutków ekonomicznych, społecznych i psychologicznych. Wpływa na spadek produkcji, rozwój szarej strefy i zwiększenie wydatków państwa. Powoduje również poczucie wykluczenia, utratę kontaktu ze społecznością i konflikty w rodzinie. Psychologicznie bezrobotni doświadczają depresji, frustracji i braku wiary we własne możliwości. Jednak w przypadku bezrobocia krótkoterminowego może wystąpić lepsza wydajność pracy i chęć podnoszenia kwalifikacji.

Ekonomiczne skutki bezrobocia

Z ekonomicznego punktu widzenia, do skutków bezrobocia zaliczyć można (M. Księżyk 2015, s. 351-352; K. Kaczmarczyk 2016, s. 43-44; A. Z. Nowak, T. Zalega i in. 2015, s. 408):

• występowanie różnicy pomiędzy wielkością PKB możliwą do osiągnięcia przy pełnym zatrudnieniu (zakładając istnienie bezrobocia frykcyjnego), a wielkością PKB, którą rzeczywiście osiągnięto w danym okresie czasu
• spadek poziomu produkcji - zasoby siły roboczej nie są w pełni wykorzystywane
• rozwój tzw. szarej strefy - pracujący nie odprowadzają podatków i składek na ubezpieczenia społeczne
• zmniejszenie wpływów do budżetu państwa - zmniejszone wpływy z podatków i ubezpieczeń społecznych
• zwiększenie wydatków z budżetu państwa na zasiłki socjalne dla bezrobotnych, utrzymanie urzędów pośrednictwa pracy i walkę z bezrobociem
• pogłębianie się deficytu budżetowego na skutek znacznych wydatków państwa na cele związane z bezrobociem, co może skutkować zwiększeniem wysokości podatków i niezadowoleniem społeczeństwa
• ubytek kapitału ludzkiego - zanikanie kwalifikacji i umiejętności pod wpływem długotrwałego pozostawania bez pracy
• obniżenie dochodów w gospodarstwach domowych, co prowadzi do zmniejszenia popytu globalnego.

Społeczne skutki bezrobocia

Bezrobocie, zwłaszcza długoterminowe, wywołuje także szereg konsekwencji społecznych, postrzeganych przez bezrobotnych w sposób indywidualny. Jednakże można wyróżnić kilka najczęściej pojawiających się skutków (M. Majchrzak i in. 2012, s. 267; K. Kaczmarczyk 2016, s. 44-46; M. Śmiglin 2006, s. 429):

• poczucie wykluczenia ze społeczeństwa, odczuwane zarówno przez bezrobotnego, jak i jego rodzinę
• utrata dotychczasowej pozycji społecznej
• utrata kontaktu ze znajomymi
• niechęć do udziału w życiu społeczności lokalnej, a także politycznym i kulturalnym
• konflikty w rodzinie, niekiedy prowadzące do rozstań, a nawet rozwodów
• odkładanie decyzji o małżeństwie i założeniu rodziny przez osoby bezrobotne
• przekazywanie złych wzorów do naśladowania dzieciom - kontynuowanie przez dzieci pozostawania bez pracy, zanikanie szacunku wobec pracy
• nadmiar wolnego czasu u osób bezrobotnych i zakłócony rytm dnia
• pogarszanie się stanu zdrowia społeczeństwa
• patologie społeczne, takie jak: alkoholizm, narkomania, przestępczość
• obniżanie się kwalifikacji i zanikanie umiejętności, co skutkuje koniecznością przekwalifikowywania się
• obniżony standard życia, prowadzący niekiedy do biedy i ubóstwa
• emigracja zarobkowa, która także może negatywnie wpływać na więzi rodzinne i skutkować rozpadem małżeństw.

Psychologiczne skutki bezrobocia

Występowanie psychologicznych skutków bezrobocia uzależnione jest od wielu indywidualnych czynników, m.in. od płci, wieku osoby bezrobotnej, czasu pozostawania bez pracy, postaw wobec pracy, a także od wsparcia ze strony rodziny (M. Śmiglin 2006, s. 428). W tej kategorii wymienia się następujące skutki bezrobocia (M. Majchrzak i in. 2012, s. 266; K. Kaczmarczyk 2016, s. 49):

• zaburzenia emocjonalne u osób pozostających bez pracy
• depresja
• niewielkie zadowolenie z życia
• bezradność, bezsilność, obwinianie się
• frustracja, rozczarowanie
• utrata poczucia własnej wartości, uważanie się za gorszego od innych
• brak wiary we własne możliwości
• większa podatność bezrobotnych na różne choroby i schorzenia
• problemy z koncentracją uwagi
• poczucie braku perspektyw
• ograniczenie swobody działania, co wynika z ograniczonego budżetu gospodarstwa domowego
• skłonność osób bezrobotnych do myśli samobójczych i samobójstw
• stres
• pogodzenie się ze swoim losem, jako osoby bezrobotnej i niechęć do poszukiwania pracy.

Pozytywne skutki bezrobocia

Niekiedy oprócz skutków negatywnych, bezrobocie może wywoływać także pozytywne rezultaty. Dzieje się tak zazwyczaj w przypadku bezrobocia krótkookresowego. Wówczas można mówić o następujących konsekwencjach (K. Kaczmarczyk 2016, s. 43; M. Księżyk 2015, s. 352; A. Z. Nowak, T. Zalega i in. 2015, s. 411):

• staranne wykonywanie pracy przez pracowników, którzy boją się utraty zatrudnienia
• wysoka wydajność pracy
• wysoka dyscyplina pracy
• wzrost konkurencji między pracownikami na rynku pracy
• chęć podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników
• lepsza alokacja zasobów pracy
• łatwiejsza walka z inflacją - bezrobocie osłabia wymagania płacowe pracowników.

Skutki bezrobocia — artykuły polecane

Bezrobocie — Prywatny koszt bezrobocia — Praca na czarno — Bezrobocie naturalne — Baby Boomer — Skłonność do oszczędzania — Klin podatkowy — Aktywność zawodowa — Stopa bezrobocia

Bibliografia

• Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (2007), Ekonomia. Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Kaczmarczyk K. (2016), Bierność i bezrobocie młodzieży w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń
• Księżyk M. (2015), Ekonomia współczesnej gospodarki rynkowej, Wydawnictwa AGH, Kraków
• Majchrzak M. (red.) (2012), Makroekonomiczne mechanizmy funkcjonowania gospodarki rynkowej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin
• Nowak A., Zalega T. (red.) (2015), Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Olak A. (2014), Zjawisko bezrobocia a zagrożenie społeczne, Modern Management Review, nr 21
• Samuelson P., Nordhaus W., (2007), Ekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Sloman J. (2001), Podstawy ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Śmiglin M. (2006), Indywidualne i społeczne skutki bezrobocia na tle globalizacji, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, nr 8

Autor: Aneta Liszka, Magdalena Szczygieł