Typy projektów i ich rodzajowy podział

Pośród rodzajów projektów można wyróżnić takie typy projektów jak:

• diagnostyczne - posiadają różnego typu ekspertyzy, analizy oraz ich celem jest ocena bieżącego stanu oraz ustalenie przyczyn,
• identyfikacyjne - ich zadaniem jest pokazanie teraźniejszego stanu jakiegokolwiek obiektu lub procesu,
• prognostyczne - obejmują przyszłe zdarzenia, często są podstawą decyzji wstępnych oraz posiadają planistyczny charakter,
• systematyczne - mają one związek z potrzebami, jakie zidentyfikowano w trakcie analiz realizowanych w celu określenia kierunków rozwoju orgnizacji,
• sytuacyjne - obejmują one inicjatywy podejmowane w reakcji na zmiany, które zachodzą w otoczeniu organizacji,
• spontaniczne - to inicjatywy zgłaszane żywiołowo jako efekt inspiracji kierownictwa lub pracowników organizacji obserwacją otoczenia (M. Trocki, 2012, s. 81).

TL;DR

Artykuł przedstawia różne typy projektów, takie jak diagnostyczne, identyfikacyjne, prognostyczne, systematyczne, sytuacyjne, spontaniczne itp. Opisuje również podział projektów według różnych kryteriów, takich jak znaczenie dla organizacji, wielkość projektu, pochodzenie zlecenia, zorientowanie, cechy produktu końcowego, organizacja pracy nad projektem, stopień nowości i rozmiar.

Rodzajowy podział projektów

• projekty inżynieryjne, konstrukcyjne, petrochemiczne, górnicze i wydobywcze - ich wspólną cechą jest wymóg pracy w miejscu ich realizacji, zwykle odległym do centrali wykonawcy. Na szczególną uwagę zasługują zagadnienia bezpieczeństwa oraz higieny, biorąc pod uwagę zwłaszcza wielkie budowle, szyby górnicze oraz drążenie tuneli. Przy wielkim projekcie zapotrzebowanie na środki finansowe jest zbyt duże, aby zaryzykował je jeden wykonawca, dlatego firmy łączą się tworząc konsorcjum lub firmę joint venture.
• projekty produkcyjne - rezultatem tego projektu jest statek, maszyna, pojazd naziemny, samolot lub jakiś inny przedmiot złożony. Te projekty zazwyczaj są realizowane w laboratoriach, fabrykach lub firmie pobliskiej, gdzie będzie ona mogła bezpośrednio zarządzać i kształtować optymalne warunki prowadzenia kontroli i prac nad nimi. Istnieją, także projekty, które są daleko od siedziby, kiedy np. chodzi o rozruch maszyny, instalację, czy wyposażenia w pomieszczeniach klienta, szkolenia pracowników oraz konwersację po zakończeniu projektów.
• projekty IT i projekty związane z zarządzaniem zmianą - dotyczy to pojektów jakie trzeba realizować, gdy przdsiębiorstwo zmienia miejsce centrali, wprowadza i opracowuje nowy system komputerowy, uruchamia marketingową kampanię, przygotowuje się do targów, bądź podejmuje się jakiegoś działania, które wymaga uzyskania końcowego wyniku, którego nie klasyfikuje się jako budowli lub elementu produktu. W tej kategorii projektów zarządczych swoje projekty realizują agencje rządowe, samorządowe jednostki, organizacyje charytatywne itp, które nie są nastawione na zysk. (D. Lock, 2009, s. 12).
• projekty naukowe - prowadzą one zazwyczaj do bardzo rentownych odkryć, ale również zdarzają się takie, które mogą pochłaniać wielkie kwoty, przy czym nie przynosić żadnych rezultatów. Są one obciążone bardzo wysokim ryzykiem, ponieważ celem jest poszerzenie granic ludzkiej wiedzy.
• projekty badawcze - naukowa działalność to podstwowe prace rozwojowe, doświadczalne oraz naukowe. W dużych organizacjach są to tak zwane biura projektowe, czy laboratoria.
• projekty techniczne - są one zazwyczaj przedłużeniem badawczych projektów, które najczęściej dotyczą wyposażenia zakładów przemysłowych, komputeryzacji zarządzania, modernizacji, innnymi słowy są to tak zwane inwestycyjne projekty.
• projekty przemysłowe - dotyczą one głównie zaopatrzenia, procesu produkcji, logistyki, czy controllingu.
• projekty systemów zarządzania - dzielą się one na ekomoniczne. Posiadają strategiczny charakter oraz kieruje się je na rozwój. Dotyczą one systemów, które zajmują się personelem, marketingiem, produkcją, kosztami. Można je również podzielić na organizacyjne, dotyczące organizacyjnej struktury działalności, gospodarczej współpracy, a co więcej wlicza się do tej grupy projektów, także zarządzanie informacjami oraz jakością.
• projekty legislacyjne - są projektami prawnych aktów, które dotyczą różnego rodzaju rosporządzeń, uchwał, ustaw zmian już isntejących, jak i nowo powstałych.
• projekty gospodarcze - wiążą się z rozwojową strategią organizacji i mogą dostarczyć propozycji nowatrskich rozwiązań w danej dziedzinie.
• projekty dotyczące działalności publicznej sfery - ich celem jest usprawnienie publicznego sektora, organizację różnego rodzaju działalności kulturalnych oraz modernizację infrastruktury (projekty sportowe, turystyczne, artystyczne itp).
• projekty wojskowe - obejmują działalność obronną państwa np. policja, wojsko (M. Makowiec, 2011, referat wygłoszony podczas konferencji podsumowującej realizację projektu pt.: "Powstanie wydawnictwa oraz wortalu branżowego w zakresie zastosowania gospodarczego wyników badań i prac badawczych w dziedzinie nauk ekonomicznych", zorganizowanej przez Biuro Projektu "Nauka i Gospodarka" funkcjonujące na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie, s. 67).
• projekty unijne - dotyczą określonego obszaru działania, rozwoju lub doksonalenia organizacji w której zostały przygotowane. Ten rodzaj projektu jest realizowany w ramach programów operacyjnych na podstawie decyzji lub umowy o dofinansowanie.
• projekty innowacyjne - poszukiwanie, nowych, lepszych rozwiązań. Dzieli się je na testujące i upowszechniające.(M. Wirkus, 2014, s. 15).
• projekty inwestycyjne - stanowi odzwierciedlenie przedsięwzięcia inwestycyjnego. Można go zdefiniować jak zbiór zadań inwestycyjnych, które są od siebie wzajemnie zależne i wspólnie dążą do osiągnięciu celu przedsięwzięcia inwestycyjnego. Projekt inwestycyjny powinien zawierać informacje na temat celu planowanej inwestycji, nakładów niezbędnych do jego realizacji, źródeł finansowania, kryteriów i metod oceny efektywności i ryzyka, uczestników procesu inwestycyjnego oraz efektów z inwestycji.

Podział projektów według różnych kryteriów

1. Według znaczenia dla organizacji:

• strategiczne - odnoszące się do całej organizacji. Ich skutki są długookresowe, np. kompleksowa restrukturyzacja, zmiana przedmiotu działalności,
• taktyczne - dotyczące większości podmiotów organizacji, przynoszące skutki w średnim horyzoncie czasu, np. wprowadzenie nowego systemu motywacyjnego, zmiana lokalizacji,
• operacyjne - o skutkach krótkookresowych i ograniczonych jedynie do wybranych jednostek w organizacji, np. zmiana źródeł zaopatrzenia.

2. Według wielkości projektowego zadania i stosowanego w zarządzaniu projektu systemu:

• projekty złożone różnej wielkości:
• mają silny wpływ na sytuację w organizacji,
• kierowane są odgórnie przez system, tworzone doraźnie.
• wielkie, strategiczne projekty:
• kierowanie odgórnie przez systemy tworzone doraźnie.
• powtarzające się liczne projekty:
• realizowane w sposób zdecentralizowany.
• małe projekty:
• zarządzane są w sposób niesformalizowany,
• więkoszość z nich podejmują wykonawcy bezpośredni.

3. Według pochodzenia zlecenia na opracowanie projektu.

• zlecenia zewnętrzne - zlecane pezez klientów firmy, aby zaspokoić ich potrzeby (trudniej kierować, gdy rośnie niepewność). Przykładami są:
• budowlane obiekty,
• techniczne,
• realizacja kampanii promocyjnych,
• konferencje i szkolenia,
• różne działania operacyjne.
• Zlecenia wewnętrzne firmy - zlecenia kierownictwa, wynikające z potrzeb przedsiębiorstwa, które mają ją usprawnić. Przykładami są:
• nowy produkt,
• rozwój sieci dystrybucji,
• usprawnienie informatycznego systemu.

4. Według zorientowania.

• Przedsiębiorstwa zorientowane obiektowo - dostarczanie wyrobów
• produkty,
• operacyjne systemy,
• maszyny,
• biura oraz hale.
• Przedsiębiorstwa zorientowane procesowo - opracowanie technologii, procesów
• procesy dystrybucyjne,
• technologiczne,
• organizacyjne,
• informacyjne.

5. Według cech produktu końcowego:

• miękkie - produkty, niemające cech materialnych (cykl szkoleniowy, program komputerowy),
• twarde - przesięwzięcia inwestycyjne o cechach materialnych (I. Łapuńka, R. Kosnala, 2016, s. 20).

6. Według orgnizacji pracy nad projektami.

• projekty indywidualne - są to krótkookresowe grupy zadań i działań, które zazwyczaj realizowane są przez pojedynczą osobę pełniącą rolę wykonawcy i kierownika.
• projekty zespołowe - realizowane są zazwyczaj przez pracowników jednej, organizacyjnej jednostki. Przykładem jest kierownik wydziału pełniący jednocześnie swoją funkcje kierownika.

7. Według stopnia nowości.

• projekt o wysokim stopniu nowości - zajmujący obszar rozwojowo - badawczym, czyli znajdywanie oryginalnych, nowych rozwiązań. Są one nowością jako przedmiot projekowania oraz dla projektowego zespołu (projekt lasera o świetle niebieskim. Nazywane są one projektami innowacyjnymi.
• projekt o niskim stopniu nowości - skupiający się na modernizacji, renowacji i usprawnieniu istniejących systemów. Posiadają one niski stopień nowości w przedmiocie projektowania oraz projektującego zespołu (budowa wielorodzinnego domu). (J. Wiśniewska, K. Janasz, 2014, s. 63).

8. Według rozmiaru.

Mierzy się go za pomocą danych o pracochłonności projektu, jego koszcie oraz liczebności zespołów projektowych. Dzięki temu można projekty dzielić na:

• duże: wymagające udziału bardzo dużej liczby wykonawców, często realizacji złożonych zadań, bardzo kosztochłonne o długim, zwykle kilkuletnim okresie realizowania (koszty, pracochłonność, liczebność (<50),
• średnie: stopień złożoności realizowanych zadań i koszty na średnim poziomie. Czas realizacji projektu zwykle nieprzekraczający roku (koszty (0,1-10), pracochłonność (0,4-50), liczebność (6-50),
• małe: niewielka liczba wykonawców, realizowane zadania o niedużym stopniu złożoności, okres realizacji zwykle nieprzekraczający kilku miesięcy (koszty (<0,1), pracochłonność (<0,4), liczebność (<6).(M. Sołtysik, M. Wesołowska, 2016, s. 51).

Typy projektów i ich rodzajowy podział — artykuły polecane

Projekt inwestycyjny — Przedsięwzięcie — Strategie postępowania z ryzykiem — Planowanie strategiczne — Kategoryzacja czynników ryzyka — Rachunek kosztów działań — Controlling kosztów jakości — Badania i rozwój — Arkusz analizy ryzyka

Bibliografia

• Górski M., Kuchta D., Skorupka D. (2012), Zarządzanie ryzykiem w projekcie, WSOWL, Wrocław
• Jędrych E., Pietras P., Szczepańczyk M. (2012), Zarządzanie projektami, Politechnika Łódzka, Łódź
• Lock D. (2009), Podstawy zarządzania projektami, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Łapuńka I., Kosnala R. (2015), Operacyjne zarządzanie projektami, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Nasalski Z., Wierzejski T., Szczubełek G. (2014), Zarządzanie projektami innowacyjnymi, EXPOL, Olsztyn
• Sołtysik M., Wesołowska M. (red.) (2016), Współczesne trendy w zarządzaniu projektami], Mfiles.pl, Kraków
• Trocki M. (2012), Podstawy zarządzania projektami, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Wirkus M., Roszkowski H., Dostatni E., Gierulski W. (2014), Zarządzanie projektem, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Wiśniewska J., Janasz K. (2014), Zarządzanie projektami w organizacji, Difin, Warszawa

Autor: Inga Sobczyk