Typy produkcji

Z Encyklopedia Zarządzania

Typem organizacji produkcji (typem produkcji) nazywamy stopień specjalizacji poszczególnego stanowiska roboczego i związany z nim poziom stabilności związany z wykonywaniem wyznaczonych części i operacji procesu produkcyjnego. Typ produkcji wynika z częstotliwości przezbrajania stanowiska roboczego, odnosi się do konkretnego stanowiska roboczego, które stanowi decydujące ogniwo produkcyjne w strukturze podstawowego procesu wytwórczego.

Do określenia typu produkcji wykorzystywane są dwa mierniki: współczynnik liczby detalooperacji przypadających na stanowisko robocze (dla istniejących jednostek produkcyjnych)

k - współczynnik detalooperacji (liczy przezbrojeń) w badanej komórce produkcyjnej
dli - liczba (suma) wykonywanych detalooperacji (przezbrojeń) w diagnozowanej komórce produkcyjnej
Ld - liczba stanowisk roboczych w diagnozowanej komórce produkcyjnej

Zakresy współczynnika k wyznaczają poszczególne typy produkcji:

  • k=1t typ produkcji masowej
  • k=2÷10 typ produkcji wieloseryjnej
  • k=10÷20 produkcji średnioseryjnrj
  • k=20÷30 produkcji małoseryjnej
  • k >30 produkcji jednostkowej

współczynnik obciążenia stanowiska roboczego określoną detalooperacją (dla nowo projektowanych jednostek produkcyjnych)

ηij - współczynnik obciążenia j-tego stanowiska roboczego ij-tą detalooperacją
Zgi - zadanie godzinowe i-tego detalu
Mgij - możliwość godzinowa ij-tej detalooperacji
Nni - program produkcyjny i-tego detalu
Fj - fundusz czasu pracy j-tego stanowiska roboczego
tij - pracochłonność jednostkowa (normatywna) ij-tej detalooperacji
φj - planowany, korekcyjny współczynnik wykonania normy

Przy użyciu współczynnika ηij wyróżnia się następujące typy produkcji:

  • ηij = 1 typ produkcji masowej
  • ηij = 0,5÷0,2 typ produkcji wielkoseryjnej
  • ηij = 0,2÷0,05 typ produkcji średnioseryjnej
  • ηij = 0,05÷0,03 typ produkcji małoseryjnej
  • ηij < 0,03 typ produkcji jednostkowej

TL;DR

Artykuł omawia różne typy produkcji w zależności od stopnia specjalizacji i stabilności. Wyróżnia się produkcję jednostkową, seryjną i masową. Produkcja jednostkowa charakteryzuje się różnorodnością produktów i niskim stopniem specjalizacji. Produkcja seryjna obejmuje wytwarzanie wielu identycznych produktów w określonym czasie. Produkcja masowa polega na długotrwałym wytwarzaniu dużych ilości jednorodnych produktów. Każdy typ produkcji ma swoje cechy i wymaga innej organizacji pracy i sprzętu.

Typy produkcji

Ze względu na charakter organizacji procesu produkcyjnego wyróżnia się następujące typy produkcji: Produkcja jednostkowa (indywidualna) - jest produkcją pojedynczych wyrobów (niewielka ilość wyrobów) o najmniej stabilnym charakterze produkcji na stanowiskach roboczych i najniższym stopniu specjalizacji. Produkcja jednostkowa zapewnia produkuwanie różnorodnych produktów o niestabilnej nomenklaturze i ograniczonej konsumpcji. Najważniejsze cechy tego typu produkcji:

  • zróżnicowane produkty, najczęściej niepowtarzające się,
  • organizacja miejsca pracy zgodnie ze specjalizacją technologiczną;
  • wykorzystanie uniwersalnego sprzętu i oprzyrządowania,
  • duża ilość procesów ręcznego montażu i operacji wykańczania,
  • przeważająca liczba wykwalifikowanych pracowników-uniwersałów biorących udział w procesie produkcyjnym; długi czas trwania cyklu produkcyjnego,
  • znaczna ilość produkcji w toku; decentralizacja planowania operacyjnego oraz zarządzania produkcją,
  • nieracjonalności zautomatyzowania procesów kontroli jakości produktów,
  • niemożliwość stosowania metod statystycznych w zarządzaniu jakością produkcji; stosunkowo wysokie koszty pracy żywej.

Różnorodnością produkcj jednostkowej jest indywidualna produkcja, na przykład, wytwarzanie części dla przemysłu kosmicznego.

Seryjna produkcja obejmuje jednoczesne wytwarzanie wielu jednorodnych produktów powtarzane przez długi czas. W ramach serii jest rozumiane wydanie szeregu strukturalnie identycznych produktów wprowadzanych do partii produkcyjnych, jednocześnie lub kolejno, w sposób ciągły w zaplanowanym okresie.Produkcja seryjna charakteryzuje się tym, że liczba wytwarzanych jednorazowo wyrobów jest duża i tworzy tzw. partię lub serię. Jest ona:

  • niepowtarzalna (jednorazowa)
  • powtarzalna w okresie powtarzalności (okresy powtarzalności mogą być jednakowe, np.: co miesiąc lub co kwartał, albo zmienne, nieregularne np.może to być produkcja seryjna rytmiczna lub nierytmiczna)

Najważniejsze cechy seryjnego procesu produkcyjnego:

  • stabilność dość dużej nomenklatury podobnej produkcji, wytwarzanej w dużych ilościach,
  • specjalizacja miejsc pracy do wykonywania kilku operacji stałych,
  • częstotliwość produkcji produktów seriami, obróbka części partiami,
  • przewaga specjalnego i specjalistycznego sprzętu i wyposażenia technicznego,
  • obecność niewielkiej ilości ręcznego montażu i operacji wykańczania,
  • przeważająca liczba pracowników o przeciętnej wiedzy;
  • mały czas trwania cyklu produkcyjnego,
  • centralizacja planowania operacyjnego oraz zarządzania produkcją,
  • automatyzacja procesu kontroli jakości wytwarzanych produktów; stosowanie statystycznych metod kontroli jakości produkcji,
  • ujednolicenie wzorów części i produktów; typowanie procesów technologicznych i oprzyrządowania.

Przykładem produkcji seryjnej mogą być zakłady produkcyjne samolotów i fabryki silników. W zależności od ilości wytwarzanych produktów w szeregu wyróżnia się małoseryjną, średnioseryjną oraz wielkoseryjną produkcję.

W zależności od liczby sztuk wyrobu, wykonywanych jednorazowo w serii, rozróżnia się produkcję:

  • małoseryjną (wykonuje się od 25 do 50, a czasami nawet 100 części i operacji;produkcje są niewielkie, czas obróbki wynosi do kilku godzin, a niektóre operacje mogą się nawet nie powtarzać cyklicznie)
  • średnioseryjną (wykonuje od 5 do 25 części i operacji w okrasie powtarzalności)
  • wielkoseryjną (wykonuje od 2 do 5, a niekiedy do 10 części i operacji przy bardzo podobnych obrabianych częściach i operacjach w okresie powtarzalności)

Produkcja masowa polega na długotrwałym wytwarzaniu wyrobów w jednym lub kilku zbliżonych do siebie wariantach o najwyższym stopniu specjalizacji dający największą stabilność produkcji. Jej zasadniczą cechą jest niezmienne obciążenie stanowisk roboczych tą samą pracą przez dłuższy czas np. sezon, rok, kilka lat.Masowa produkcja charakteryzuje się ciągłością i stosunkowo długim okresem wytwarzania ograniczonej liczby produktów w jednolitych dużych ilościach. Do przedsiębiorstw z produkcją masową mogą być przypisane, na przykład fabryki samochodów, ciągników i maszyn rolniczych. Masowa produkcja - najwyższa forma specjalizacji produkcji, co pozwala firmie skupić się na kwestii jednego lub więcej typów i rozmiarów podobnych produktów. W tym typie organizacji produkcji różne produkty są produkowane w tym samym czasie i z reguły, w sposób ciągły. Warunkiem niezbędnym do produkcji masowej jest wysoki stopień standaryzacji i ujednolicenia przy konstrukcji części. Produkcja masowa posiada następne osobliwości:

  • wytwarzanie niewielkiej liczby produktów w ogromnych ilościach,
  • specjalizacja miejsca pracy do realizacji, zwykle jednej stałej operacji; lokalizacja miejsc pracy w kolejności operacji,
  • duża waga specjalnego i specjalistycznego sprzętu oraz wyposażenia technicznego,
  • wysoki procent zmechanizowanych i zautomatyzowanych procesów,
  • gwałtowny spadek ilości prac wykończeniowych;
  • zatrudnienie niskowykwalifikowanych pracowników wykonyjących wyznaczoną dla każdego z nich, jedną operację,
  • minimalny czas trwania cyklu produkcyjnego, w porównaniu do seryjnej produkcji,
  • centralizacja zarządzania i planowania produkcji,
  • wprowadzenie zautomatyzowanych systemów zarządzania przedsiębiorstwem.


Typy produkcjiartykuły polecane
Produkcja jednostkowaFormy produkcjiProdukcja seryjnaCykl produkcyjnyRytmiczność produkcjiProdukcja - formy organizacjiProdukcja potokowaProdukcja na zamówienieProdukcja niepotokowa

Bibliografia

  • Anil Kumar S., Suresh N., Production and operation management, [w:] 1.4 Production System ; Wydawnictwo: New age international publishers
  • Brzeziński M. (2013), Organizacja produkcji w przedsiębiorstwie, Difin, Warszawa
  • Brzeziński M. (red.) (2002), Organizacja i sterowanie produkcją, Placet, Warszawa
  • Gawlik J., Plichta J., Świć A. (2013), Procesy produkcyjne, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
  • Gornowicz M., Romaniuk K., Szczubełek G. (2014), Ekonomika produkcji, Wydawnictwo Expol, Olsztyn
  • Rogowski A. (2010), Podstawy organizacji i zarządzania produkcją w przedsiębiorstwie, CeDeWu, Warszawa


Autor: Magdalena Litwińska, Małgorzata Miernik, Kyrylo (Cyryl) Chabanivskyi