Przemysł
Z Encyklopedia Zarządzania
| Przemysł |
|---|
| Polecane artykuły |
Przemysł – "dział produkcji zajmujący się pozyskiwaniem i przetwarzaniem zasobów przyrody przy użyciu maszyn i zastosowaniu odpowiedniego podziału pracy. Proces ten odbywa się na dużą skalę (ma charakter masowy).” (A. Łękawa 2016, s. 252)
„Przemysł to dział gospodarki zajmujący się wydobywaniem i pozyskiwaniem surowców oraz przetwarzaniem ich na środki produkcji (maszyny, urządzenia dalej wykorzystywane w procesie pracy ) i środki konsumpcji (przedmioty materialne zaspokajające bezpośrednie potrzeby ludności, np. żywność, odzież, sprzęt AGD).” (J. Stasiak, Z. Zaniewicz 2014, s. 356)
Funkcje przemysłu
Przemysł pełni następujące funkcje (A. Łękawa 2016, s. 252):
- produkcyjna – polega na przetwarzaniu surowców i półproduktów i wytwarzaniu z nich nowych produktów
- ekonomiczna – polega na kreowaniu dochodu narodowego, stymuluje do rozkwitu inne działy gospodarki
- społeczna – bazuje na kreowaniu miejsc pracy, zwiększaniu poziomu życia, nasila rozwój wiedzy technicznej
- przestrzenna - jest związana z przeobrażaniem środowiska przyrodniczego, zwiększeniem intensywności procesów urbanizacyjnych oraz dewastacją środowiska
Podział przemysłu
Przemysł możemy podzielić na (A. Łękawa 2016, s. 252):
- kopalnictwo oraz górnictwo
- zaopatrywanie w wodę, gaz oraz energię elektryczną
- przemysł przetwórczy.
Lokalizacja przemysłu
Lokalizacja przemysłu związana jest z doborem właściwego miejsca do zlokalizowania danej działalności gospodarczej (T. Rachwał 2012, s. 90):
- lokalizacja przymusowa – umiejscowienie kopalni w miejscu gdzie znajduje się dany surowiec
- lokalizacja związana - usytuowanie zakładu nieopodal występującego surowca
- lokalizacja swobodna – umiejscowienie niezależne od obszaru występowania surowców
Czynniki lokalizacji przemysłu
Wybrane czynniki lokalizacji przemysłu (A. Łękawa 2016, s. 254-255):
- baza surowcowa – istotny czynnik dla przedsiębiorstw, które do produkcji wykorzystują dużą ilość surowców, lub tych w których transport danego materiału jest nierentowny
- zasoby wodne – dla przedsiębiorstw, w których woda pełni kluczową funkcje, lub pełni rolę surowca pomocniczego oraz tych, w których pełni funkcję chłodniczą np. maszyn
- baza energetyczna – odnosi się do zakładów energochłonnych, które im dalej zlokalizowane są od elektrowni tym zwiększone są koszty związane z przepływem energii
- ukształtowanie terenu – czynnik kluczowy przede wszystkim dla zakładów przemysłowych, najbardziej pożądane są równiny; minimalizuje to koszty związane z przekształcaniem terenu pod dany zakład
- bariery ekologiczne – nie zezwalają na umiejscowienie wytwórni przemysłowych blisko terenów objętych ochroną, jak również na wybranych rodzajach gleb; istotne jest to jaki wpływ na środowisko ma dany zakład
- baza transportowa – ważna kwestia dla zakładów transportujących materiały, takie jak surowce lub produkty gotowe; nieodpowiednie umiejscowienie danego zakładu będzie wiązało się ze zwiększonymi kosztami logistycznymi
- rynek zbytu – lokalizacja przedsiębiorstw blisko rynku zbytu jest szczególnie istotna dla zakładów, w których transportowanie wytwarzanych przez nich produktów jest nieopłacalne lub niemożliwe
- zasoby siły roboczej – czynnik związany z dostępem do wykwalifikowanych pracowników; wybór lokalizacji przedsiębiorstwa na podstawie ilości i jakości potencjalnej kadry pracowniczej
- bliskość placówek naukowo-badawczych – lokalizowanie dynamicznie rozwijających się gałęzi przemysłu blisko obiektów naukowych, aby umożliwić im płynną i łatwą współpracę, dzięki której podniesie się efektywność ich działań
- korzyści aglomeracji - koncentrowanie zakładów na niedużej powierzchni, co sprzyja ich kooperacji. umożliwia używanie tej samej stworzonej już infrastruktury technicznej oraz pozwala na selekcję wykwalifikowanych pracowników
- czynniki strategiczno-wojskowe – są istotne między innymi dla rafinerii i zakładów zbrojeniowych; kluczowe jest lokalizowanie ich na uboczu, ze względów bezpieczeństwa, w czasie wojny przysługują się wojsku
Bibliografia
- Bendkowski J. (2017)., Zmiany w pracy produkcyjnej w perspektywie koncepcji „Przemysł 4.0”., "Zeszyty naukowe Politechniki Śląskiej. Seria: Organizacja i Zarządzanie", s. 22
- Götz M., Gracel J. (2016)., Istota czwartej rewolucji przemysłowej., "Przemysł czwartej generacji (Industry 4.0) – wyzwania dla badań w kontekście międzynarodowym", s. 221
- Łękawa A. (2016)., Vademecum Maturzysty Geografia, Wydawnictwo "GREG", Kraków
- Poniatowska-Jaksch M., Sobiecki R. (2015)., Światowe trendy w przemyśle – wyzwania dla Polski., "Przedsiębiorstwo Przemysłowe W Polsce", s. 13
- Rachwał T. (2012)., Oblicza geografii 2, Wydawnictwo Nowa Era Spółka z o. o., Warszawa
- Stasiak J., Zaniewicz Z. (2014)., Matura. Geografia. Vademecum 2018., Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON Sp. z o. o., Gdynia
Autor: Roksana Waligóra, Oliwia Wołyniec
