Podatek katastralny

Podatek katastralny - "Podatek katastralny, zwany także ad valorem, to podatek, którego podstawą jest wartość katastralna nieruchomości. Wyceny masowe nieruchomości będą polegać na szacowaniu jedynie nieruchomości reprezentatywnych w danej gminie. Proces ten nie będzie uwzględniał wyceny każdej nieruchomości z osobna. Powstanie w ten sposób wartość urzędowa, ujawniona w katastrze nieruchomości. To właśnie obecna ewidencja gruntów i budynków po niezbędnych przygotowaniach organizacyjnych oraz technicznych, zostanie przekształcona w kataster - publiczny rejestr danych o gruntach i budynkach". (J. Piekut, 2014 s. 82-83)

TL;DR

Artykuł omawia wprowadzenie podatku katastralnego w Polsce, który opiera się na wartości katastralnej nieruchomości. Podatek ten ma wiele zalet, takich jak zwiększenie demokracji lokalnej, sprawiedliwość podatkowa, racjonalne eksploatowanie terenów i ożywienie rynku nieruchomości. Jednak istnieją też wady, takie jak obawa o budżet domowy i skomplikowany algorytm wyceny nieruchomości. Koszt wprowadzenia systemu katastralnego szacuje się na około 2 miliardy złotych. Przykłady z innych krajów pokazują, że wpływy z podatku katastralnego mogą stanowić znaczną część dochodów budżetowych.

Kataster

"Kataster jest systemem informacyjnym funkcjonującym w sposób ciągły, co oznacza, że nie stanowi on jednorazowego spisu nieruchomości. Posiada charakter urzędowy, co oznacza, że działa na podstawie ustaw i rozporządzeń oraz jest prowadzony i nadzorowany przez organy administracji państwowej lub samorządowej. Kataster jest systemem informacji publicznej, dostępnym dla wszystkich zainteresowanych, którzy mogą wykorzystywać zawarte w nim dane dla własnych potrzeb. Istotą katastru jest pełna zgodność danych zawartych w ewidencji gruntów i budynków z danymi zawartymi w księdze wieczystej.

Ze względu na zakres gromadzonych informacji oraz celów, które podlegają jego realizacji, wyróżnia się:

• kataster fizyczny (ewidencja gruntów i budynków);
• kataster prawny (księgi wieczyste);
• kataster fiskalny (ewidencja podmiotów i przedmiotów opodatkowania)". (J. Ciak, B. Wąsewicz 2014, s. 21)

Zalety

Podatek katastralny posiada wiele zalet, które dzielą się na dwie grupy - pozafiskalne i fiskalne.

Zalety pozafiskalne

• Zwiększenie demokracji lokalnej poprzez wprowadzenie przejrzystego źródła dochodów. Pozwoli to władzy samorządowej na ocenę wykorzystywania środków i egzekwowania z tego tytułu odpowiedzialności.
• Z punktu widzenia polskiej gospodarki i procesów prywatyzacyjnych może być rozważany w kategorii sprawiedliwości społecznej, ponieważ osoby, które nabyły swój majątek drogą prywatyzacji będą płaciły tym wyższy podatek, im większa wartość rynkowa ich nieruchomości.
• Przebudowa struktury polskich miast i zwiększenie ich wydajności ekonomicznej, ponieważ nie będzie opłacalne posiadanie nieruchomości w atrakcyjnej lokalizacji, które są traktowane wyłącznie jako lokata kapitału a nie są odpowiednio wykorzystywanie i użytkowane.
• Racjonalne eksploatowanie terenów, co zapobiegnie rozproszeniom struktury przestrzennej miast. Socjalistyczne podejście nie uwzględniało czynników rynkowych, przez co w wielu polskich miastach niewłaściwa jest eksploatacja terenów zlokalizowanych w centrum, które bardzo często służą zadaniom bardzo mało wydajnym takim jak: ogródki działkowe, tereny kolejowe, obiekty wojskowe (J. Piekut, 2014 s. 87-88)

Zalety fiskalne

• Podatek katastralny z założenia "przestrzegał by" tzw. sprawiedliwości podatkowej, która mówi o tym, że podatek powinno się płacić proporcjonalnie do wartości nieruchomości. Ta sytuacja najbardziej nie sprzyja właścicielom, których dochody są na o wiele niższym poziomie niż rzeczywista wartość ich nieruchomości.
• Wyeliminowane zostaną takie sytuacje, gdzie duże nieruchomości w słabszej lokalizacji wymagające remontu będą obciążane bardziej niż małe podmiejskie wille.
• Na rynku nieruchomości nastąpi ożywienie, ponieważ właściciele nieruchomości, które nie będą przynosić dochodu a wręcz będą generowały straty w postaci obciążenia podatkowego, chętniej je sprzedadzą.
• "Efektywność i elastyczność wpływów z podatku od nieruchomości opartego na dynamicznej, rynkowej podstawie jako źródła dochodów budżetów lokalnych. W wyniku przyrostu wartości nieruchomości, zwiększa się automatycznie wysokość podatku, bez konieczności zmiany stawek podatkowych. W związku z tym wzrost gospodarczy w skali krajowej będzie przekładał się na zwiększenie wartości nieruchomości, a co za tym idzie wzrost wartości majątków poszczególnych posiadaczy nieruchomości. W związku z posiadaniem stabilnego źródła dochodów, gminy, w razie konieczności zadłużenia (zaciągnięcia kredytu w banku komercyjnym czy też wyemitowania obligacji), byłyby wiarygodnym uczestnikiem na rynku kapitalowym. Poza tym w wyniku stosowania katastru opartego na technikach informatycznych, umożliwiających sprawne przekazywanie zgromadzonych informacji, poprawiłoby się funkcjonowanie samorządowych administracji podatkowej, przekładające się na wzrost efektywności poboru i egzekucji podatków". (J. Piekut, 2014 s. 87-88)

Wady

• Obawa dotycząca budżetu domowego i utraty wartości posiadanych nieruchomości, ponieważ nowy sposób opodatkowania wiąże się ze znacznie wyższym obciążeniem finansowym.
• Skomplikowany algorytm, który pomaga masowo wyceniać nieruchomości. Jego koszt jest bardzo duży przez konieczność stwarzania zintegrowanego systemu informacji o nieruchomościach. To wymaga uzupełniania danych i uporządkowywania ich w Księgach Wieczystych oraz w Ewidencji Gruntów i Budynków.
• Koszt wprowadzenia nowoczesnego systemu i ewidencji nieruchomości szacuje się na około 2 miliardy złotych, co zdecydowanie przekracza możliwości finansowe jednostek samorządowych. Roczne koszty utrzymania całego systemu oraz jego aktualizacji określa się na około 155 milionów złotych (J. Piekut, 2014 s. 86-87)

Statystyki

"Jak wynika z przeprowadzonych w Polsce badań [Hausner i in., 2004, s. 270; Realizacja przez gminy…, 2005, s. 96], realizacja dochodów z tytułu podatku od nieruchomości [Walczak, 2004] i wpływy z podatku od nieruchomości stanowią ok. 1/3 dochodów budżetowych. Natomiast w państwach, w których od wielu lat funkcjonuje podatek katastralny, wpływy z opodatkowania nieruchomości są nieporównywalnie większe. Przykładowo w Holandii udział podatku katastralnego w dochodach gmin wynosi 70%, a w Irlandii - 100% [Nowecki, 1996, s. 24]". (K. A. Kopyściańska, 2016 s. 387)

Podatek katastralny — artykuły polecane

Podatek rolny — System podatkowy — Ustawa o podatku dochodowym — Import — Dotacje dla firm — Oszczędzanie — Bank spółdzielczy — Rachunkowość podatkowa — Wrogie przejęcie

Bibliografia

• Ciak J., Wąsewicz B. (2014), Kataster jako warunek reformy systemu opodatkowania nieruchomości w Polsce, Prawo budżetowe Państwa i Samorządu, 4(2)
• Kopyściańska K. (2016), Podatek katastralny w kontekście konstytucyjnej zasady sprawiedliwości opodatkowania, Annales H - Oeconomia, vol. I, 1
• Piekut J. (2014), Wady i zalety wprowadzenia podatku katastralnego, Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa, 3(41)
• Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 27 lipca 2021 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków Dz.U. 2021 poz. 1390
• Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 27 lipca 2021 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków Dz.U. 2021 poz. 1390

Autor: Aleksandra Stachurska

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.