Typy produkcji

Typem organizacji produkcji (typem produkcji) nazywamy stopień specjalizacji poszczególnego stanowiska roboczego i związany z nim poziom stabilności związany z wykonywaniem wyznaczonych części i operacji procesu produkcyjnego. Typ produkcji wynika z częstotliwości przezbrajania stanowiska roboczego, odnosi się do konkretnego stanowiska roboczego, które stanowi decydujące ogniwo produkcyjne w strukturze podstawowego procesu wytwórczego.

Do określenia typu produkcji wykorzystywane są dwa mierniki: współczynnik liczby detalooperacji przypadających na stanowisko robocze (dla istniejących jednostek produkcyjnych)

$k={\frac {\sum {dli}}{Ld}}$

k - współczynnik detalooperacji (liczy przezbrojeń) w badanej komórce produkcyjnej

dli - liczba (suma) wykonywanych detalooperacji (przezbrojeń) w diagnozowanej komórce produkcyjnej

Ld - liczba stanowisk roboczych w diagnozowanej komórce produkcyjnej

Zakresy współczynnika k wyznaczają poszczególne typy produkcji:

• k=1t typ produkcji masowej
• k=2÷10 typ produkcji wieloseryjnej
• k=10÷20 produkcji średnioseryjnrj
• k=20÷30 produkcji małoseryjnej
• k >30 produkcji jednostkowej

współczynnik obciążenia stanowiska roboczego określoną detalooperacją (dla nowo projektowanych jednostek produkcyjnych)

$\eta ij={\frac {Zgi}{Mgij}}={\frac {Nni*tij}{Fj*\phi j}}$

ηij - współczynnik obciążenia j-tego stanowiska roboczego ij-tą detalooperacją

Zgi - zadanie godzinowe i-tego detalu

Mgij - możliwość godzinowa ij-tej detalooperacji

Nni - program produkcyjny i-tego detalu

Fj - fundusz czasu pracy j-tego stanowiska roboczego

tij - pracochłonność jednostkowa (normatywna) ij-tej detalooperacji

φj - planowany, korekcyjny współczynnik wykonania normy

Przy użyciu współczynnika ηij wyróżnia się następujące typy produkcji:

• ηij = 1 typ produkcji masowej
• ηij = 0,5÷0,2 typ produkcji wielkoseryjnej
• ηij = 0,2÷0,05 typ produkcji średnioseryjnej
• ηij = 0,05÷0,03 typ produkcji małoseryjnej
• ηij < 0,03 typ produkcji jednostkowej

TL;DR

Artykuł omawia różne typy produkcji w zależności od stopnia specjalizacji i stabilności. Wyróżnia się produkcję jednostkową, seryjną i masową. Produkcja jednostkowa charakteryzuje się różnorodnością produktów i niskim stopniem specjalizacji. Produkcja seryjna obejmuje wytwarzanie wielu identycznych produktów w określonym czasie. Produkcja masowa polega na długotrwałym wytwarzaniu dużych ilości jednorodnych produktów. Każdy typ produkcji ma swoje cechy i wymaga innej organizacji pracy i sprzętu.

Typy produkcji

Ze względu na charakter organizacji procesu produkcyjnego wyróżnia się następujące typy produkcji: Produkcja jednostkowa (indywidualna) - jest produkcją pojedynczych wyrobów (niewielka ilość wyrobów) o najmniej stabilnym charakterze produkcji na stanowiskach roboczych i najniższym stopniu specjalizacji. Produkcja jednostkowa zapewnia produkuwanie różnorodnych produktów o niestabilnej nomenklaturze i ograniczonej konsumpcji. Najważniejsze cechy tego typu produkcji:

• zróżnicowane produkty, najczęściej niepowtarzające się,
• organizacja miejsca pracy zgodnie ze specjalizacją technologiczną;
• wykorzystanie uniwersalnego sprzętu i oprzyrządowania,
• duża ilość procesów ręcznego montażu i operacji wykańczania,
• przeważająca liczba wykwalifikowanych pracowników-uniwersałów biorących udział w procesie produkcyjnym; długi czas trwania cyklu produkcyjnego,
• znaczna ilość produkcji w toku; decentralizacja planowania operacyjnego oraz zarządzania produkcją,
• nieracjonalności zautomatyzowania procesów kontroli jakości produktów,
• niemożliwość stosowania metod statystycznych w zarządzaniu jakością produkcji; stosunkowo wysokie koszty pracy żywej.

Różnorodnością produkcj jednostkowej jest indywidualna produkcja, na przykład, wytwarzanie części dla przemysłu kosmicznego.

Seryjna produkcja obejmuje jednoczesne wytwarzanie wielu jednorodnych produktów powtarzane przez długi czas. W ramach serii jest rozumiane wydanie szeregu strukturalnie identycznych produktów wprowadzanych do partii produkcyjnych, jednocześnie lub kolejno, w sposób ciągły w zaplanowanym okresie.Produkcja seryjna charakteryzuje się tym, że liczba wytwarzanych jednorazowo wyrobów jest duża i tworzy tzw. partię lub serię. Jest ona:

• niepowtarzalna (jednorazowa)
• powtarzalna w okresie powtarzalności (okresy powtarzalności mogą być jednakowe, np.: co miesiąc lub co kwartał, albo zmienne, nieregularne np.może to być produkcja seryjna rytmiczna lub nierytmiczna)

Najważniejsze cechy seryjnego procesu produkcyjnego:

• stabilność dość dużej nomenklatury podobnej produkcji, wytwarzanej w dużych ilościach,
• specjalizacja miejsc pracy do wykonywania kilku operacji stałych,
• częstotliwość produkcji produktów seriami, obróbka części partiami,
• przewaga specjalnego i specjalistycznego sprzętu i wyposażenia technicznego,
• obecność niewielkiej ilości ręcznego montażu i operacji wykańczania,
• przeważająca liczba pracowników o przeciętnej wiedzy;
• mały czas trwania cyklu produkcyjnego,
• centralizacja planowania operacyjnego oraz zarządzania produkcją,
• automatyzacja procesu kontroli jakości wytwarzanych produktów; stosowanie statystycznych metod kontroli jakości produkcji,
• ujednolicenie wzorów części i produktów; typowanie procesów technologicznych i oprzyrządowania.

Przykładem produkcji seryjnej mogą być zakłady produkcyjne samolotów i fabryki silników. W zależności od ilości wytwarzanych produktów w szeregu wyróżnia się małoseryjną, średnioseryjną oraz wielkoseryjną produkcję.

W zależności od liczby sztuk wyrobu, wykonywanych jednorazowo w serii, rozróżnia się produkcję:

• małoseryjną (wykonuje się od 25 do 50, a czasami nawet 100 części i operacji;produkcje są niewielkie, czas obróbki wynosi do kilku godzin, a niektóre operacje mogą się nawet nie powtarzać cyklicznie)
• średnioseryjną (wykonuje od 5 do 25 części i operacji w okrasie powtarzalności)
• wielkoseryjną (wykonuje od 2 do 5, a niekiedy do 10 części i operacji przy bardzo podobnych obrabianych częściach i operacjach w okresie powtarzalności)

Produkcja masowa polega na długotrwałym wytwarzaniu wyrobów w jednym lub kilku zbliżonych do siebie wariantach o najwyższym stopniu specjalizacji dający największą stabilność produkcji. Jej zasadniczą cechą jest niezmienne obciążenie stanowisk roboczych tą samą pracą przez dłuższy czas np. sezon, rok, kilka lat.Masowa produkcja charakteryzuje się ciągłością i stosunkowo długim okresem wytwarzania ograniczonej liczby produktów w jednolitych dużych ilościach. Do przedsiębiorstw z produkcją masową mogą być przypisane, na przykład fabryki samochodów, ciągników i maszyn rolniczych. Masowa produkcja - najwyższa forma specjalizacji produkcji, co pozwala firmie skupić się na kwestii jednego lub więcej typów i rozmiarów podobnych produktów. W tym typie organizacji produkcji różne produkty są produkowane w tym samym czasie i z reguły, w sposób ciągły. Warunkiem niezbędnym do produkcji masowej jest wysoki stopień standaryzacji i ujednolicenia przy konstrukcji części. Produkcja masowa posiada następne osobliwości:

• wytwarzanie niewielkiej liczby produktów w ogromnych ilościach,
• specjalizacja miejsca pracy do realizacji, zwykle jednej stałej operacji; lokalizacja miejsc pracy w kolejności operacji,
• duża waga specjalnego i specjalistycznego sprzętu oraz wyposażenia technicznego,
• wysoki procent zmechanizowanych i zautomatyzowanych procesów,
• gwałtowny spadek ilości prac wykończeniowych;
• zatrudnienie niskowykwalifikowanych pracowników wykonyjących wyznaczoną dla każdego z nich, jedną operację,
• minimalny czas trwania cyklu produkcyjnego, w porównaniu do seryjnej produkcji,
• centralizacja zarządzania i planowania produkcji,
• wprowadzenie zautomatyzowanych systemów zarządzania przedsiębiorstwem.

Typy produkcji — artykuły polecane

Produkcja jednostkowa — Formy produkcji — Produkcja seryjna — Cykl produkcyjny — Rytmiczność produkcji — Produkcja - formy organizacji — Produkcja potokowa — Produkcja na zamówienie — Produkcja niepotokowa

Bibliografia

• Anil Kumar S., Suresh N., Production and operation management, [w:] 1.4 Production System ; Wydawnictwo: New age international publishers
• Brzeziński M. (2013), Organizacja produkcji w przedsiębiorstwie, Difin, Warszawa
• Brzeziński M. (red.) (2002), Organizacja i sterowanie produkcją, Placet, Warszawa
• Gawlik J., Plichta J., Świć A. (2013), Procesy produkcyjne, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Gornowicz M., Romaniuk K., Szczubełek G. (2014), Ekonomika produkcji, Wydawnictwo Expol, Olsztyn
• Panicker Vinay V.; Production management, [w:] 4.5. Classification of production system
• Rogowski A. (2010), Podstawy organizacji i zarządzania produkcją w przedsiębiorstwie, CeDeWu, Warszawa

Autor: Magdalena Litwińska, Małgorzata Miernik, Kyrylo (Cyryl) Chabanivskyi