Realny kurs walutowy

Realny kurs walutowy jest to koszt dóbr zagranicznych wyrażony w dobrach krajowych, określony jako nominalny kurs walutowy uwzględniający ceny krajowe i zagraniczne. Innym słowy miara kursu skorygowanego tak, aby uwzględnić różnice poziomów cen pomiędzy krajem a zagranicą (R.Hall, J.Taylor 1997, s. 354).

Istnieje również alternatywna definicja realnego kursu walutowego, która mówi, że jest to względna cena dóbr importowanych do eksportowanych. Natomiast jego odwrotność - stosunek cen dóbr w eksporcie i w imporcie stanowi krajowe terms of trade. Definicja ta przyjmuje iż wszystkie dobra są wymienne co oznacza, że równowaga światowa wyznacza realny kurs walutowy(M.Burda, C, Wyplosz 1995, s. 225).

TL;DR

Realny kurs walutowy to koszt dóbr zagranicznych wyrażony w dobrach krajowych. Deprecjacja i aprecjacja realnego kursu walutowego wpływają na saldo obrotów bieżących. Realny kurs walutowy może być wykorzystywany do pomiaru konkurencyjności kraju. Równowaga zewnętrzna i wewnętrzna w gospodarce zależy od realnego kursu walutowego. Istnieją różne rodzaje kursów walutowych, takie jak kurs sztywny, stały, zmienny, stały kurs walutowy, płynny kurs walutowy i kierowany kurs walut.

Deprecjacja i aprecjacja realnego kursu walutowego

Jeżeli realny kurs walutowy jest wysoki w danym kraju, wówczas obcokrajowcy muszą płacić więcej za dobra wyprodukowane w tym kraju. Natomiast dobra zagraniczne w tym kraju są tańsze. A zatem aprecjacja/deprecjacja realnego kursu walutowego pogarsza/poprawia saldo obrotów bieżących, co powoduje przemieszczanie się czynników wytwórczych pomiędzy sektorami: dóbr wymiennych i niewymiennych.

Ponieważ realny kurs walutowy ma wpływ na saldo obrotów bieżących, dlatego też zależy on, w długim okresie czasu, od stanu aktywów zagranicznych netto. W związku z tym kraje, które posiadają wysokie długi zagraniczne, będą dążyć do deprecjacji realnego kursu walutowego, natomiast ich wierzyciele wręcz odwrotnie, będą dążyć do ich aprecjacji (M.Burda, C, Wyplosz 1995, s. 221-222).

Realny kurs walutowy jako miara konkurencyjności kraju

Realne kursy walutowe mogą być wykorzystywane do pomiaru konkurencyjności kraju. W celu przeprowadzania pomiaru wykorzystuje się różne ceny aby podwójnie "zdeflacjonować" nominalny kurs walutowy:

• wskaźnik cen w eksporcie,
• CPI,
• wskaźnik cen światowych,
• koszty pracy,
• deflator PKB (M.Burda, C, Wyplosz 1995, s. 226).

Przykład

Realny kurs walutowy jest miarą kursu skorygowanego tak, aby uwzględniał różnicę poziomów cen między Stanami Zjednoczonymi a zagranicą. Jest to miara względnej ceny dóbr produkowanych w Stanach Zjednoczonych w porównaniu z dobrami produkowanymi w reszcie świata. Jeżeli P jest amerykańskim poziomem cen, to realny kurs walutowy może być zapisany za pomocą wzoru:

$RKW={\frac {E*P}{Pw}}\,$

gdzie:

• RKW - realny kurs walutowy
• E * P - zagraniczna cena dóbr amerykańskich
• Pw - zagraniczna cena dóbr zagranicznych

Kiedy realny kurs walutowy jest wysoki, obcokrajowcy muszą płacić więcej za dobra wyprodukowane w Stanach Zjednoczonych niż za dobra wyprodukowane w reszcie świata. Jeśli chcemy uzyskać cenę zagraniczną dowolnego towaru, mnożymy jego cenę w Stanach Zjednoczonych przez kurs walutowy; analogicznie mnożymy E przez P w liczniku wzoru na realny kurs walutowy, aby uzyskać miarę średniej ceny dóbr amerykańskich w reszcie świata.

Realny kurs wymiany walut pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a resztą świata jest nominalnym kursem dostosowanym do zmian krajowej siły nabywczej dolara i innych walut. Kiedy realny kurs walutowy spada, oznacza to dla Amerykanów podrożenie zagranicznych dóbr.

Kiedy dolar zwyżkuje, zagraniczne towary tanieją dla mieszkańców Stanów Zjednoczonych a amerykańskie drożeją dla reszty świata. Zakładając, że USA i reszta świata produkowałyby takie same i łatwe do transportowania produkty, to kurs walutowy nie zmieniłby się w krótkim czasie. Konsumenci kupowaliby u najtańszego producenta a kurs walutowy miałby zawsze jedną wartość, która wyrównywałaby ceny towarów Stanów Zjednoczonych i reszty świata. Realny kurs walutowy nie zmieniłby się nigdy. Gdyby USA i zagranica wytwarzały takie same produkty, kurs walutowy nie mógłby zmieniać się w krótkim okresie, a w dłuższych okresach zmieniałby się tylko o tyle, o ile ceny w reszcie świata wzrosły w stosunku do cen w USA. Powyższa teoria fluktuacji kursu walutowego określana jest mianem parytetu siły nabywczej. Teoria ta nie ma zastosowania do wahań w krótkim okresie. Wahania kursu walutowego są o wiele większe niż zakłada to teoria.

Jak widzimy, teoria parytetu siły nabywczej nie jest dobra do określania kursu walutowego w krótkim okresie, jednakże teoria ta opiera się na żelaznej ekonomicznej logice. Jak pogodzić fakt sporych wahań realnego kursu walutowego z regułą, że konsument wybiera produkty za najniższą możliwą cenę? Różne kraje produkują różne produkty, na przykład włoskie samochody nie są identyczne jak amerykańskie. Kiedy dolar zwyżkuje włoskie auta tanieją, nie oznacza to jednak, że Amerykanie w ogóle przestają nabywać pojazdy rodzimej produkcji. Nowa atrakcyjna cena włoskich samochodów powoduje pewien wzrost ich sprzedaży w USA oraz pewien spadek sprzedaży samochodów amerykańskich. Wzrost wartości dolara hamuje amerykańskim producentom sprzedaż ich wyrobów, ale nie wypiera ich całkowicie.

Parytet siły nabywczej ukazuje, że nominalny kurs walutowy musi zrównywać ceny dóbr znajdujących się w obrocie pomiędzy krajami, co implikuje istnienie stałego realnego kursu walutowego. Jest to niezgodne z dowodami empirycznymi, niemniej jednak parytet siły nabywczej ma pewien wpływ na kurs walutowy (R.E. Hall, J.B. Taylor 2004, s. 328)

Realny kurs walutowy, a równowaga zewnętrzna i wewnętrzna w gospodarce

W warunkach równowagi wewnętrznej i zewnętrznej w gospodarce nie występuje ani kryzys, ani rozkwit, a rachunek obrotów bieżących nie wykazuje ani nadwyżki, ani deficytu, jego saldo wynosi 0. Sytuację określającą warunki równowagi na rynku dóbr określa następujący wzór:

$Y=C+I+G+(X-Z)$

gdzie:

• Y - produkcja krajowa
• C - konsumpcja
• I - inwestycje
• G - dobra i usługi nabywane przez państwo
• (X-Z) - eksport netto

Gospodarka kraju znajduje się w stanie równowagi:

• wewnętrznej, gdy łączny popyt na produkty krajowe jest równy produkcji potencjalnej. Wówczas przedsiębiorstwa wytwarzają na poziomie zapewniającym całkowite wykorzystanie czynników produkcji, a na rynku pracy podaż jest równa popytowi.
• zewnętrznej, gdy saldo rachunku obrotów bieżących wynosi 0.

Wiele różnych czynników może wytrącić gospodarkę ze stanu równowagi. Przykładowo wzrost realnego kursu walutowego, czyli zmniejszenie konkurencyjności międzynarodowej, powoduje ograniczenie popytu na eksport i wzrost popytu krajowego na import. Spadek eksportu netto pociąga za sobą powstanie deficytu na rachunku obrotów bieżących i obniżenie globalnego popytu, prowadząc tym samym do spadku produkcji krajowej i zatrudnienia.

Na podstawie powyższego przykładu jednym z najważniejszych wniosków jest spostrzeżenie, że większość czynników w gospodarce otwartej powoduje wytrącenie jej ze stanu zarówno równowagi wewnętrznej jak i zewnętrznej. (Begg D., Fischer S., Dornbusch R. 2011, s. 362-364)

Rodzaje kursów

• Kurs sztywny - kurs ustalony przez oficjalny organ państwowy nie podlega żadnym wahaniom i stale utrzymuje się na takim samym poziomie.
• Kurs stały (lub stabilny) - kurs ulega zmianom wskutek fluktacji podaży i popytu, jednak granice jego wahań są ściśle określone.
• Kurs zmienny (lub płynny) - floating - kurs kształtujący się jedynie pod wpływem podaży i popytu, wahań jego zaś nie ograniczają przepisy.
• stały (sztywny) kurs walutowy - kursy walut są ustalane i kształtowane przez Bank Centralny, gdy waluta jest wymieniana zewnętrznie (patrz: pegging).
• płynny (zmienny, czysty) kurs walutowy - kursy walut kształtują się pod wpływem podaży i popytu na rynkach międzynarodowych, gdy waluta jest wymieniana zewnętrznie.
• kierowany (ograniczenie płynny, brudny) kurs walut - kursy walut są częściowo zależne od popytu i podaży, a częściowo zdeterminowane przez interwencję Banku Centralnego (A. J. Klawe, A. Makać, s. 145)

Realny kurs walutowy — artykuły polecane

Parytet siły nabywczej — Megainflacja — Inflacja ukryta — Deprecjacja — Terms of trade — Stopa inflacji — Popyt globalny — Produkt krajowy brutto — Inflacja krocząca

Bibliografia

• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Burda M., Wyplosz C. (2013), Makroekonomia. Podręcznik europejski, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Gruszczyński M. (2013), Realny kurs walutowy a presja rynkowa na złotego, forinta i koronę czeską w latach 2000‑2011
• Hall R., Taylor J. (2004), Makroekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Jaworski W., Zawadzka Z. (red.) (2010), Bankowość: podręcznik akademicki, Poltext, Warszawa
• Klawe A., Makać A. (1977), Zarys międzynarodowych stosunków ekonomicznych, PWN, Warszawa
• Księżyk M. (2012), Ekonomia. Podejście historyczne i prospektywne, Oficyna Wydawnicza AWM, Kraków
• Mankiw N., Taylor M. (2016), Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Sloman J. (2001), Podstawy ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Zielińska-Głębocka A. (2012), Współczesna gospodarka światowa, Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Iza Bilińska, Arek Nowakowski, Urszula Paluch