Zasady organizacji magazynu

Magazyn jest nieodłącznym atrybutem procesu logistycznego. Podczas tworzenia zasad organizacji magazynu, należy zwrócić szczególną uwagę na rolę jaką odgrywa magazyn w procesie logistycznym, tak aby zasady organizacji magazynu prowadziły do optymalnej koordynacji wszystkich funkcji magazynu oraz osiągania najlepszych efektów przy jak najmniejszych nakładach pracy. Zasady organizacji magazynów powinny być także dostosowane indywidualnie do roli spełnianej przez magazyny.(Dudziński Z., Kizyn M., 2002, s. 11)

Magazyn to jednostka organizacyjno-funkcjonalna, której celem jest składowanie zapasów na wyodrębnionej do tego przez przedsiębiorstwo przestrzeni wyposażonej w odpowiednie środki techniczne umożliwiające przechowywanie dóbr materialnych, kierowane i obsługiwane przez zespół wykwalifikowanych osób.(Weselik A., Korzeniowski A., Skowroński Z., Kaczmarek M., 1997, s. 11)

Organizując gospodarkę magazynową powinniśmy kierować się najważniejszymi zasadami organizacji magazynu, a mianowicie:

• zapewnieniem pożądanego poziomu obsługi klienta lub przedsiębiorstwa,
• dążeniem do zapewnienia racjonalnego przechowywania dóbr materialnych,
• możliwym jak najszybszym wykonywaniem zadań,
• zmniejszeniem wysiłku zatrudnionego personelu oraz jego bezpieczeństwem,
• minimalizacją kosztów utrzymania magazynu,
• utrzymaniem odpowiedniej ilości zapasów, która wynika z konieczności zabezpieczenia zapotrzebowania na surowce niezbędne w procesie produkcyjnym,
• utrzymaniem odpowiedniej ilości towarów gotowych do sprzedaży,

Do spełnienia wszystkich zasad organizacji magazynu niezbędne są nam informacje dotyczące:

• charakterystyki technicznej oraz wielkości partii towarów która ma być składowana w magazynie (co, ile oraz w jakiej postaci będzie magazynowane),
• terminów dostaw towarów i wysyłek, w taki sposób aby przedsiębiorstwo mogło stosować zasadę Just In time,
• określenie punktów strumieni dostaw materiałów oraz czasu jaki mają być przechowywane,
• powierzchni magazynowej dostępnej do zagospodarowania,
• wyposażenia magazynu w urządzenia do składowania oraz środki transportu magazynowego,
• struktury organizacyjnej magazynu,
• struktury zatrudnienia,
• programów komputerowych sterujących przepływem towarów przez magazyn,
• sposobu ewidencji i dokumentacji towarów na stanie magazynu (Dudziński Z., Kizyn M., 2002, s. 330).

Wykorzystując te informacje można prowadzić pełne wykorzystanie zasad organizacji magazynu, powinniśmy jednak pamiętać, że informacje mają charakter przejściowy i aby osiągać jak najlepsze wyniki powinniśmy prowadzić ich ciągłą kontrolę.

W każdym dobrze zorganizowanym magazynie powierzchnia powinna być optymalnie zagospodarowana, a manipulacje ładunkiem ograniczone do minimum. Wiąże się to z problemami dotyczącymi wyboru i ulokowania zasobów m.in. wyposażenia technicznego, rozplanowaniem rozmieszczenia towarów i wyborem kierunku przepływu dóbr w magazynie, jak również wyborem metody przyjmowania i wydawania towaru oraz metody kontroli stanu zapasów.

TL;DR

Organizacja magazynu odgrywa kluczową rolę w procesie logistycznym. Ważne zasady to zapewnienie dobrej obsługi klienta, racjonalne przechowywanie towarów, szybkie wykonywanie zadań, minimalizacja kosztów i utrzymanie odpowiednich zapasów. Powierzchnia magazynowa powinna być optymalnie zagospodarowana, a manipulacje ładunkiem ograniczone. Istnieją różne układy technologiczne i metody wyceny i rozmieszczenia zapasów w magazynie.

Układy technologiczne w magazynie

Aby efektywnie wykorzystać powierzchnię magazynową należy rozważyć rozmieszczenie stref magazynowych t. j. strefy przyjęć, strefy składowania, strefy kompletacji oraz strefy wydań. W zależności od rodzaju budynku magazynowego oraz wielkości działki na której znajduje się magazyn możemy wyróżnić trzy układy technologiczne:

• układ technologiczny przelotowy - w tym układzie strefy są uporządkowane, a strefy przyjęć i wydań są umieszczone na przeciwnych stronach budynku (po przeciwnych stronach strefy składowania). Układ ten charakteryzuje się bardzo szybkim przemieszczaniem zapasów po magazynie z możliwością oddzielenia stref o różnych szybkościach obrotu towarem. Nie występuje tu nachodzenie na siebie dróg transportowych. Wadą takie układu są duże wymagania co do powierzchni działki, ponieważ wymusza on powstanie dwóch osobnych placów manewrowych przy strefie przyjęć i wydań.
• układ technologiczny kątowy - w tym układzie strefy przyjęć i wydań są umieszczone przy sąsiadujących ze sobą ścianach budynku magazynowego. Pozwala rozsądnie wydzielić strefy o innych szybkościach obrotu oraz różnej masie i objętości zapasów.
• układ technologiczny workowy - w tym układzie strefy przyjęć i wydań są umieszczone przy tej samej ścianie budynku magazynowego. Bliskość obu stref pozwala w dużej mierze na skrócenie czasu przemieszczania zapasów zlokalizowanych blisko tych stref. Układ ten wymaga bardzo dobrej organizacji przepływu ładunków, ponieważ drogi przemieszczania zapasów mogą na siebie zachodzić i powodować utrudnienia (K. Grzybowska 2010, s. 73-78)

Metody wyceny zapasów magazynowych

Najpopularniejszymi metodami pobierania i wydawania towaru z magazynu są:

• FIFO (first in, first out)-pierwsze przyszło, pierwsze wyszło. Rozchód zapasów wycenia się według cen tych towarów, które zostały przyjęte w pierwszej kolejności.
• LIFO (last in, first out) - ostatnie przyszło, pierwsze wyszło. Rozchód zapasów wycenia się według cen tych towarów, które zostały przyjęte w ostatniej kolejności.
• FEFO (first expired, first out) - pierwsze traci ważność, pierwsze wyszło. Rozchód zapasów wycenia się według cen tych towarów, które mają najkrótszą datę ważności.

Rozmieszczenie zapasów w magazynie

W celu zoptymalizowania czasu przebiegu procesu kompletacji w magazynie stosuje się różne metody lokalizacji jednostek ładunkowych w strefie składowania. Pozwalają one pracownikom na łatwą identyfikację towaru i usprawniają czas kompletowania dostawy. Zaliczamy do nich:

• metoda stałych miejsc składowania - zakłada, że każdy towar w magazynie ma ściśle określone miejsce. Zaletą tej metody jest to, że pracownik może bardzo łatwo zidentyfikować lokalizację towaru. Wadą jest nieefektywne wykorzystanie powierzchni magazynowej.
• metoda wolnych miejsc składowania - metoda ta pozwala optymalnie wykorzystać przestrzeń magazynową, ponieważ zakłada wykorzystanie dowolnego miejsca, które nie jest zajęte. Wymusza ona jednak wprowadzenie systemu informatycznego, który wskaże pracownikowi dokładne położenie asortymentu (P. R. Murphy jr, D. F. Wood 2011, s. 267)
• metoda ABC liczby pobrań- opiera się na zasadzie Pareto (tzn. 20 % danych czynników wpływa na 80% efektów określonego działania). Asortyment jest podzielony na trzy grupy, gdzie grupę A tworzy 20 % zapasów, które powodują 80% rotacji w magazynie, grupa B obejmuje 30% asortymentu i wpływa na 15% obiegu towarów, a grupa C to pozostałe 50 % dóbr, które wywołują 5% ruchu w magazynie. Zapasy z największą częstotliwością rotacji sortuję się najbliżej sfer przyjęć i wydań. (M. Wolak 2016, s. 548)

Zasady organizacji magazynu — artykuły polecane

Proces magazynowania — Hala produkcyjna — Logistyka transportu — System transportu wewnętrznego — Logistyka produkcji — Gospodarka magazynowa — Wyznaczanie trasy — Produkcja - formy organizacji — Ładunek drobnicowy

Bibliografia

• Dudziński Z., Kizyn M. (2002), Vademecum Gospodarki Magazynowej, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk
• Grzybowska K. (2010), Gospodarka zapasami i magazynem, Difin, Warszawa
• Murphy P., Wood D. (2011), Nowoczesna logistyka, Helion, Gliwice
• Weselik A., Korzeniowski A., Skowroński Z., Kaczmarek M. (1997), Zarządzanie gospodarką magazynową, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Wolak M. (2016), Zastosowanie analiz ABC i XYZ w controllingu sprzedaży, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 440

Autor: Przemysław Gryzełko, Katarzyna Zielińska