Krzywa Phillipsa
| Krzywa Phillipsa |
|---|
| Polecane artykuły |
Krzywa philipsa (Phillips Curve) jest to krzywa opisująca zależność między stopą inflacji, a stopą bezrobocia. Została ona zbadana przez ekonomistę wykładającego w Anglii pochodzenia nowozelandzkiego mianowicie Albana W. Philipsa w 1958 roku. Publikacja miała miejsce w znanym artykule z 1960 roku, w którym Philips ukazał statystyczną zależność, pomiędzy inflacją płac i poziomem bezrobocia w Wielkiej Brytanii w latach 1861-1957. Odłożył on stopę inflacji na osi pionowej i stopę bezrobocia na osi poziomej otrzymując zbiór punktów, które to przedstawiały wyniki obserwacji dla poszczególnych lat. Krzywa najlepiej pasująca do otrzymanych punktów została nazwana krzywą Philipsa. W okresie objętym badaniami, co ważne zawsze było tak, że czym większa inflacja płac tym mniejsze bezrobocie. Krzywa Phillipsa została wyprowadzona ze statystycznej analizy - zależności między bezrobociem (unemployment - U), a stopą płac nominalnych (money - wage rates - w). Wyniki badań Phillipsa udowodniły, że istnieje silna ujemna zależność między stopą zmian nominalnych (w), czyli inaczej inflacją płacową, a bezrobociem (U), tak więc wysoka stopa bezrobocia jest związana z niską stopą wzrostu płac nominalnych. Pierwotna postać tej właśnie zależności została jednak przekształcona w ujemną zależność między stopą zmiany cen, czyli inflacją, a poziomem bezrobocia.
Krzywa Philipsa bardzo często stosowana była do ukazania skutków zmian popytu globalnego. Jeżeli popyt globalny wzrastał, inflacja rosła co pociągało za sobą spadek bezrobocia, poruszaliśmy się więc w górę wzdłuż krzywej. Gdy popyt globalny spada, doprowadza to do ruchu w dół wzdłuż krzywej. Krzywa Philipsa jest wypukła do początku układu współrzędnych, wyjaśnia się to tym, że przy wzroście popytu globalnego początkowo mamy do czynienia z nadwyżką siły roboczej, która może być zatrudniona aby zaspokoić zwiększony popyt, bez konieczności zwiększania płac. W miarę zmniejszania się zasobów siły roboczej, pracodawcy muszą oferować coraz to wyższe wynagrodzenia.
Instytucje państwowe decydując, ile dodatkowej inflacji za niższe bezrobocie, wybierały dany "punkt" na krzywej i ustalały zakres oraz rodzaj polityki makroekonomicznej, jaki należy wdrożyć, aby osiągnąć pożądaną kombinację cen i zatrudnienia.
Położenie krzywej Philipsa uzależnione jest od pozapopytowych czynników, które wywołują inflacje i bezrobocie. Możemy wyróżnić tutaj takie jak: bezrobocie strukturalne, oraz frykcyjne, jak również inflacja kosztów, inflacja strukturalna czy inflacja wywołana oczekiwaniami. Jeżeli któryś z tych czynników wzrośnie (stopa inflacji lub stopa bezrobocia) to krzywa ta przesunie się w prawo i w górę. Stabilność krzywej ukazana przez Philipsa na przestrzeni prawie 100 lat, świadczy o tym, że pozapopytowe czynniki nie uległy dużym zmianom.
Krzywa Philipsa jednak bardzo upraszcza problem inflacji i bezrobocia. Na przełomie lat 60-tych i 70-tych dwudziestego wieku duża większość ekonomistów uważała, iż relacja ta jest rodzajem prawa ekonomicznego i ma charakter uniwersalny. W wyniku tegoż przeświadczenia wiele rządów państw uważało, że należy utrzymywać wysoką stopę inflacji, w celu obniżenia bezrobocia. Założenie Phillipsa dobrze opisywało omówione wcześniej zależności w krajach wysoko rozwiniętych w latach 60.XX w. jednak w latach 70. pojawił się nowe, niekorzystne zjawiska, m.in.: negatywne szoki zewnętrzne oraz stagnacja gospodarcza. Produkcja przestałą wzrastać, ceny zaś rosły wraz ze wzrostem bezrobocia. Jak się okazało w latach 70-tych zależność opisywana przez tą krzywą przestała się sprawdzać. Wielka Brytania, ale nie tylko zaczęła doświadczać rosnącego bezrobocia z jednocześnie rosnącą inflacją. Dziś jest już jasne, że bezrobocie i inflacja nie muszą być wcale powiązane odwrotną zależnością, a krzywa Phillipsa sprawdza się tylko w pewnych, szczególnych warunkach.
TL;DR
Krzywa Philipsa opisuje zależność między inflacją a bezrobociem. W przeszłości istniała silna ujemna zależność między inflacją a bezrobociem, ale wraz z pojawieniem się nowych czynników i zjawisk, ta zależność przestała być obowiązująca. Krzywa Philipsa jest przydatna tylko w określonych warunkach. Friedman i Phelps wprowadzili rozróżnienie między krótko- i długookresową krzywą Philipsa, przy czym długookresowa krzywa jest pionowa i zależy od realnych czynników, takich jak efektywność wykorzystania zasobów i niezależy od zmian cen.
Długookresowa krzywa Phillipsa
Teorię stałej współzależności między inflacją a bezrobociem podważyli M.Friedman i E.Phelps, udowodnili oni iż nie występuje trwała (długookresowa) zmienność między tymi zmiennymi. Poszukiwali więc oni czynników, które powodują niestabilność i doszli do przekonań, że takimi czynnikami są oczekiwania inflacyjne oraz najniższa trwała stopa bezrobocia. Po tych odkryciach wprowadzili oni rozróżnienie między krótko- i długookresową krzywą Phillipsa. W sytuacji długookresowej równowagi gospodarka wytwarza przypuszczalną wielkość produkcji (potencjalny PKB) natomiast bezrobocie jest na poziomie najniższej trwałej stopy bezrobocia - LSUR lub, jak określił Friedman, naturalnej stopy bezrobocia. O takiej sytuacji w gospodarce decydują nie czynniki nominalne, ale realne, takie jak: zasoby czynników wytwórczych i efektywność ich wykorzystania. Zakładając także, że zmienne nominalne, czyli ceny i płace zmieniają się w tym samym tempie, linia długookresowej podaży jest pionowa i wyznacza poziom produkcji potencjalnej. Poziom produkcji oraz bezrobocia nie zależy zatem od zmiany cen (inflacji) (S. Lis 2011, s. 222-230).
Bibliografia
- De Grauwe P.(2003), Unia Walutowa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa,
- Grabia T.(2014),Kontrowersje wokół koncepcji krzywej Phillipsa " Gospodarka Narodowa", nr 273, s. 5-28
- Hall R E., Taylor J. B.(1995), Makroekonomia teoria, funkcjonowanie i polityka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,
- Lis S.(2011), Współczesna makroekonomia, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków,
- Sloman J.(2001), Podstawy ekonomii. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa,
- Skawińska E., Sobiech-Grabka K., Nawrot K.(2010),Makroekonomia, PWE Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
Autor: Andrzej Tomasiewicz, Aleksandra Radosz
