Stagflacja

Stagflacja - zjawisko z zakresu makroekonomii oznaczające współwystępowanie wysokiej inflacji i dużego bezrobocia. Często jest ona spowodowana przez ujemny szok podażowy (Begg D., s. 253).

Po raz pierwszy zjawisko to zaobserwowano w latach 70-tych, kiedy to kraje eksportujące ropę naftową zrzeszone w OPEC podjęły decyzję o drastycznym ograniczeniu wydobycia tego surowca. Spowodowało to znaczny wzrost cen ropy naftowej na światowych rynkach i doprowadziło do sytuacji, w której stagnacji w zakresie stopy bezrobocia towarzyszył wzrost wskaźnika inflacji, a następnie slumpflacji, kiedy równocześnie z gwałtownym załamaniem produkcji i wzrostem stopy bezrobocia podniosła się również dynamika wzrostu cen (Polszakiewicz 1995, s. 238).

TL;DR

Stagflacja to zjawisko, w którym występuje wysoka inflacja i duże bezrobocie. Po raz pierwszy zaobserwowano je w latach 70. na skutek ograniczenia wydobycia ropy naftowej. Stagflacja może być popytowa (wynikająca z wcześniejszej inflacji popytowej) lub podażowa (wynikająca z autonomicznego przesunięcia krzywej podaży). Zjawisko to przyczyniło się do odwrotu od keynesizmu i podważenia wiarygodności krzywej Phillipsa.

Dokładna charakterystyka

Jak wcześniej wspomniano o stagflacji mówi się w przypadku równoczesnego występowania stagnacji gospodarczej i wysokiej stopy inflacji. Spotyka się także pojmowanie jej jako okresu łącznego występowania wysokiej inflacji i wysokiego bezrobocia. Definicje te nie są sprzeczne, choć druga z nich, co należy wyraźnie zaznaczyć, nie precyzuje należycie istoty zjawiska. Jeżeli bowiem dana gospodarka notuje zarówno wysoką stopę bezrobocia, jak i wysoką stopę inflacji, ale cechuje się również wysokim tempem wzrostu dochodu narodowego, oczywiście w wielkościach realnych, to o występowaniu stagflacji nie można z całą pewnością mówić. Podstawowe znaczenie ma tutaj wystąpienie stanu stagnacji gospodarczej. Termin ten jest szerszy niż pojęcie samego bezrobocia. Charakteryzuje on gospodarkę, w której nastąpiło przede wszystkim zahamowanie tempa wzrostu, a dopiero w konsekwencji wzrost bezrobocia. Zakładając więc, że tempo wzrostu dochodu narodowego jest bardzo niskie, można z uwagi na przyczyny, można wyróżnić dwa ogólne typy stagflacji, a mianowicie stagflację popytową i podażową. Pierwsza z nich stanowi proces przystosowawczy wynikający z wcześniejszej inflacji popytowej. Może być traktowana jako zjawisko ściśle związane z przebiegiem cyklu koniunkturalnego, a pojawia się w tej fazie cyklu, w której ceny i koszty nadal wzrastają, pomimo zahamowania lub obniżania się rozmiarów produkcji. Ma to związek z wolnym dostosowaniem się płac do zmian w popycie. Stagflacja podażowa, wynikająca z autonomicznego przesunięcia krzywej podaży, spowodowana jest z kolei tzw. wstrząsem podażowym (gwałtowny wzrost cen surowców), który doprowadza do wzrostu cen produkowanych dóbr oraz do spadku produkcji (T. Grabia, 2014, s. 5-28).

Efekty stagflacji

Zjawisko to przyczyniło się do odwrotu od keynesizmu w kierunku teorii, na podstawie której możliwe byłoby dostateczne wyjaśnienie tego zagadnienia. Do lat 70-tych XX w. zamienność (trade off) pomiędzy stopą inflacji a stopą bezrobocia, której graficznym uzasadnieniem była krzywa Phillipsa, stanowiła jedną z najważniejszych wskazówek dla polityki ekonomicznej realizowanej przez władze gospodarcze krajów wysoko rozwiniętych (Ibidem, s. 238).

Krzywa Phillipsa została stworzona w 1958 r. przez brytyjskiego profesora A.W. Phillipsa, który wykazał, że w Wielkiej Brytanii istnieje statystyczna zależność między poziomem inflacji w danym roku a bezrobociem. Dowiódł, że wyższej stopie inflacji towarzyszy niższa stopa bezrobocia [Begg D., s. 246] Wnioskując należy stwierdzić, że rząd stoi przed dylematem spadku bezrobocia kosztem wyższej inflacji. Rząd wybierał określony punkt na krzywej Phillipsa, a następnie ustalał zestaw narzędzi polityki fiskalnej i pieniężnej, aby osiągnąć odpowiedni poziom popytu globalnego, a także odpowiedni poziom bezrobocia (Ibidem, s. 246). Jednakże doświadczenia lat 70-tych XX w. podważyły wiarygodność krzywej Phillipsa, gdy rządy poszczególnych państw nie zamortyzowały szoku podażowego, czego skutkiem był wzrost inflacji prowadzący do spadku realnej podaży pieniądza, wzrostu stopy procentowej i zmniejszenia popytu globalnego. W rezultacie coraz większą liczbę zwolenników zaczęła zdobywać współczesna koncepcja monetaryzmu.

Stagflacja — artykuły polecane

Stopa inflacji — Inflacja krocząca — Krzywa Phillipsa — Cykl Juglara — Hiperinflacja — Slumpflacja — Inflacja — Monetaryzm — Recesja

Bibliografia

• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Burda M., Wyplosz C. (2000), Makroekonomia. Podręcznik europejski, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Grabia T. (2014), Kontrowersje wokół koncepcji krzywej Phillipsa, Gospodarka narodowa, Nr 5
• Pollok A. (2000), Inflacja w teorii ekonomii, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Polszakiewisz B. (red.) (1995), Wybrane problemy ekonomii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń

Autor: Damian Szatan, Aleksandra Noga