Samozatrudnienie

Samozatrudnienie
Polecane artykuły
Elastyczne formy zatrudnienia Job sharing Leasing pracowniczy Kontrakt menedżerski Podwykonawca Honorarium Work-life balance Praca na czarno Dystrybucja franchisingowa

Samozatrudnienie – świadczenie pracy na rzecz własnego przedsiębiorstwa, prowadzenie przez osobę fizyczną działalności gospodarczej na własny rachunek. Osoba fizyczna występuje w przedsiębiorstwie w podwójnej roli – jest właścicielem oraz osobą świadczącą pracę [P. Kaczorowski 2012, s. 3]. Samozatrudniony działa w celu osiągnięcia zysku, a jego praca ma charakter formalny [B. Lasocki, M. Skrzek – Lubasińska 2016 s. 10].

Termin ten posiada wiele synonimów: indywidualna Działalność gospodarcza, firma jednoosobowa, praca na własny rachunek, działalność na własny rachunek, działalność gospodarcza osób fizycznych, Przedsiębiorca jednoosobowy, samodzielna działalność zarobkowa [B. Buchelt, U. Pauli, A. Pocztowski 2016, s. 41].

"Samozatrudnienie jest jedną z form skutecznego przeciwdziałania bezrobociu, podnoszenia poziomu aktywności zawodowej społeczeństwa, a także stymulowania rozwoju ekonomicznego i społecznego regionów oraz kraju" [A. Szepelska 2013, s. 70].

Samozatrudnienie w świetle prawa

Polskie prawo nie definiuje jednoznacznie tego pojęcia. Używa go w kontekście czynności wykonywanych na rzecz podmiotów gospodarczych na innej podstawie niż umowa o pracę. Osoba prowadząca działalność ponosi konsekwencje majątkowe oraz gospodarcze swojej zawodowej aktywności [P. Kaczorowski 2012, s. 4].

Samozatrudnienie to jedna z form działalności gospodarczej. Zgodnie z artykułem 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej: Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Zgodnie z artykułem 5b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych za działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeśli łącznie spełnione są warunki:

1. odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności;
2. są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności;
3. wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.

"Wprowadzenie takich zapisów miało na celu wyeliminowanie zjawiska fikcyjnego samozatrudnienia, ukierunkowanego na obniżanie kosztów pracy. Zgodnie z interpretacją niewystępowanie tych trzech sytuacji łącznie wymusza zawarcie umowy o pracę" [B. Buchelt, U. Pauli, A. Pocztowski 2016, s. 42].

Grupy samozatrudnionych przedsiębiorców

Samozatrudnionych przedsiębiorców możemy podzielić na trzy grupy:

• Pierwsza grupa traktuje samozatrudnienie jako okres przejściowy.
• Druga grupa to przedsiębiorcy, którzy nie planują stworzenia dużego przedsiębiorstwa.
• Trzecia grupa to pracownicy, którzy tylko formalnie prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą [A. Szepelska 2013 s. 72-73].

Motywacje do podjęcia samozatrudnienia

Samozatrudnieni mogą rozpocząć działalność gospodarczą z dwóch podstawowych powodów:

• Chęć prowadzenia własnej działalności (pull) – realizacja ambicji, rozwój osobisty, wykorzystanie istniejących na rynku okazji. Może wynikać z niezadowolenia z dotychczasowych warunków pracy, jak np. wynagrodzenia, czas pracy czy możliwości rozwoju i awansu.
• Przymus prowadzenia własnej działalności (push) – efekt braku możliwość znalezienia stałego Zatrudnienie [P. Kaczorowski 2012, s. 5].

Można wnioskować, że samozatrudnienie może stanowić atrakcyjna alternatywę dla osób niezadowolonych z pracy etatowej bądź jedyny sposób świadczenia pracy, szczególnie gdy przedsiębiorstwa stają przed koniecznością Restrukturyzacja [B. Puzio – Wacławik 2013, s. 202].

Zalety samozatrudnienia

Ta forma zatrudnienia, jak i każda inna ma swoje plusy i minusy. Wyróżnić możemy kilka pozytywnych stron, m. in.:

• Rozwój samozatrudnienia to niewątpliwie pozytywne zjawisko, które przyczynia się do zmniejszenia bezrobocia.
• Uelastycznienie Rynek pracy, dzięki możliwości świadczenia usług w inny sposób niż tradycyjna umowa o pracę.
• Niższe koszty prowadzenia działalności w stosunku do zatrudnienia w przedsiębiorstwie (m.in. niższe składki ZUS) i obniżka kosztów pracy w istniejących przedsiębiorstwach.
• Pełna niezależność w podejmowaniu decyzji.
• Całkowita identyfikacja właściciela z sukcesami przedsiębiorstwa.
• Kompleksowe Zarządzanie firmą [A. Szepelska 2013, s. 76-77].
• Możliwość szybszego reagowania na zmieniające się warunki rynkowe i efektywne dostosowywanie się do potrzeb gospodarki [P. Kaczorowski 2012, s. 3].
• Samodzielna organizacja pracy [P. Kaczorowski 2012, s. 8].

Wady samozatrudnienia

Negatywne strony i wyzwania przed jakimi stają samozatrudnieni to m.in.:

• Duże ryzyko niepowodzenia, na co wskazuje niski wskaźnik przeżywalności przedsiębiorstw w pierwszych trzech latach.
• Duża ilość formalności związanych z rozpoczęciem prowadzenia działalności gospodarczej, unormowania prawne i obciążenie biurokratyczne [A. Szepelska 2013, s. 76].
• Konieczność opłacania kosztów prowadzenia działalności gospodarczej oraz prowadzenia księgowości [P. Kaczorowski 2012, s. 9].
• Brak prawa do płatnego urlopu wypoczynkowego, świadczeń BHP.
• Konieczność posiadania podstawowej wiedzy z zakresu zarządzania, marketingu, prawa, księgowości itp.
• Brak minimalnego poziomu płacy [B. Puzio – Wacławik 2013, s. 199 - 201].

Bibliografia

• Buchelt B., Pauli U., Pocztowski A., (2016), Samozatrudnienie jako forma aktywności zawodowej sprzyjająca ograniczaniu bezrobocia wśród osób młodych w Polsce, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica nr 4 (323), Łódź, s. 37 – 52.
• Kaczorowski P., (2012), Samozatrudnienie jako forma rozwoju przedsiębiorczości w województwie łódzkim – ocena dotychczasowego stanu, bariery i perspektywy, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
• Lasocki B., Skrzek – Lubasińska, (2016), Samozatrudnienie w Polsce — problemy definicyjne, dostępność danych i ich interpretacja, Wiadomości statystyczne, Główny Urząd Statystyczny, Polskie Towarzystwo Statystyczne, nr 7 (662), Warszawa, s. 1 – 15.
• Puzio – Wacławik P. (2013), Samozatrudnienie jako element systemowego wsparcia rynku pracy w Polsce, Studia Ekonomiczne, nr 145, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice, s. 197 – 207.
• Szepelska A., (2013), Samozatrudnienie jako forma wspierania rozwoju przedsiębiorczości regionów., "Ekonomia i Prawo”, Polszakiewicz B., Boehlke J. (red.), Tom XII, nr 1, s. 69–80.
• Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej (2004), Dz. U. nr 173 poz. 1807.
• Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (1991), Dz. U. nr 80 poz. 350.

Autor: Małgorzata Rapacz