Reguła przekory

Reguła przekory:Jeżeli układ znajdujący się w stanie równowagi zostanie poddany działaniu nowego czynnika zewnętrznego lub udział w działaniu poszczególnych czynników zewnętrznych ulegnie zmianie, to układ będzie dążył do zmniejszenia wpływu czynnika zewnętrznego i osiągnięcia nowego stanu równowagi, zbliżonego do stanu równowagi wyjściowej.(autor:Henry Louis Le Chatelier)

TL;DR

Reguła przekory mówi, że układ w stanie równowagi będzie dążył do zmniejszenia wpływu czynnika zewnętrznego i osiągnięcia nowego stanu równowagi. Przykładem jest sytuacja, w której firma stara się utrzymać zyski przy wzroście cen surowców poprzez redukcję kosztów. Reguła przekory została sformułowana przez Henry'ego Louisa Le Chateliera i przeniesiona na grunt nauki organizacji przez Karola Adamieckiego. Inne prawa nauki organizacji i zarządzania to m.in. prawo podziału, koncentracji, wzrastającej produkcji, harmonii oraz zasada racjonalnego gospodarowania.

Interpretacja

Zgodnie z tą regułą każda zmiana powoduje opór i z tego względu należy stopniowo i z wcześniejszym przemyśleniem wprowadzać jakiekolwiek zmiany. Należy też przewidywać możliwe do pojawienia się opory i przygotować program wspomagający przeciwdziałanie im. Oznacza to, że układ reaguje dokładnie odwrotnie niż chciałaby osoba, wprowadzająca zmiany. Jest to tzw zasada bezwładności - "każda zmiana rodzi opór". Analiza tego prawa w relacji organizacja - otoczenie prowadzi do wniosku iż koniecznością jest przygotowanie się na wprowadzanie zmian ze względu na zmiany w otoczeniu w celu utrzymaniu nowego stanu równowagi (takiego będącego zbliżonego do stanu wyjściowego).

Przykład występowania reguły przekory

Konkretnym przykładem przejawu reguły przekory może być sytuacja pewnej firmy, w której parametrem określającym jej stabilny stan jest określony poziom zysku przy niezmiennej cenie wyrobów. Gdy nastąpi zdarzenie, w którym cena surowców nagle wzrosła, to wszystkie działania w danej organizacji będą zmierzać do utrzymania stanu równowagi, czyli stanu pierwotnego. Przykładowo nastąpi redukcja kosztów, zaczną się poszukiwania tańszych dostawców lub substytutów.

Historia powstania reguły przekory

Początki formułowania reguły przekory wywodzą się z 1884 r. Wówczas zasada ta odnosiła się do układów chemicznych i fizycznych i stała się źródłem naukowej sławy Henry'ego Louisa Le Chateliera będącego chemikiem i metalurgiem. Pierwotnie była znana jako zasada bezwładności czy zasada równowagi. Natomiast obecnie nazywamy ją regułą przekory. Karol Adamiecki przeniósł tą zasadę na grunt nauki organizacji i zarządzania i nazwana została prawem inercji przyzwyczajeń jak i prawem przeciwdziałania. Zasada ta mówiła o tym, że każda zmiana powoduje opór i jak podkreślał Adamiecki we wszystkich przypadkach, gdy mamy do czynienia z pracą ludzką:czy to fizyczną, czy umysłową, wprowadzanie ulepszeń organizacji powinno odbywać się stopniowo, w przeciwnym bowiem razie muszą nastąpić straty na pokonywanie oporów (autor: Karol Adamiecki).

Prawa nauki organizacji i zarządzania

Wraz z rozwojem naukowej organizacji pracy zaczęły powstawać wytyczne dotyczące działania zorganizowanego, które pozwalały w praktyce osiągnąć korzyści po ich zastosowaniu. Spotykamy się z tym, że często w sposób intuicyjny osoby zarządzające stosują w praktyce np: podział pracy, czy też starają się tak zorganizować sposób pracy pracowników, aby każdy z nich nie tracił czasu i zawsze miał co robić. Takie działania zostały zaobserwowane i zostały ugruntowane w nauce.. Pomimo sformułowania ich podczas prac badawczych w przedsiębiorstwach przemysłowych zostały zastosowane we wszystkich typach organizacji i jej działaniach. Prawa nauki organizacji i zarządzania zostały sformułowane przez praktyków i teoretyków organizacji i zarządzania. Ich cechą wspólną jest to, że dominują w nich przykłady z obszaru aktywności człowieka dotyczącego przedsiębiorstwa. Prawa organizacji mają charakter uniwersalny, ponieważ proces gospodarowania czasem czy zasobami jest związany z procesem kierowania ludźmi. Praktyka dowiodła również, że organizacja działań innego typu (np:marketing, operacje charytatywne) nie zawęża zastosowania tych praw do jednej dziedziny działalności człowieka

Do fundamentalnych praw nauki organizacji i zarządzania zaliczane są:

1. Prawo podziału - dotyczy zastosowania podziału pracy na serie i określenia poziomu specjalizacji co przynosi korzyści,
2. Prawo koncentracji - dotyczy wykonywania danej jednakowej czynności większym organem co przynosi korzyści,
3. Prawo wzrastającej produkcji - wzrost wydajności powoduje spadek kosztu jednostki,
4. Prawo harmonii-dotyczy dokładności doboru elementów co przynosi korzyści,
5. Reguła przekory - mówi o tym, że układ w stanie równowagi poddany czynnikom zawsze dąży do stanu równowagi wyjściowej,
6. Zasada racjonalnego gospodarowania - dotyczy zasady największej wydajności (jak najwięcej produkować) oraz zasady oszczędności składników (produkować jak najtaniej)

Henry Louis Le Chatelier

Henry Louis Le Chatelier urodził się 8 października 1850 roku w Paryżu, a zmarł 17 września 1936 roku w Miribel-les-Échelles. Był francuskim chemikiem. W 1884 sformułował z Karlem Braunem regułę przekory, która pozwalała przewidzieć jakie efekty wywołuje zaburzenie równowagi reakcji chemicznych. Był on jednym z pięciu głównych przedstawicieli nurtu inżynierskiego w nauce organizacji i zarządzania. Ten nurt zajmował się m.in. organizacją procesów produkcyjnych i usługowych w różnych dziedzinach gospodarki. W 1881 roku została opublikowana przez niego reguła przekory, która mówiła:

Każdy układ pozostający w stanie równowagi na skutek działania czynników zewnętrznych ulega przemianie ograniczającej oddziaływanie tych czynników(autor:Henry Louis Le Chatelier)

Tę zasadę wykorzystał Karol Adamiecki przenosząc ją do nauk organizacji, ponieważ stwierdził, że zmiany wprowadzone w organizacjach wywołują stan w którym chcą one powrócić do poprzedniego stanu równowagi, a z tego wynika, że zmiany musimy wprowadzać stopniowo, żeby nie zostały odrzucone.

Karol Adamiecki

Karol Adamiecki urodził się 18 marca 1866 roku w Dąbrowie Górniczej, a zmarł 16 maja 1933 roku w Warszawie. Był polskim teoretykiem zarządzania. Wraz z Fryderykiem Winslowem Taylorem i Henrym Fayolem był jednym z twórców nauki o organizacji i kierowaniu. Był autorem praw takich jak: harmonia doboru, harmonia działania organów pracy zbiorowej, optymalnej produkcji, które później stały się teoretycznymi podstawami nauki organizacji i kierownictwa. Wykorzystał on też zasadę chemiczną reguły przekory i przeniósł ją do nauk organizacji twierdząc, że zmiany wprowadzane w organizacjach wywołują stan, w którym chcą powrócić do stanu pierwotnego. Musimy zatem wprowadzać zmiany stopniowo, aby uniknąć odrzucenia.

Reguła przekory — artykuły polecane

Prawo podziału — Karol Adamiecki — Tayloryzm — Teoria ograniczeń — Wydajność — Charles Babbage — Zygmunt Rytel — Teoria chaosu — Klasyczna szkoła zarządzania

Bibliografia

• Banaszyk P. (2002), Podstawy organizacji i zarządzania, Wyższa Szkoła Handlu i Rachunkowości, Poznań
• Bielski M. (1997), Organizacje. Istota, struktury, procesy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
• Czermiński A. (1996), Wybrane zagadnienia z organizacji i zarządzania, Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu w Gdyni, Gdynia
• Dołhasz M. (2009), Podstawy zarządzania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Griffin R. (2017), Podstawy zarządzania organizacją, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Karna W. (2009), Zmiany w strukturze organizacyjnej jako instrument usprawniający zarządzanie w publicznych instytucjach kultury, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin
• Wytrążek W. (2011), Podstawowe pojęcia teorii organizacji i zarządzania w instytucjach publicznych, Katedra Administracyjnego Prawa Gospodarczego KUL, Lublin

Autor: Agata Swacha, Klaudia Budkowska