Rozwój gospodarczy

Rozwój gospodarczy oznacza proces pozytywnych zmian w gospodarowaniu, a więc w działalności wytwórczej i redystrybucyjnej dóbr i usług, ich wymianie i ostatecznym wykorzystaniu na cele konsumpcyjne, oraz zwiększanie potencjału ekonomicznego. Towarzyszą im zmiany w stosunkach ekonomicznych i mechanizmie funkcjonowania gospodarki, które powinny zapewnić zachowanie naturalnych walorów środowiska przyrodniczego. Ten proces rozwojowy wyraża się w zwiększeniu i zmianie struktury zdolności wytwórczych gospodarki, rzeczywistej produkcji towarów i usług, ich redystrybucji, wymiany i ich konsumpcji. Zmienia się również mechanizm funkcjonowania gospodarki, charakter i formy rynku oraz rodzaje konkurencji, jak również sposoby i formy regulacyjnego oddziaływania państwa na rynki i poszczególne podmioty. Rozwój gospodarczy polega także na zmianie zakresu i znaczenie wirtualnych stosunków ekonomicznych, co umożliwia coraz bardziej powszechna informatyzacja podstawowych podmiotów gospodarowania. W procesach rozwoju gospodarczego następuje doskonalenie podstawowych jego czynników, a więc kapitału rzeczowego trwałego, kapitału obrotowego, kapitału ludzkiego, infrastruktury technicznej, ekonomicznej, społecznej i ekologicznej gospodarki. Tworzy to lepsze podstawy jej rozwoju w przyszłości (Marciniak S. 2013, s. 373-374).

Rozwój gospodarczy oprócz zmian ilościowych zawiera w sobie również zmiany jakościowe takie jak np. zmiany w organizacji społeczeństw. Termin rozwoju gospodarczego obejmuje zmiany w strukturze potencjału gospodarczego. Rozwój gospodarczy oznacza również zmiany struktury produkcji oraz konsumpcji, a także zmiany dotyczące systemu funkcjonowania gospodarki oraz stosunków społeczno-ekonomicznych. Termin ten, zawiera w swoim zasięgu sferę wszelkich działań człowieka w gospodarce, obejmuje działalność wytwórczą oraz podział stworzonych dóbr, a także zmiany strukturalno-jakościowe w procesie gospodarczym. Zagadnienie rozwoju gospodarczego powinno analizować się w długookresowej perspektywie. Rozwój gospodarczy jest w dzisiejszych czasach zjawiskiem naturalnym, który wpisany jest w porządek gospodarczy wszystkich krajów (L. Jańczuk 2013, s. 121-122).

TL;DR

Rozwój gospodarczy to proces pozytywnych zmian w gospodarowaniu, który obejmuje zmiany w produkcji i konsumpcji, strukturze gospodarki, regulacjach państwa oraz rozwoju społecznym. Wzrost gospodarczy, rozwój społeczny i społeczno-gospodarczy są częścią rozwoju gospodarczego. Czynniki rozwoju gospodarczego to zasoby ludzkie, zasoby naturalne, kapitał i technologia. Kapitał, ziemia, praca i wiedza techniczna są ważnymi czynnikami rozwoju gospodarczego.

Zakres rozwoju gospodarczego

W zakres rozwoju gospodarczego wchodzi:

• Wzrost gospodarczy

Czyli powiększanie się realnej wartości produktu krajowego brutto (globalnej lub per capita) w gospodarce. Od globalnej wartości produktu krajowego brutto zależy zdolność społeczeństwa do realizacji różnych przedsięwzięć. Natomiast wartość PKB per capita określa poziom życia mieszkańców (B. Czarny 2011, s. 556).

• Rozwój społeczny

Wraz z rozwojem gospodarczym następuje rozwój społeczny w takich kategoriach jak: zdrowie i oczekiwana długość życia mieszkańców, poziom oświaty, analfabetyzm dorosłych i niezależność kobiet (P. Samuelson 2012, s. 531).

• Rozwój społeczno-gospodarczy

To proces wzajemnie zintegrowanego rozwoju gospodarki i społeczeństwa wyrażający reprodukcję rozszerzoną gospodarki narodowej, a więc zmiany w zdolnościach wytwórczych w produkcji i spożyciu, w stosunkach ekonomicznych i społecznych, środowisku naturalnym oraz w systemie funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa. W zakres rozwoju społeczno-gospodarczego wchodzi więc wszystko to co łącznie oznacza i zawiera rozwój gospodarczy i społeczny (S. Marciniak S 2013, s. 373-374).

Pojęcie rozwoju gospodarczego w ekonomii

Rozwój gospodarczy w dziełach ekonomistów rozumiany jest jako m.in. ciągła ewolucja jakości systemu kapitalistycznego, która ściśle powiązana jest ze zmianami dotyczącymi struktury ekonomicznej systemu (Romanow 1997, s. 175).

Rozwój gospodarczy jest zjawiskiem wskazanym, ponieważ jest ściśle związany ze zwiększeniem standardu życia społeczeństwa, a co za tym idzie poprawą poziomu i jakości życia oraz wzrostem dochodów. Rozwój gospodarczy przyczynia się również do rozwoju cywilizacyjnego. D. Begg, S. Fischer oraz R. Dornbusch w definiowaniu rozwoju gospodarczego skupiali się przede wszystkim na produkcie krajowym brutto. Brali pod uwagę dynamikę, strukturę oraz poziom produktu krajowego brutto. Podczas opisywania problematyki dotyczącej rozwoju gospodarczego kładli szczególny nacisk na poziom i wzrost PKB w krajach, które mocno się rozwijały (D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch., 1999, s. 492-500)

Inna współczesna koncepcja rozwoju gospodarczego ukazuje go jako długofalowy proces dotyczący przemian ilościowych w gospodarce, takich jak: wzrost produkcji, zmiana zatrudnienia, dokonane inwestycje, dochody, konsumpcja itp. oraz przemiany jakościowe obejmujące przemiany struktury wytwarzanego PBK, struktury zatrudnienia itp.

Dzisiejsze rozumienie rozwoju gospodarczego dotyczy przede wszystkim ekonomicznego postrzegania tego zjawiska. Ekonomiści odwołują się do czterech głównych elementów, które przyczyniają się do rozwoju gospodarczego. Są to: zasoby ludzkie oraz naturalne, kapitał, technologia. (P.A. Samuelson, W.D. Nordhaus 2012, s. 531)

Czynniki rozwoju gospodarczego

Próbując usystematyzować czynniki rozwoju gospodarczego można wyodrębnić ujęcie modelowe oraz historyczne.

Ujęcie modelowe

Obejmuje analizę czynników:

Bezpośrednich:

• zatrudnienie oraz wydajność pracy

Pośrednich:

• majątku produkcyjnego, dokonanych inwestycji oraz ich poziomu efektywności

Ujęcie historyczne

Sprowadza się do analizy najważniejszych czynników powodujących rozwój gospodarczy, do których zalicza się:

• kapitał
• ziemie
• prace
• wiedze techniczną

Kapitał

Zwiększenie całkowitych zasobów kapitału oraz kapitału, który przypada na jedną osobę zatrudnioną, przy określonej wielkości siły roboczej, przyczynia się do zwiększenia produkcji. Mimo tego, należy pamiętać, że wraz z upływem czasu kapitał zostaje zużyty i aby utrzymać bieżący zasób kapitału potrzebny jest określony stopień inwestycji. W przypadku, kiedy w gospodarce zatrudnienie wzrośnie, aby utrzymać wymagany poziom kapitału na jedną osobę zatrudnioną, należy zapewnić wystarczająco wysoki poziom inwestycji. Dzięki temu, wzrośnie techniczne uzbrojenie pracy, co przyczynie się do zwiększenia wydajności pracy. Oznacza to tyle, że wzrośnie wielkość produkcji wytworzonej przed jedną zatrudnioną osobę w gospodarce. Dlatego też, wzrost zasobu kapitału uznawany jest za jeden z podstawowych czynników, który przyczynia się do rozwoju gospodarczego.

Ziemia

Jest to bardzo ważny czynnik dla gospodarek, które charakteryzują się wysoką produkcją rolniczą. Inwestycje w odwadnianie, nawadnianie czy użyźnianie gleby mogą zwiększyć obszary ziemi do uprawy. Ważnymi inwestycjami są również inwestycje w efektywniejsze, nowocześniejsze narzędzia rolnicze, które mogą zwiększyć poziom jakości ziemi uprawnej. Oczywistym jest, że w gospodarkach bardziej rozwiniętych, uprzemysłowionych, rola ziemi jest znacznie mniejsza i ma mniejsze znaczenie jako czynnik, który przyczynia się do rozwoju gospodarczego.

Praca

Zwiększenie poziomu zatrudnienia, co za tym idzie ograniczenie bezrobocia oraz wzrost wydajności obecnej siły roboczej przyczynia się do przyrostu PKB. Z tego też wynika fakt, że tempo rozwoju gospodarczego jest zdeterminowane tempem wzrostu zatrudnienia, tempem wzrostu zasobów ludności oraz tempem wzrostu wydajności pracy.

Wiedza techniczna

Jest to jeden z najważniejszych czynników, który determinuje rozwój gospodarczy. Czynnik ten został zdefiniowany przez Międzynarodową Izbę Handlową z siedzibą w Paryżu jako kompleks wiadomości, czyli specjalistycznej wiedzy oraz odpowiednich doświadczeń z zakresu technologii jak i procesu produkcyjnego dla konkretnego wyrobu. Postęp techniczny odbywa się dzięki odkrywaniu nowej wiedzy, przez wynalazki oraz innowację, czyli poprzez zastosowanie nowo odkrytej wiedzy w procesie produkcji. Dlatego też, postęp wiedzy technicznej przyczynia się do rozwoju gospodarczego (Ł. Jankowski 2011, s. 136-137).

Rozwój gospodarczy — artykuły polecane

Rozwój regionalny — Produktywność — Kapitał ludzki — Międzynarodowy podział pracy — Innowacja — Narodowe systemy innowacji — Czynnik produkcji — Gospodarowanie zasobami — Czynniki produkcji w gospodarce turystycznej

Bibliografia

• Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (2007), Ekonomia. Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Czarny B. (2011), Podstawy ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Hryniewicz J. (1997), System polityczny a rozwój gospodarczy
• Janc K. (2005), Wykształcenie czynnikiem wspierającym rozwój obszarów wiejskich
• Jankowski Ł. (2013), Wzrost gospodarczy i jego czynniki na przykładzie polskiej gospodarki w latach 2003-2009, Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszalińskiej, nr 15
• Jańczuk L. (2013), Determinanty rozwoju społeczno-gospodarczego regionów w Polsce, Roczniki Nauk Społecznych, nr 1
• Knapińska M. (2016), Rozwój gospodarczy w podstawowych miernikach makroekonomicznych, Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze, nr 4
• Marciniak S. (red.) (2013), Makro i mikro ekonomia. Podstawowe problemy współczesności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Romanow Z. (1997), Historia myśli ekonomicznej w zarysie, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań
• Sadowski Z. (2014),Rozwój gospodarczy a bieda
• Samuelson P., Nordhaus W., (2007), Ekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Tomasz Trzęsiec,Urszula Żak