Wzornictwo przemysłowe

Wzornictwo przemysłowe
Polecane artykuły
Struktura produktu Merchandising Dizajn Kryteria segmentacji rynku Towar Konsument Usługa Technologia Innowacyjna teoria przedsiębiorstwa

Wzornictwo przemysłowe, inaczej wzornictwo bądź design (z ang. design oznacza wzór) określane jest "działalnością twórczą mającą na celu uzyskanie określonych cech przedmiotów, procesów, usług oraz nadającą formę ideom tak, by stały się praktycznymi i atrakcyjnymi propozycjami dla użytkowników" (Ł. Mamica 2011, str 11). Obejmuje nie tylko produkty bądź usługi i ich cechy, ale jest to również cały proces twórczy. Jako działalność ma charakter interdyscyplinarny, jak określa to Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie, jest "czteronożnym tworem opierającym się na sztuce, technice, nauce i biznesie" (J. Kępiński 2010, str 21). Termin ten odnosi się zarówno do przemysłu lekkiego, jak i ciężkiego, rozpoczynając od produkcji zabawek i kończąc na ogromnych maszynach. Obejmuje całą gamę produktów wytwarzanych przez człowieka, przede wszystkim tych, których wytwarzanie ma miejsce na skalę masową.

Ze względu na swoją masowość znajduje spore oddziaływanie w kulturze, między innymi w postaci dóbr konsumpcyjnych, które będąc dobrami powszechnego użytku, oddziałują na kulturę (P. Rojek-Adamek 2019, s. 51). W ekonomii natomiast może być traktowany jako czynnik stymulujący zachowania rynkowe konsumentów, poprzez oferowanie przez przedsiębiorstwa tak zaprojektowanych produktów, by pobudzały ich odbiorców do określonych działań. Ma to duże zastosowanie w przypadku produktów luksusowych, nabywcy mogą poprzez design produktu wyrazić swój styl bądź stan zamożności. Wiąże się to z tak zwanym efektem demonstracji, inaczej zwanym paradoksem Veblena, który polega na zwiększaniu się popytu na produkty luksusowe, pomimo ich wysokich cen (Ł. Mamica 2010, str 219).

Wzornictwo charakteryzuje fakt, że łączy kreatywność i innowacyjność w celu stworzenia atrakcyjnych rozwiązań, które jednocześnie będą praktyczne w zastosowaniu.

Definiując wzornictwo przemysłowe należy wziąć pod uwagę dwuwymiarowy charakter pojęcia, gdyż możemy określić w ten sposób sam proces projektowania jak i efekt tego procesu w formie cech produktu bądź usługi.

Wzornictwo przemysłowe jako proces

A. Pawłowski określa wzornictwo przemysłowe w wymiarze procesu i definiuje je jako "ogół działań praktycznych zmierzających do zaspokajania potrzeb społecznych poprzez projektowanie wzorcowych własności użytkowych produktów i ich systemów użytkowych realizowanych przemysłowo" (A. Pawłowski 2001, s. 160).

Rozpatrując wzornictwo jako proces możemy wymienić kilka jego faz (A. Żyra 2015, s. 136):

• przedprojektowa, czyli faza przygotowawcza, gromadzenie wiedzy potrzebnej do projektu, przeprowadzanie potrzebnych badań i wykorzystywanie technik wspomagających kreatywne rozwiązywanie problemów,
• projektowanie, czyli rzeczywisty proces tworzenia produktu bądź usługi, opracowanie wzoru, odpowiedniego kształtu i wyglądu czy dobór odpowiedniego tworzywa,
• poprojektowa, na którą składa się planowanie życia wytworzonego dobra na rynku, otrzymanych rezultatów i wykorzystanie nabytej wiedzy w dalszym projektowaniu.

Wzornictwo przemysłowe jako stan

Wzornictwo jako stan obejmuje wszystko co związane z projektem, głównie w formie namacalnej, ale też jego emocjonalne i ekonomiczne aspekty. Przede wszystkim jest to wygląd produktu bądź usługi, ich cechy estetyczne, wzornicze czy ergonomiczne. Ł. Mamica określa wzornictwo jako "intuicyjny i łatwo rozpoznawalny nośnik wizerunku zarówno firm, jak i innego typu instytucji" (Ł. Mamica 2012, s. 15)

Cechy wzornictwa przemysłowego

Wśród najważniejszych cech wzornictwa przemysłowego możemy wymienić, że (K. Bondyra 2011, s. 73)

• W dużym stopniu wpływa na konkurencyjność gospodarki, poprzez innowacyjnym działaniom stosowanych we wzornictwie,
• Nieodłącznie powiązana jest z działalnością każdego producenta, gdyż dotyczny wytwarzania dóbr,
• Ma ogromny wpływ na kulturę i jej rozwój, tworząc wartości kulturowe i w łatwy sposób je rozpowszechniając,
• Odgrywa ogromną rolę jako element promocyjny regionu.

Bibliografia

• Bondyra K. (red.) (2011), Cechy Wielkopolski. Rola rzemiosła w kształceniu zawodowym, Wydawnictwo M-Druk, Poznań, s. 73
• Kępiński J. (2010), Wzór przemysłowy i jego ochrona w prawie polskim i wspólnotowym, Wolters Kluwer Polska, Warszawa, s. 21
• Mamica Ł. (2011), Stan wdrożenia wzornictwa przemysłowego w polskich branżach produkcyjnych, Instytut Wzornictwa Przemysłowego, Warszawa, s. 11
• Mamica Ł. (2010), Wzornictwo przemysłowe jako determinanta konkurencyjności firm przemysłu skórzanego i obuwniczego w Polsce, "Equilibrium", nr 1, s. 219
• Mamica Ł. (2012), Wzornictwo przemysłowe jako determinanta konkurencyjności gospodarki, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
• Pawłowski A. (2001), Inicjacje. O sztuce, projektowaniu i kształceniu projektantów, Wydział Form Przemysłowych ASP im. Jana Matejki w Krakowie, Kraków, s. 160
• Rojek-Adamek P. (2019), Designerzy: Rola zawodowa projektanta w oglądzie socjologicznym, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 51
• Żyra A. (2015), Wzornictwo przemysłowe jako kompetencyjna przewaga w budowaniu konkurencyjności przedsiębiorstw, „Przedsiębiorstwo i region”, nr 7, s. 136

Autor: Paulina Buczak