Podstawa wymiaru składek

Podstawa wymiaru składek w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowych od osób fizycznych (updof) stanowi przychód z działalności wykonywanej osobiście dla zleceniobiorców oraz ze stosunku pracy wykonywanej przez pracowników (Pęśko B. 2017).

Podstawę wymiaru składek stanowi również przychód z nadgodzin wykonywanych przez pracownika, dodatków, premii, a także za ekwiwalenty za niewykorzystany urlop.

Zgodnie z ustawą określoną w Dz.U. 1998 nr 161 poz. 1106 w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe istnieją przychody, które nie stanowią podstawy wymiaru składek. Przykładem takie przychodu jest nagroda jubileuszowa, które mogą zostać przyznane pracownikowi nie częściej niż raz na 5 lat. Przypadek ten nie odnosi się jednak do podstawy wymiaru składek za ubezpieczenie społeczne.

Podstawa wymiaru składek dla osób prowadzących działalność gospodarczą

Podstawa wymiaru składek dla osób prowadzących działalność gospodarczą opłacających "pełne składki ZUS" jest zależna od prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za dany rok. Podstawa dla tych przedsiębiorców wynosi 60% kwoty prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Dotyczy to jedynie składek na ZUS. Podstawa wymiaru składki zdrowotnej dla tej grupy przedsiębiorców wynosi 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (Dz.U. 1998 nr 161 poz. 1106).

Przedsiębiorca, który rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej ma możliwość skorzystania z wyliczenia podstawy wymiaru składek na preferencyjnych zasadach, polegających na skorzystania z tzw. Małego Zusu. W tym przypadku podstawa wymiaru składek jest wyliczana od minimalnego wynagrodzenia brutto i wynosi 30% tej kwoty. Preferencyjne zasady mogą trwać jedynie przez 24 miesiące. Podstawa składki zdrowotnej jest wyliczana w ten sam sposób jak dla przedsiębiorców opłacających "pełne składki ZUS".

Zwolnienie z opłacania i wyliczania podstawy do składki zdrowotnej przedsiębiorca uzyskuje jeżeli:

• pobiera świadczenie emerytalne lub rentowe,
• posiada umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności,
• pobiera zasiłek macierzyński.

Wyliczenie podstawy wymiaru składek (comiesięcznej) dla osób zgłoszonych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest obowiązkiem każdego płatnika składek (pracodawcy). Istnieje limit zwany "30-krotnością", który polega na wyliczaniu podstawy wymiaru dla średniego wynagrodzenia brutto. Przedsiębiorca, który zarabia ponad 2,5 razy więcej miesięcznie niż kwota średniego wynagrodzenia nie odprowadza składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Limit został wprowadzony w 1998 roku, a miał za zadanie odejście od modelu wypłacania bardzo wysokich emerytur.

Podstawa wymiaru składek dla pracodawców i pracowników zatrudnionych na umowę o pracę

Podstawa wymiaru składek dla pracowników zatrudnionych na umowę o pracę jest zależna od wynagrodzenia brutto dla danego pracownika. Składki dla osób zatrudnionych na umowę o pracę opłaca zarówno pracodawca jak i pracownik. Nie ma ustalonej odgórnie kwoty od której wylicza się podstawę wymiaru składek. W praktyce oznacza to, że kwota brutto, którą opłaca pracodawca na jednego pracownika jest znacznie różniąca się od dochodów pracownika.

Pracownik, który jest zatrudniony na umowę o pracę wlicza w swoje składki kolejno:

1. składkę emerytalną,
2. składkę chorobową,
3. składkę rentową,
4. składkę na ubezpieczenie zdrowotne.

Z kolei pracodawca opłaca dla pracownika zgodnie z podstawą wymiaru składek:

1. składkę emerytalną,
2. składkę rentową,
3. składkę wypadkową,
4. składkę na fundusz pracy,
5. składkę na fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych.

Podstawa wymiaru składek dla "Małego Zusu"

"Mały Zus" to preferencyjny system opłacania składek, który jest dostępny dla małych przedsiębiorców. Oferuje on ulgi w opłacaniu składek ZUS. Warunkiem skorzystania z "Małego Zusu" jest prowadzenie działalności gospodarczej na małą skalę, czyli zatrudnienie nie więcej niż 9 pracowników i osiąganie przychodów nie przekraczających określonego limitu.

Preferencyjne zasady "Małego Zusu" obowiązują przez określony okres, który zależy od momentu rozpoczęcia działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy, którzy korzystają z tej formy opłacania składek, mogą cieszyć się niższymi obciążeniami finansowymi na początku prowadzenia działalności, co jest szczególnie istotne dla małych firm.

Warunki skorzystania z "Małego Zusu" są precyzyjnie określone. Przedsiębiorca musi spełniać wymogi dotyczące liczby pracowników i przychodów, a także regularnie opłacać składki i prowadzić ewidencję działalności gospodarczej. W przypadku niezachowania tych warunków, przedsiębiorca może stracić możliwość korzystania z preferencyjnych zasad "Małego Zusu".

Zwolnienia z opłacania składek

System ubezpieczeń społecznych przewiduje również możliwość zwolnienia przedsiębiorców z obowiązku opłacania składek. Zwolnienie to dotyczy określonych grup przedsiębiorców i ma na celu wsparcie ich działalności gospodarczej.

Przedsiębiorcy objęci zwolnieniem mają pewne przywileje, takie jak brak obowiązku opłacania składek zdrowotnych czy niższe składki na ubezpieczenie społeczne. Daje to im większą elastyczność finansową i pozwala na inwestowanie środków w rozwój firmy.

Warunki zwolnienia z opłacania składek zdrowotnych są uzależnione od przychodów przedsiębiorcy. Jeżeli dochód nie przekracza określonego limitu, przedsiębiorca może być zwolniony z obowiązku opłacania tych składek.

Warto jednak pamiętać, że zwolnienie z opłacania składek nie oznacza braku obowiązku ubezpieczenia. Przedsiębiorcy nadal muszą dbać o swoje ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, jednak mają możliwość korzystania z preferencyjnych warunków opłacania składek.

Ustalanie i zmiana podstawy wymiaru składek

Metody ustalania podstawy wymiaru składek

Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek dla przedsiębiorców i pracowników istnieją różne metody, które uwzględniają specyfikę każdej grupy.

Dla przedsiębiorców, podstawa wymiaru składek może być ustalana na podstawie przychodów, dochodu lub obrotu. Przychody i dochody są najczęściej stosowane jako podstawa wymiaru składek dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą. Przychody to suma wpływów z tytułu sprzedaży towarów i usług, podczas gdy dochody to różnica pomiędzy przychodami a kosztami uzyskania przychodów. Obroty są natomiast stosowane głównie dla przedsiębiorców prowadzących sprzedaż detaliczną.

Dla pracowników, podstawa wymiaru składek jest zazwyczaj ustalana na podstawie wynagrodzenia. Wynagrodzenie może być ustalone na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub innych umów cywilnoprawnych. W przypadku umowy o pracę, podstawa wymiaru składek obejmuje zazwyczaj wszystkie składniki wynagrodzenia, takie jak podstawowa pensja, premie, nagrody, dodatki, świadczenia socjalne itp.

Zmiana podstawy wymiaru składek

Podstawa wymiaru składek może ulec zmianie w różnych sytuacjach.

Jedną z takich sytuacji jest zmiana wysokości wynagrodzenia pracownika. Jeśli pracownik otrzymuje podwyżkę lub zmianę umowy, która wpływa na wysokość wynagrodzenia, podstawa wymiaru składek zostanie odpowiednio dostosowana. W przypadku przedsiębiorców, zmiana podstawy wymiaru składek może wynikać z zwiększenia lub zmniejszenia przychodów, dochodów lub obrotów.

Inną sytuacją, w której podstawa wymiaru składek może ulec zmianie, jest zmiana statusu ubezpieczonego. Na przykład, jeśli przedsiębiorca zatrudnia pracownika na umowę o pracę, a następnie ten pracownik zostaje przeniesiony na umowę zlecenie, podstawa wymiaru składek zostanie zmieniona zgodnie z nowym statusem pracownika.

Wpływ zmiany podstawy wymiaru składek może być istotny dla przedsiębiorców i pracowników, ponieważ składki na ubezpieczenia społeczne są obliczane na podstawie tej podstawy. Dlatego ważne jest, aby dokładnie monitorować wszelkie zmiany, które mogą wpływać na podstawę wymiaru składek i odpowiednio dostosowywać swoje obliczenia.

Podstawa wymiaru składek — artykuły polecane

Wynagrodzenie brutto — Ubezpieczenie rentowe — Ubezpieczenie zdrowotne — Odprawa pośmiertna — Premia świąteczna — Nagroda jubileuszowa — Zasiłek — Rozliczenia z tytułu ubezpieczeń społecznych — Składki ZUS

Bibliografia

• Pęśko B. (2017), Podstawa wymiaru składek ZUS - praktyczne problemy, Infor PL, IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
• Rękas M. (2009). Wybór formy opodatkowania dochodu osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą jako jedna ze strategii podatkowych przedsiębiorcy, Ekonomiczne Problemy Usług, nr 39, s. 407-416
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Dz.U. 1998 nr 161 poz. 1106
• Szwęch A. (2018), Jak rozliczać wypłacane pracownikom ekwiwalenty pieniężne, Infor, Warszawa
• Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Dz.U. 1998 nr 137 poz. 887

Autor: Bartłomiej Baca

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.