Business Process Modeling Notation

Business Process Modeling Notation
Polecane artykuły
Modelowanie Archiwizacja Ganttproject XBRL Cykl życia systemu informatycznego Podejście systemowe System zarządzania przebiegiem procesów Zarządzanie programem Macierz odpowiedzialności

Business Process Model and Notation (BPMN) – zbiór zdefiniowanych symboli służących do graficznego przedstawiania procesów biznesowych.

Notacja ta została zaprezentowana przez BPMI (Business Process Management Initiative) w 2004 roku. Prace nad stworzeniem tego standardu rozpoczęto w 2001 roku. Poszukiwano wówczas modelu, który pozwoliłby przetłumaczyć zapisy biznesowe na język techniczny. W 2001 roku grupę, która pracowała nad projektem tworzyło 35 firm, organizacji i osób prywatnych. W maju 2004 roku przedstawiono pierwszą wersję BPMN. W roku 2006 BPMI połączyła się z Object Management Group (OMG). Rok 2008 przyniósł sprecyzowanie dokumentów, dzięki czemu stały się bardziej czytelne. Obecnie obowiązuje wersja 2.0.2, która została zaprezentowana w styczniu 2014 roku.

Notacja ta pozwala na zrozumienie i kontrolę procesów w przedsiębiorstwie. Daje możliwość monitorowania takich jednostek jak czas, koszt, czy zasoby. Wspiera weryfikację procesów, co pozwala na ich ulepszenie i optymalizowanie. Umożliwia projektowanie procesów od podstaw, a także w sposób efektywny przedstawia nowe i już istniejące modele. Formalnie zdefiniowane standardy zostały opisane i opublikowane w broszurze Business Process Model and Notation, v2.0.2 wydanej w styczniu 2014 roku. W języku polskim rozwinięcie skrótu tłumaczone jest jako Notacja i Model Procesu Biznesowego.

Cele BPMN

Najważniejszym zdefiniowanym celem przez BMPN 2.0.2 jest dostarczenie prostego i klarownego narzędzia do opisywania procesów, którego zrozumienie i odczytanie nie będzie stanowiło trudności dla osób zaangażowanych w proces, bez względu na to, czy jest to analityk biznesowy, czy wdrożeniowiec. Kolejnym rozpoznanym celem jest określenie międzynarodowego standardu umożliwiającego przenoszenie definicji projektów, tak aby modele tworzone w środowisku jednej firmy mogły zostać wykorzystane u innego przedsiębiorcy.

Diagramy- modele BPMN

Na początku swojej działalności organizacja przedstawiła diagram procesów biznesowych. Był on uniwersalnym modelem przeznaczonym dla obszaru modelowania biznesowego. wraz z publikacją nowej wersji broszury w 2009 roku zmieniało się podejście organizacji do kwestii diagramów i zaproponowało niniejszy podział:

• Diagram procesów biznesowych (przedstawia zaawansowane modele),
• Diagram kolaboracji (przedstawia wymianę informacji pomiędzy co najmniej uczestnikami procesu),
• Diagram choreografii (nadzór nad wymianą informacji między uczestnikami),
• Diagram konwersacji (klasyfikacja wzajemnych oddziaływań między uczestnikami procesu).

Elementy graficzne

Opracowany standard służy do graficznego przedstawiania procesów biznesowych. Stanowi on zbiór określonych znaków, które mają przypisaną ogólnie rozumianą symbolikę. Zapisy w modelu BPMN są przedstawiane za pomocą diagramów składających się z ustalonej liczby graficznych elementów. Dzielą się one na cztery kategorie:

Obiekty przebiegu procesów (zdarzenia, bramki, działania)

Zdarzeniami (events) nazwane zostały wszystkie wydarzenia. Które mogą wystąpić lub wystąpią w procesie. Podzielone zostały na:

• zdarzenia początkowe - inicjujące proces, przedstawiane za pomocą okręgu (pojedyncza, niepogrubiona krawędź),
• zdarzenia pośrednie - mające miejsce w trakcie procesu, przedstawiane są za pomocą okręgu z podwójną, niepogrubioną linią,
• zdarzenia końcowe - zamykające proces, okrąg z pojedynczą, pogrubioną krawędzią.

Bramki (gateways) są używane w modelu, kiedy możemy wybrać jedną ścieżkę postępowań spośród dostępnych wariantów. Pozwalają na nadzorowanie przebiegu procesów. Ich wystąpienie zazwyczaj determinuje podejmowanie decyzji. Przedstawiane są za pomocą rombu. W zależności od rodzaju bramki będzie zależeć wypełnienie jej wnętrza. Wyróżniamy:

• bramki wykluczające (oznaczone symbolem "X” lub "pusta”)- daje możliwość wyboru tylko jednego wariantu ścieżki z dostępnych, potocznie nazywana punktem decyzyjnym,
• bramki niewykluczające (oznaczone symbolem "O”) – daje możliwość wyboru kilku wariantów ścieżki z dostępnych,
• bramki równoległe (oznaczone symbolem "+”) – zawiera dwie lub więcej niezależnych ścieżek, które mogą być realizowane w tym samym czasie, ale nie muszą,
• bramki złożone (oznaczone symbolem "*”) – bramka "otworzy się” jeżeli dany warunek zostanie spełniony,
• bramki oparte na zdarzeniach.

Czynności (activity) przedstawiane jako prostokąty z zaokrąglonymi brzegami opisują zadania w procesie (praca uczestnika). Podzielone są na zadania, podprocesy i czynność wywołania.

• Zadania - opisują czynności,
• Podproces - obejmuje dodatkowe czynności,
• Czynność wywołania.

Połączenia (Connecting Objects)to linie łączące wszystkie elementy modelu, inaczej zwane przepływami.

• Przepływy sekwencji (linia ciągła, z grotem zamkniętym, wypełnionym)- łączy dwa następujące po sobie elementy,
• Przepływ komunikatu (linia przerywana, z grotem zamkniętym, niewypełnionym) –przepływ informacji między oddzielnymi stronami procesu,
• Asocjacje (linia kropkowana, może być zakończona grotem, ale nie musi) – zaznaczenie relacji między elementami projektu.

Artefakty (artifacts) to wszystkie obiekty danych, które zawierają informacje dodatkowe, objaśniające proces, co wpływa na jego lepsze zrozumienie.

• Adnotacje – zawiera notatki dotyczące procesu,
• Grupy – nie wpływają na przepływ procesu, zazwyczaj stosowane w dokumentacji bądź celów analitycznych,
• Obiekt danych (kartka zgięta w prawym górnym rogu) – element procesu zawierający komunikat o dodatkowych informacjach.

Tory (swimlines)

• Jednostka biznesowa/ uczestnik –rozdziela zadania między uczestników w procesie,
• Role – określa przydział zadań do poszczególnych jednostek organizacyjnych.

Narzędzia służące do modelowania

• ADONIC,
• ARIS,
• Axway,
• BizAgi,
• Holocentric Modeler,
• iGraphix,
• Intalio,
• Provision,
• TIBCO.

Bibliografia

• Drejewicz S. (2012).Zrozumieć BPMN. Modelowanie Procesów Biznesowych. Gliwice: Wydawnictwo Helion
• Gawin B., Marcinkowski B., (2013).Symulacja Procesów Biznesowych. Standardy BPMS i BPMN w praktyce. Gliwice: Wydawnictwo Helion
• Kiełbus A., Gawłowskie G., (2015). Zastosowanie BPMN do zarządzania procesami logistycznymi w przedsiębiorstwie, "Logistyka", Nr 6, s, 1152-1162
• Koliński A., Śliwczyński B., Golińska-Dawson P.,(2017).Metoda modelowania procesu oceny efektywności produkcji z wykorzystaniem standardu BPMN,"e-mentor", Nr 2(69), s. 70–81"
• Ligęza A. Suchenia, A., (2017).Anomalie w modelowaniu procesów biznesowych, "Informatyka Ekonomiczna = Business Informatics", Nr 4 (26), s. 140-157
• Obłąk I., Ziemba E., (2012).Modelowanie procesów biznesowych z wykorzystaniem notacji BPMN - studium przypadku., "Informatyka Ekonomiczna = Business Informatics", Nr 4 (26), s. 140-157
• OMG (2014), Business Process Model And Notation, Version:2.0.2
• White S.A. (2008). Modeling and Reference Guide: Understanding and Using BPMN, Floryda

Autor: Joanna Świątkowska