Rachunek kosztów rzeczywistych

Rachunek kosztów rzeczywistych
Polecane artykuły
Koszty bezpośrednie Rozliczanie produkcji Rachunek normatywny kosztów Zarządzanie zapasami Gospodarowanie zapasami Rachunek kosztów działań Kontrola kosztów marketingu Centrum kosztów i jego kontrola Rachunek kosztów pełnych

Rachunek kosztów rzeczywistych to taki rachunek, w którym ujmowane są tylko koszty faktycznie poniesione przez przedsiębiorstwo w danym okresie, inaczej koszty historyczne. Charakter tego rachunku jest ex post i opiera się na rozumieniu kosztów produkcji w sposób tradycyjny, czyli koszty stanowią iloczyn rzeczywistych cen i rzeczywistego zużycia ilościowego czynników produkcji.

Rachunek kosztów rzeczywistych, rachunek kosztów normalnych i rachunek kosztów postulowanych to rachunki wyodrębnione ze względu na zasięg czasowy. Każdy rachunek kosztów według kryterium czasu może być realizowany jako rachunek kosztów pełnych i rachunek kosztów zmiennych.

Z historycznego punktu widzenia rachunek kosztów wyodrębnił się pierwszy w stosunku do zarządzania kosztami. Początki rachunku kosztów sięgają do okresu rewolucji przemysłowej, a jego pierwotnym zadaniem była kalkulacja rzeczywistego pełnego kosztu jednostkowego produktów. Od tego czasu następował dynamiczny rozwój rachunku kosztów, którego przejawem było wykształcenie się różnych jego modeli i odmian. (E. Nowak 2015, s. 2)

Rachunek kosztów rzeczywistych jest jednym z wielu modeli rachunku kosztów. Modelem rachunku kosztów nazywa się zbiór zasad i procedur, według których dokonuje się transformacji informacji o kosztach dotyczących rozpatrywanych obiektów, do których odnoszą się dane koszty. Transformacji dokonuje się w celu zaspokojenia specyficznych potrzeb informacyjnych interesariuszy jednostki gospodarczej. (E. Nowak 2010, s. 19)

Pierwotnie przy wycenie zużytych do produkcji czynników stosowano rzeczywiste ceny nabycia. W miarę upływu lat modyfikacja tego rachunku doprowadziła do zastąpienia cen rzeczywistych cenami ewidencyjnymi zużywanych czynników. Co z kolei powoduje odchylenia od cen ewidencyjnych, które na koniec okresu korygują wartość zużytych czynników produkcji, które są wyceniane w toku produkcji w cenach stałych.

Zalety rachunku kosztów rzeczywistych

Zdecydowaną zaletą tego rachunku kosztów jest fakt, że jest on wiarygodny, dokładny i rzetelny. Charakteryzuje się również małą pracochłonnością i prostotą wykonania. Jest to uproszczona technika rachunku. W rachunku kosztów rzeczywistych występuje jednoznaczność przyporządkowania kosztów do poszczególnych okresów i produktów wytworzonych w tych okresach.

Wady rachunku kosztów rzeczywistych

Rachunek kosztów rzeczywistych można stosować w sytuacjach gdy koszty pośrednie ponoszone są równomiernie w ciągu roku, a wielkość produkcji utrzymuje się na stabilnym poziomie. Problem pojawia się w momencie, kiedy trzeba przeanalizować kilka okresów rozrachunkowych. Wówczas każdy taki okres ma inne stopy narzutów i inne koszty własne. Wadą jest również brak możliwości monitorowania kosztów i bieżących odchyleń. Kolejnym minusem jest zbyt późne pozyskiwanie informacji o ponoszonych kosztach, często są one znane dopiero pod koniec roku obrachunkowego.

Ewidencja kosztów

W ramach kosztów rzeczywistych wyodrębnione były podstawowe struktury kosztów:

• rodzajowa: informacje o kosztach są ujednolicone pod względem treści pozycji
• podmiotowa: przedmiotem ewidencji są koszty działalności operacyjnej, pogrupowane według miejsc ich powstawania
• przedmiotowa: przedmiotem ewidencji są koszty wytworzenia poszczególnych produktów, jest to uszczegółowienie przedmiotowe kosztów produkcji

Przedsiębiorstwo stosując tradycyjny rachunek kosztów, który oparty jest na pełnych kosztach rzeczywistych, może ewidencjonować koszty podstawowej działalności operacyjnej w:

• Wyłącznie na kontach układu rodzajowego (zespół 4)
• Wyłącznie na kontach miejsc powstawania kosztów (zespół 5)
• W obu układach jednocześnie (zespół 4 i 5)

(M. Skulmowski 2014, s. 3)

Bibliografia

• Nowak E. (2015) Rachunek kosztów a zarządzanie kosztami. Rozważania o relacjach, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach"
• Nowak E., Wierzbiński M. (2010) Rachunek kosztów: modele i zastosowania, PWE, Warszawa
• Pioch S., Gabryszak R. (2008) Ekonomia Menadżerska dla MSP, Difi, Warszawa
• Skulmowski M. (2014) Rachunek kosztów w zarządzaniu kosztami przedsiębiorstw budowlano-montażowych, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego"
• Sobańska I. (2006) Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa

Autor: Katarzyna Ciępka, Monika Sulik