Spółka jawna

Przepis art. 75 par. 1 k.h. stanowił, że spółką jawną jest taka spółka, która prowadzi we wspólnym imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze, a nie jest inną spółką handlową. Przyjąć można, że w świetle przepisów Kodeksu spółek handlowych do elementów przedmiotowo istotnych spółki jawnej należy:

• wspólny dla wspólników cel w postaci prowadzenia przedsiębiorstwa o określonym przedmiocie działalności,
• firma ujawniająca istnienie spółki, pod którą przedsiębiorstwo ma być prowadzone,
• osobiste (nie kapitałowe) współdziałanie wspólników dla realizacji obranego celu,
• osobista odpowiedzialność wspólników za zobowiązania zaciągane w ramach prowadzonej działalności.

W ramach spółek handlowych, spółka jawna została ujęta jako spółka osobowa. Według systematyki Kodeksu jest ona uregulowana jako pierwsza w kolejności. Przyczyny tego są dwie:

• po pierwsze, jest to najprostsza spółka handlowa,
• po drugie, przepisy o spółce jawnej stanowią wzór, który jest wykorzystany dla uregulowania pozostałych, bardziej skomplikowanych spółek osobowych.

TL;DR

Spółka jawna to forma organizacyjna przedsiębiorstwa, w której wspólnicy prowadzą przedsiębiorstwo zarobkowe we wspólnym imieniu. Wspólnicy są osobiście odpowiedzialni za zobowiązania spółki. Spółka jawna ma podmiotowość prawną i może być przekształcona w spółkę komandytową lub spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Wady to obowiązek rejestracji i odpowiedzialność majątkowa wspólników, a zalety to łatwość założenia, niskie koszty, swoboda kształtowania umowy spółki i brak konieczności prowadzenia pełnej księgowości.

Geneza

Spółka jawna powstała w XIII wieku we Włoszech, a następnie rozwinęła się w XIV w Niemczech. W Polsce stała się szczególnie popularna od roku 2001, na skutek zmian, które spowodowały, że spółka cywilna przestała być uznawana za przedsiębiorcę. W takich warunkach, spółka jawna stała się dla przedsiębiorców najprostszą formą organizacyjną działającą w formie spółki.

Powstanie spółki jawnej

Spółka jawna powstaje w momencie wpisania jej do właściwego rejestru. Może ona powstać w dwojaki sposób:

• Jako spółka jawna,
• Bądź z przekształcenia spółki handlowej lub cywilnej (obligatoryjne, gdy przychód netto spółki z dwóch ostatnich lat obrotowych przekracza równowartość 800 000 Euro).

Treść umowy spółki

W pisemnej (pod rygorem nieważności) treści umowy spółki powinny być zawarte przynajmniej następujące informacje:

• Firma i siedziba spółki,
• Określenie wkładu wnoszonego przez każdego ze wspólników oraz jego wysokości,
• Przedmiot działalności spółki,
• W sytuacji gdy jest oznaczony, czas trwania zawiązanej spółki.

Oprócz postanowień obligatoryjnych, umowa spółki jawnej może zawierać różne postanowienia fakultatywne, dotyczące min. organizacji, funkcjonowania i rozwiązania tej spółki.

Odpowiedzialność majątkowa wspólników

Wspólnikami spółki jawnej mogą być osoby fizyczne i prawne, w dowolnej konfiguracji. Wspólnik jest zobowiązany wnieść wkład do spółki o określonej wartości. Zgodnie z KSH wkład może mieć charakter pieniężny, polegać na dokonaniu pewnych świadczeń na rzecz spółki lub też dotyczyć przeniesienia czy też obciążenia rzeczy bądź innych praw. Wkłady wspólników mogą być równe lub nie równe.

Każdy wspólnik spółki odpowiada za jej zobowiązania całym swoim majątkiem, solidarnie wraz z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. W pierwszej kolejności wierzyciel dochodzi swoich praw z majątku spółki, gdy ten okaże się nie wystarczający, ma on prawo dokonać egzekucji z majątków wspólników (odpowiedzialność solidarna subsydiarna). W przypadku, gdy wspólnik przystąpił do spółki w momencie jej istnienia, odpowiada on solidarnie także za zobowiązania spółki powstałe wcześniej.

Podmiotowość prawna spółki

Spółka jawna ma podmiotowość prawną, stąd następujące konsekwencje:

• Spółka jawna ma swój własny majątek,
• Stroną stosunków prawnych, nawiązywanych z osobami trzecimi jest sama spółka,
• Uprawnienia i obowiązki wspólnika przysługują mu względem samej spółki,
• Skład osobowy spółki jest w zasadzie stały,
• Każdy wspólnik ma prawo reprezentowania spółki,
• Każdy wspólnik ma te same prawa i obowiązki,
• Za zobowiązania spółki wspólnicy ponoszą odpowiedzialność solidarną, całym swoim majątkiem wraz z innymi wspólnikami oraz z samą spółką.

Rozwiązanie umowy spółki

Spółka jawna zostaje rozwiązana na skutek następujących zdarzeń:

• Z powodów przewidzianych w umowie spółki,
• W konsekwencji jednomyślnej uchwały wszystkich wspólników (udokumentowanej w formie pisemnej pod rygorem nieważności),
• Z powodu ogłoszenia upadłości spółki,
• Na skutek śmierci wspólnika bądź ogłoszenia jego upadłości (wyjątek stanowi sytuacja, gdy w umowie spółki jest adnotacja, że śmierć wspólnika nie rozwiązuje spółki, bądź gdy pozostali wspólnicy podejmą uchwałę o kontynuacji istnienia spółki),
• W konsekwencji wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika lub przez wierzyciela wspólnika,
• Na skutek prawomocnego orzeczenia spółki.

Gdy zachodzi przyczyna do rozwiązania spółki, przechodzi ona w stan likwidacji i likwidatorzy dokonują czynności likwidacyjnych. Te czynności to:

• Zaspokojenie wierzycieli,
• Ściąganie wierzytelności,
• Zakończenie wszystkich interesów prowadzonych przez spółkę,
• Spieniężenie majątku spółki (w pierwszej kolejności spłaca się wierzycieli, reszta majątku przeznaczona jest dla wspólników).

Po dokonaniu w/w czynności likwidatorzy zgłaszają do urzędu rejestracyjnego fakt zakończenia procesu likwidacyjnego i sąd wykreśla spółkę z rejestru. Zakończenie funkcjonowania spółki w obrocie gospodarczym następuje w momencie zakończenia postępowania likwidacyjnego.

Przekształcenie spółki

• przekształcenie spółki jawnej w spółkę komandytową

Na podstawie Kodeksu Spółek Handlowych do dokonania przekształcenia spółki jawnej w spółkę komandytową konieczne jest:

1)sporządzenie planu przekształcenia spółki wraz z załącznikami, tj. z projektem uchwały o przekształceniu, projektem umowy przekształconej spółki komandytowej, wyceną składników majątku spółki przekształconej oraz sprawozdaniem finansowym sporządzonym dla celów przekształcenia,

2)zbadanie wskazanego planu przekształcenia przez biegłego rewidenta, sporządzenie przez niego opinii i złożenie jej w sądzie rejestrowym,

3)powzięcie uchwały o przekształceniu spółki jawnej w spółkę komandytową,

4)określenie wspólników prowadzących sprawy spółki komandytowej i reprezentujących ją (komplementariuszy),

5)zawarcie umowy przekształconej spółki komandytowej,

6)dokonanie w rejestrze przedsiębiorców wpisu przekształconej spółki komandytowej i wykreślenia przekształcanej spółki jawnej.

• przekształcenie spółki jawnej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością

W celu przekształcenia spółki jawnej w spółkę z o.o. niezbędne jest:

1) przygotowanie dokumentacji wstępnej, w skład której wchodzi:projekt uchwały w sprawie przekształcenia spółki, projekt umowy spółki z o.o., wycena składników majątku (aktywów i pasywów) spółki jawnej, sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów przekształcenia na określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia, ewentualnie plan przekształcenia wraz z załącznikami,

2)zweryfikowanie planu przekształcenia przez biegłego rewidenta,

3)zawiadomienie wspólników,

4)podjęcie przez wszystkich wspólników spółki uchwały o przekształceniu spółki

5)złożenie przez wspólników oświadczenia o uczestnictwie w spółce z o.o.,

6)zawarcie przez wspólników uczestniczących w spółce z o.o. umowy spółki,

7)wniesienie przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego,

8)powołanie członków organów spółki z o.o.,

9)rejestracja i ogłoszenie przekształcenia spółki.

Wady i zalety spółki jawnej

Wady

• obowiązek wpisu spółki do rejestru
• odpowiedzialność wspólników całym swoim majątkiem

Zalety

• podmiotowość prawna
• łatwość założenia
• niskie koszty założenia
• swoboda kształtowania postanowień spółki
• brak określenia minimalnych wkładów
• jednokrotne opodatkowanie wspólników
• nieskomplikowane prowadzenie spraw spółki
• umowa spółki nie wymaga formy aktu notarialnego.
• brak konieczności prowadzenia pełnej księgowości.

Spółka jawna — artykuły polecane

Spółka komandytowo-akcyjna — Spółka cicha — Spółka partnerska — Prokurent — Postępowanie likwidacyjne — Postępowanie upadłościowe — Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością — Prokura — Akt założycielski — Analiza prospektywna

Bibliografia

• Ciarkowski S. (2007), Spółka jawna - powstanie, zarządzanie, przekształcenie. Komentarz, przykłady wzory, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk
• Kidyba A. (red.) (2005), Kodeks Spółek Handlowych ze skorowidzem, Zakamycze, Kraków
• Krok po kroku do własnej działalności, Centrum Innowacji i Transferu Technologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie
• Kuciński J., Trzciński Z. (2002), Prawo gospodarcze. Podręcznik da studentów ekonomii i zarządzania, C.H. Beck, Warszawa
• Nieradka-Bernaciak M. (red.) (2012), Spółka jawna, zagadnienia praktyczne, Difin, Warszawa
• Sołtysiński S. (red.) (2012), Kodeks spółek handlowych. Przepisy ogólne. Spółki osobowe, C.H. Beck, Warszawa
• Szczotka J. (2003), Spółka jawna, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz-Lublin
• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037

Autor: Aneta Antkowicz, Agnieszka Bąk, Adrianna Bryl