Komunikacja społeczna

Komunikacja społeczna to proces wytwarzania, przekształcania, a następnie przekazywania informacji pomiędzy pojedynczymi osobami, grupami lub organizacjami społecznymi

TL;DR

Komunikacja społeczna to proces przekazywania informacji między ludźmi. Może odbywać się na różnych poziomach, takich jak komunikacja interpersonalna czy komunikacja masowa. Współczesna komunikacja coraz częściej jest pośrednia, eliminująca bezpośredni kontakt. Istnieją także różne kody prezentacyjne, takie jak kontakt fizyczny czy gestyka, które są ważne w budowaniu relacji.

Etymologia

Słowo komunikacja wywodzi się z języka łacińskiego od słowa communicare oznaczającego - zrzeszać się, być z kimś w relacji. Komunikacja jest procesem porozumiewania się ludzi między sobą. Polega ona na wzajemnej wymianie informacji pomiędzy ludźmi, zwanych "istotami społecznymi".

Komunikowanie odzwierciedla jednostronny przekaz, o jednokierunkowym, liniowym charakterze. Natomiast komunikowanie się wyróżnia się wzajemnością i wielostronnością przekazu czy relacji. W całym procesie komunikowania muszą wystąpić trzy elementy: nadawca - przekaz - odbiorca. Kierunek komunikacji jest zmienny, tzn. że rola nadawcy i odbiorcy nie pozostają w tych samych miejscach, lecz wymieniają się nimi, przekaz pozostaje bez zmian

Poziomy komunikacji społecznej

Komunikację społeczną traktuje się jako centralny element kultury, bez której społeczność nie miałaby szans funkcjonować ani nawet przetrwać. Komunikacja ta przebiega na różnych poziomach, uporządkowanych rosnąco:

• komunikacja interpersonalna (między dwiema osobami),
• komunikacja grupowa,
• komunikacja międzygrupowa,
• komunikacja organizacyjna (instytucjonalna),
• komunikacja masowa (podlegająca ogólnym zasadom organizacji społecznej; masowy proces tworzenia, przekazywania i odbioru komunikatów).

Proces wymiany informacji

Wymiana informacji może zachodzić na wiele różnych sposobów. Z pewnością najbardziej podstawowy z nich to bezpośrednia relacja z drugim człowiekiem lub z grupą osób. Aczkolwiek wymiana informacji może zachodzić również pomiędzy człowiekiem a komputerem (lub innym urządzeniem), jednak należy zauważyć, iż zawsze kryje się za nim człowiek.

Komunikacja kreuje nasz społeczny świat oraz społeczną rzeczywistość. Nie jest ona jedynie prostym odzwierciedleniem naszych wewnętrznych stanów (tzn. myśli, uczuć, postaw) wobec innych ludzi i świata zewnętrznego, lecz bierze czynny udział w ich tworzeniu, udoskonalając i poszerzając nasze dotychczasowe rozumienie.

Zatem komunikację pojmowaną w powyższy sposób można postrzegać jako nierozerwalną część edukacji i wychowania. W szczególności, że cały proces wychowania dokonuje się głównie poprzez słowa i wszelakie działania komunikacyjne. Człowiek jest istotą komunikującą się, oznacza to, że jest on aktywnym uczestnikiem ciągłego procesu ich kreowania, a co za tym idzie, stałego wprowadzania zmian społecznych.

Kiedyś a dziś

Współczesna rzeczywistość społeczna, w coraz większym stopniu, jest sprzyjająca relacjom oraz zależnościom, które przebiegają pośrednio. Fundamentalną wadą takich relacji jest to, że coraz częściej są one bezosobowe, anonimowe, a przede wszystkim pozbawione fizyczności oraz wielu innych, trudnych do zastąpienia w niebezpośrednim kontakcie doznań zmysłowych

W dzisiejszych czasach powszechne stały się kontakty pośrednie (głównie za sprawą mediów komunikacyjnych), eliminujące współobecność i równoczesność interakcji wzajemnych, które do niedawna charakteryzowały większość relacji międzyludzkich i pozwalały pozostawanie w bliskim, bezpośrednim kontakcie wzajemnym

Niekwestionowanymi zaletami komunikacji pośredniej są: łatwy dostęp do współczesnych mediów, wygoda ich użytkowania, szybki dostęp do nich oraz błyskawiczna wymiana informacji

Kody prezentacyjne

Należy pamiętać, że wzajemną relację oraz bliskość budujemy głównie podczas kontaktów bezpośrednich i fizycznej obecności, gdzie podstawowym medium komunikacyjnym jest ludzkie ciało. Ciało człowieka jest także najważniejszym przekaźnikiem kodów prezentacyjnych, mających różnorakie znaczenia, a których nie jesteśmy w stanie przekazać inaczej niż podczas bezpośredniej formy kontaktu. Kody te dostarczają informacje "tu i teraz", a zatem nie mają zastosowania w innej relacji niż "twarzą w twarz".

Wyróżniono dziesięć podstawowych kodów prezentacyjnych:

1. Kontakt fizyczny - dotyczy ważnych komunikatów, które opisują stosunki międzyludzkie.
2. Dystans proksemiczny - określa zależności przestrzenne i ich rodzaje.
3. Orientacja - przedstawia pozycję, jaką przyjmuje człowiek względem innych (np. twarzą w twarz, pod kątem dziewięćdziesięciu stopni).
4. Wygląd zewnętrzny - opisuje m.in. osobowość człowieka, jego status społeczny, upodobania.
5. Kiwanie głową - chodzi tutaj najczęściej o chęć sterowania interakcjami podczas prowadzonej rozmowy (np. jedno kiwnięcie głową oznacza przyzwolenie do dalszej rozmowy, kilkakrotne - chęć zabrania głosu).
6. Wyraz twarzy - przedstawia nastawienia, uczucia, nastrój osoby oraz jej samopoczucie, które mają swój wyraz i zostają "wymalowane" na twarzy poprzez m.in. mimikę, symptomy fizjologiczne i przecieki niewerbalne.
7. Gestyka - odzwierciedla emocje i jest uzupełnieniem komunikatów werbalnych; swój udział w niej mają m.in. ręce, ruchy głowy, ramion, stóp.
8. Postawa ciała - odnosi się do sposobu siedzenia, leżenia czy stania i do sposobu, w jaki to robimy, który może świadczyć np. o uległości, chęci dominacji nad innymi.
9. Kontakt wzrokowy oraz ruch oka - odzwierciedlają jakość relacji wzajemnej oraz zainteresowanie drugą osobą (spuszczanie wzroku - nieśmiałość, uporczywe wpatrywanie się w kogoś - walka na poziomie wzroku, czyli kto wytrzyma dłużej i nie opuści powiek).
10. Niewerbalne aspekty mowy - ta sama kwestia może być wypowiedziana w odmienny sposób, który będzie zależał od intonacji, akcentu, a co za tym idzie, zdanie będzie inaczej rozumiane.

Komunikacja społeczna — artykuły polecane

Komunikacja werbalna i niewerbalna — Komunikacja niewerbalna — Komunikacja — Komunikacja interpersonalna — Zasady komunikowania werbalnego — Komunikowanie interpersonalne — Komunikacja werbalna — Przeszkoda w komunikacji — Quanxi — Komunikacja masowa

Bibliografia

• Gniatkowski Z. (2007), Komunikacja społeczna w Unii Europejskiej - refleksje po odrzuceniu Traktatu Konstytucyjnego, Studia Europejskie, nr 2
• Goban-Klas T. (2009), Emergencja nowej dyscypliny: nauki o mediach i komunikacji społecznej, Studia Medioznawcze, nr 4 (39)
• Kalisiak-Mędelska M., Nowak P., Król P. (2018), Komunikacja społeczna w samorządzie terytorialnym. Między Matrixem a Realem, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
• Maliszewski W., Czerwiński K., Paluch H. (2012), Komunikacja społeczna w zarządzaniu. Proces komunikowania w relacjach międzyosobowych, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń
• Nęcki Z., Maliszewski W., Czerwiński K. (red.) (2012), Komunikacja społeczna - negocjacje - edukacja. Perspektywa wielu kultur, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń
• Pepliński W. (2009), Czy nauka o dziennikarstwie i komunikacji społecznej może wybić się na niezależność?, Studia Medioznawcze, nr 4 (39)
• Pilch T. (red.) (2003), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa
• Sokołowski M. (red.) (2008), Media i społeczeństwo. Nowe strategie komunikacyjne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń

Autor: Julia Strojna